qronika+291
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tamar rostiaSvili<br />
577 10 07 06<br />
is, rom bavSvebi Raribi ojaxebidan<br />
toveben saganmanaTleblo dawesebulebas, raTa TavianT<br />
ojaxebs ekonomikurad daexmaron; is, rom 4-5 wlisebis mxolod<br />
59%-s aqvs sami an meti sabavSvo wigni, amaze Cveni ganaTlebis<br />
sistema Tvals xuWavs, anda Semoifargleba komen-<br />
tarebiT: „ar aris mase”, „riT amtkicebT?”<br />
xom SeiZleboda, erTi maTgani<br />
mainc gascnoboda „saqarTveloSi<br />
bavSvebisa da maTi ojaxebis keTildReobis<br />
kvlevis” angariSs, romlis<br />
Tanaxmadac, jer kidev, ori<br />
wlis win saqarTveloSi siRaribis<br />
maCveneblebi gaizarda. aRniSnuli<br />
angariSi gaeros bavSvTa fondis<br />
saqarTvelos ofisTan TanamSromlobiT<br />
moamzada „analizisa da<br />
konsultaciis jgufma”.<br />
umTavres problemad yvelaze<br />
xSirad saqarTveloSi mcxovrebi<br />
ojaxebi umuSevrobas, medikamentebis<br />
yidvasa da sacxovrebel pirobebs<br />
asaxeleben. samedicino servisebis<br />
xelmisawvdomobis zrdis miuxedavad,<br />
im ojaxebis procentuli<br />
maCvenebeli, romlebic mTavar<br />
problemad medikamentebis SeZenas<br />
asaxeleben, 26.4%-dan 27.8%-mde<br />
gaizarda. anu ori wlis ganmavlobaSi<br />
bavSviani ojaxebis gaWirvebis<br />
done 1,4%-iT gaizarda. Tuki kvlevis<br />
wina etapebze ojaxebis 12.4%-<br />
ma umTavres problemebad sesxebisa<br />
da sabanko kreditebis dafarva<br />
daasaxela, 2017 wlisTvis aseTi Sinameurneobebis<br />
procentuli wili<br />
11.2%-mde Semcirda. amasTan er-<br />
Tad, „mosaxleobis keTildReobis<br />
kvlevis” Sedegebi gviCvenebs, rom<br />
umuSevrobis problema gansakuTrebiT<br />
xSirad bavSvian ojaxebSi<br />
gvxvdeba (bavSvianSi 28%-Si, maSin,<br />
roca im ojaxebSi, sadac bavSvebi<br />
ar cxovroben, es maCvenebeli 19%-<br />
ia). im bavSviani ojaxebis procentuli<br />
maCvenebeli, romelTa Ziri-<br />
Tad problemas sesxis an sabanko<br />
kreditis gadaxda warmoadgenda,<br />
16%-dan 17%-mde gaizarda. ubavSvo<br />
ojaxebSi ki es maCvenebeli 2017<br />
wels 8%-mde Semcirda, 2015 wlis<br />
10%-Tan SedarebiT.<br />
„mosaxleobis keTildReobis<br />
kvlevis” miRebuli monacemebis<br />
mixedviT, saqarTveloSi siRaribis<br />
maCveneblebi gaizarda. mosaxleobis<br />
siRaribisa da keTildReobis<br />
mdgomareoba warmodgenil angariSSic<br />
samomxmareblo xarjebis<br />
analizis safuZvelze Sefasda.<br />
erovnul doneze, Sinameurneobebis<br />
mTliani raodenobis 4.3%, mosaxleobis<br />
5.0%, bavSvebis 6.8% da<br />
pensionerebis 3.7% ukiduresi siRaribis<br />
zRvars qvemoT cxovrobs.<br />
aqve davZenT (ukiduresi siRaribis<br />
zRvrad miCneulia 1.25 aSS dolari<br />
dReSi, rac erT ekvivalentur<br />
zrdasrul pirze TveSi 82.8 lars<br />
Seesabameba). Sefasebis Tanaxmad,<br />
ukidures siRaribeSi myofi pirebis<br />
wili soflad 4.0%-ia, xolo<br />
urbanul dasaxlebebSi _ 4.5%. ori<br />
wlis periodSi ukiduresi siRaribis<br />
zRvars qvemoT myofi ojaxebis,<br />
mosaxleobis, bavSvebisa da pensionerebis<br />
raodenoba gaizarda<br />
2.6%, 2.9%, 4.3% da 2.0 procentuli<br />
punqtiT.<br />
7 wlis bavSvTa skolaSi siarulis<br />
TvalsazrisiT, kvlevam uRaribessa<br />
da umdidres jgufebs Soris<br />
TiTqmis veranairi sxvaoba ver gamoavlina.<br />
skolis gakveTilebs<br />
bavSvTa 96.4% eswreba: gogonaTa<br />
96.3%, xolo biWebis 96.4%. genderuli<br />
efeqti umniSvneloa. gogonebisa<br />
da vaJebis skolaSi siarulis<br />
saSualo maCveneblebi statistikurad<br />
ar gansxvavdeba. saSualo skolis<br />
ufros klasebSi mniSvnelovan<br />
rols TamaSobs adgilmdebareobis<br />
faqtori: qalaqebSi 15-18<br />
wlis bavSvTa 91.0% dadis saSualo<br />
skolaSi an umaRles saganmanaTleblo<br />
dawesebulebaSi, soflebSi ki<br />
32<br />
294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />
bavSvi iseT ojaxSi cxovrobs, romlis<br />
wevrTa minimaluri moTxovnilebebi<br />
dakmayofilebuli ar<br />
aris. Sefasebis mixedviT, qveynis<br />
masStabiT, ojaxebis 15.8%, mosaxleobis<br />
17.5%, bavSvebis 22.1% da<br />
pensionerebis 13.9% saarsebo minimumis<br />
zRvars qvemoT cxovrobs.<br />
bavSvian ojaxebSi siRaribis ma-<br />
Cveneblebi ufro maRalia. magali-<br />
Tad, ori wlis win ojaxebis 33%-s,<br />
sul mcire, erTi bavSvi mainc hyavda.<br />
aRsaniSnavia, rom ojaxebSi bav-<br />
SvTa raodenobis zrdasTan erTad<br />
mniSvnelovnad izrdeba fardobi-<br />
Ti da zogadi siRaribis maCveneblebic.<br />
magaliTad, fardobiTi da<br />
zogadi siRaribis zRvrebs qvemoT<br />
cxovrobs erT an orbavSviani ojaxebi.<br />
roca saqme sam an met bavSvian<br />
ojaxebs exeba, fardobiTi siRaribis<br />
maCvenebeli TiTqmis 39.9%-<br />
mdea, xolo zogadi siRaribis<br />
SemTxvevaSi _ 33.4%-mde izrdeba.<br />
bavSvTa siRaribis riski ufro<br />
dabalia iseT ojaxebSi, romlis<br />
zrdasruli wevris ganaTlebis done<br />
SedarebiT maRalia an romlis<br />
zrdasrul wevrsac regularuli<br />
anazRaurebadi samuSao aqvs. siRaribis<br />
yvela doneze Rarib ojaxebSi<br />
mcxovrebi bavSvebis procentuli<br />
wili kvlavac ufro maRayoveli<br />
mexuTe Raribi bavSvi<br />
15-18 asakobrivi jgufidan<br />
skolaSi aRar swavlobs<br />
es maCvenebeli mxolod 82.4%-ia.<br />
arsebobs mniSvnelovani gansxvaveba<br />
uRaribesi da umdidresi bavSvebis<br />
saswavlo dawesebulebaSi<br />
daswrebis TvalsazrisiT. adreul<br />
asakSi bavSvebi naklebad SeZlebuli<br />
ojaxebidan ar dadian skolamdeli<br />
ganaTlebis dawesebulebaSi<br />
an dawyebiT skolaSi. 15-18 wlis<br />
asakis uRaribesi bavSvebis daaxloebiT<br />
81% dadioda skolaSi, xolo<br />
umdidres kvintilSi (statistikaSi<br />
kvintili niSnavs, roca populacia<br />
iyofa xuTze, ricxobrivi<br />
maxasiaTebeli, _ red.) imave asakobrivi<br />
jgufis 98% ganagrZobs<br />
ganaTlebas. es niSnavs, rom yoveli<br />
mexuTe Raribi bavSvi 15-18 asakobrivi<br />
jgufidan aRar swavlobs.<br />
gansxvaveba gacilebiT TvalsaCino<br />
xdeba 18 wlis Semdeg, roca bavSvebi<br />
Raribi ojaxebidan toveben saganmanaTleblo<br />
dawesebulebas, savaraudod,<br />
imitom, rom ekonomikurad<br />
daexmaron sakuTar ojaxebs.<br />
uRaribesi segmentidan 20 wlis axalgazrdebis,<br />
daaxloebiT, 5% dadioda<br />
raime tipis saganmanaTleblo<br />
dawesebulebaSi umdidresi<br />
segmentis 77%-Tan SedarebiT. sainteresoa,<br />
rom zogierTi axalgazrda<br />
uRaribesi segmentidan ubrundeba<br />
formalizebul ganaTlebas,<br />
savaraudod, ekonomikurad ga-<br />
Zlierebis Semdeg.<br />
wignebTan adreul wlebSi ziareba<br />
ara mxolod exmareba bavSvs<br />
beWdviTi kulturis ukeT gaazrebaSi,<br />
aramed aZlevs mas sxvebis<br />
kiTxvis procesis naxvis saSualebas,<br />
magaliTad, rogor asruleben<br />
ufrosi da-Zmebi saskolo davalebebs.<br />
ojaxSi wignebis arsebobas<br />
didi mniSvneloba aqvs Semdgomi akademiuri<br />
moswrebisa da IQ qulebisTvis.<br />
saqarTveloSi 36-59 Tvis<br />
bavSvTa mxolod 59%-s aqvs sami an<br />
meti sabavSvo wigni, maT Soris mxolod<br />
36%-s uRaribesi da 88%-s<br />
umdidresi jgufebidan. es niSnavs,<br />
rom Raribi ojaxebidan 10 bavSvidan<br />
eqvss ar aqvs sakmarisi wvdoma<br />
sabavSvo wignebTan. amasTan er-<br />
Tad, qalaqSi mcxovreb bavSvebs (3-<br />
dan 5 wlamde) mniSvnelovnad ufro<br />
meti wvdoma aqvs sabavSvo wignebTan<br />
(66.3%), vidre maT, vinc soflis<br />
SinameurneobebSi cxovrobs (52.6%).<br />
bavSvis adreuli ganviTarebis indeqsi<br />
(ECD Index) afasebs, sworad<br />
viTardeba Tu ara bavSvi kiTxvadaTvlis,<br />
fizikur, socialuremociur<br />
da swavlis sferoebSi. 3-<br />
dan 5 wlamde bavSvebis mxolod<br />
22.8%-s SeuZlia „kiTxva da daTvla”.<br />
anu bavSvs SeuZlia amoicnos<br />
an daasaxelos anbanis, sul mcire,<br />
aTi aso. aseve daasaxelos da amoicnos<br />
yvela cifri 1-dan 10-is<br />
CaTvliT. 48-59 Tvis bavSvebSic ki<br />
mxolod 32.3%-s SeuZlia kiTxva da<br />
daTvla. bavSvTa adreuli ganaTlebis<br />
sistemaSi CarTuli 3-5 wlis<br />
bavSvebidan 28.3%-ma icis „kiTxva<br />
da daTvla” maSin, roca es maCvenebeli<br />
Seadgens 15.3%-s im bavSvebisTvis,<br />
romlebic ar dadian bagabaRSi.<br />
ori wlis ganmavlobaSi fardobiTi<br />
siRaribis zRvars qvemoT mcxovrebi<br />
ojaxebisa da mosaxleobis<br />
wili, Sesabamisad, 20.7%-dan 22.5%-<br />
mde da 23.1%-dan 24.8%-mde gaizarda.<br />
Rarib ojaxebSi mcxovrebi bavSvebis<br />
raodenoba 26.8%-dan 31.6%-<br />
mde gaizarda. fardobiTi siRaribis<br />
zRvars qvemoT mcxovreb pensionerTa<br />
wilic 19.3%-dan 20.4%-<br />
mde gaizarda. Sefasebebis mixedviT,<br />
soflebSi fardobiTi siRaribis<br />
zRvars qvemoT cxovrobs ojaxebis<br />
24.1%, xolo urbanul dasaxlebebSi<br />
_ Sinameurneobebis 20.9%.<br />
saqarTveloSi, bolo wlebSi,<br />
zogadi siRaribis done gaizarda.<br />
Tu 2015 wels es maCvenebeli 16.4%-<br />
s Seadgenda, ori wlis Tavze 19.6%-<br />
Seadgina. Cvens qveyanaSi zogadi si-<br />
Raribis zRvars qvemoT cxovrobs<br />
ojaxebis 19.6%, mosaxleobis 21.7%,<br />
bavSvebis 27.6% da pensionerebis<br />
17.6%. aqve davZenT, rom zogadi<br />
siRaribis zRvrad miCneulia 2.5<br />
aSS dolari dReSi, rac erT ekvivalentur<br />
zrdasrul pirze TveSi<br />
200 laramde Tanxas Seesabameba. Sefasebis<br />
mixedviT, zogadi siRaribis<br />
zRvars qvemoT soflad ojaxebis<br />
20.8% da qalaqad 18.4% cxovrobs.<br />
2015 welTan SedarebiT,<br />
zogadi siRaribis zRvars qvemoT<br />
mcxovrebi mosaxleobis, bavSvebisa<br />
da pensionerebis ricxvi gaizarda.<br />
imis miuxedavad, rom bolo periodSi<br />
zogadi siRaribis zrda samwuxaro<br />
faqtia, es maCveneblebi<br />
mainc ukeTesia 2013 welTan SedarebiT,<br />
rodesac, zogadi siRaribis<br />
zRvars qvemoT ojaxebis 21.8%, mosaxleobis<br />
24.6%, bavSvebis 28.4%<br />
da pensionerTa 20.6% cxovrobda.<br />
kvlevis Sedegad, yoveli mexuTe<br />
`ojaxSi wignebis arsebobas didi mniSvneloba<br />
aqvs Semdgomi akademiuri moswrebisa da IQ<br />
qulebisTvis. saqarTveloSi 36-59 Tvis bavSvTa<br />
mxolod 59%-s aqvs sami an meti sabavSvo wigni,<br />
maT Soris mxolod 36%-s uRaribesi da 88%-s<br />
umdidresi jgufebidan. es niSnavs, rom Raribi<br />
ojaxebidan 10 bavSvidan eqvss ar aqvs sakmarisi<br />
wvdoma sabavSvo wignebTan. amasTan erTad,<br />
qalaqSi mcxovreb bavSvebs (3-dan 5 wlamde)<br />
mniSvnelovnad ufro meti wvdoma aqvs sabavSvo<br />
wignebTan (66.3%), vidre maT, vinc soflis<br />
SinameurneobebSi cxovrobs (52.6%)~<br />
lia, vidre, _ mTeli mosaxleobis<br />
an pensionerTa procentuli wili.<br />
SinameurneobebSi, mTlian mosaxleobasa<br />
Tu bavSvebSi siRaribis dabali<br />
maCvenebeli pirdapir kavSir-<br />
Sia ojaxebSi zrdasrulTa gana-<br />
Tlebis maRal donesTan. amasTan<br />
erTad, SinameurneobaSi regularulad<br />
dasaqmebuli wevris yola<br />
orjer metad amcirebs bavSvTa<br />
zogadi da fardobiTi siRaribis<br />
risks.<br />
siRaribis subieqturi Sefasebis<br />
maCvenebeli mosaxleobis yvela<br />
jgufSi Semcirda. imis miuxedavad,<br />
rom 2017 wels samomxmareblo siRaribe<br />
gaizarda, Raribad naklebi<br />
adamiani grZnobs Tavs.<br />
2013 wels saqarTvelos mTavrobam<br />
SemoiRo skolamdeli aRzrdis<br />
ufaso sistema. winamdebare<br />
angariSi Seiswavlis bavSvTa daswrebas<br />
formalur saswavlo dawesebulebebSi.<br />
„mosaxleobis keTildReobis<br />
kvlevis” mixedviT, kvlevis wina saswavlo<br />
wlis ganmavlobaSi sabavSvo<br />
baRebSi 3-5 wlamde bavSvebis<br />
63.7% dadioda. sabavSvo baRis aRsazrdelTa<br />
didi umravlesoba<br />
(98.8%) dadioda saxelmwifo<br />
dawesebulebaSi da mxolod 1.2% _<br />
kerZo baga-baRSi. sabavSvo baRis<br />
aRsazrdelTa 42.7% iyo 3 wlis,<br />
73.3% iyo 4 wlis da 74.4% ki _ 5<br />
wlis. ar arsebobda mniSvnelovani<br />
gansxvaveba gogonebisa (66.5%) da<br />
vaJebis (61.3%) daswrebis maCveneblebSi.<br />
mTlianobaSi daswrebis maCvenebeli<br />
mcired gaizarda, xolo<br />
kerZo skolamdel dawesebulebaSi<br />
daswreba Semcirda. mTlianobaSi,<br />
3-5 wlis bavSvTa sabavSvo baRSi<br />
daswrebis maCvenebeli qalaqebSi<br />
ufro maRalia, vidre soflebSi.<br />
kerZod, maTi 57.5% dadis sabavSvo<br />
baRSi qalaqad da 42.5% ki soflad.<br />
kvlevis Sedegad dadginda, rom<br />
ojaxebis 22.5% fardobiTi siRaribis<br />
zRvars qvemoT cxovrobs. aseve<br />
soflisa da qalaqis dasaxlebebs<br />
Soris sxvaoba didia.<br />
32 N30 (291) 1.10-07.10.2019 w.