05.10.2019 Views

qronika+291

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />

Tengiz sigua im „troikidan” erTaderTia,<br />

romelic saqarTveloSi<br />

dabrunebulma SevardnaZem ar dai-<br />

Wira(!).<br />

ratom? _ esec pasuxgaucemeli<br />

kiTxvaa.<br />

„1992 wlis ivlisSi, roca saqarTveloSi<br />

inflacia daiwyo, mTavrobam<br />

miiRo dadgenileba anabrebis<br />

50%-iT gazrdis Taobaze. Tanxebis<br />

gacema unda dawyebuliyo naxevar<br />

weliwadSi, anu 1994 wlis<br />

dasawyisisTvis... ar maqvs informacia,<br />

rom es fuli vinmem saqarTvelodan<br />

gaitana. marTalia, ruseTidan<br />

fulis niSnebi aRar Semodioda,<br />

magram sakmaod didi Tanxa ido<br />

erovnul bankSi, rac Semdeg kreditebis<br />

saxiT gaica... demur dvaliSvili<br />

erovnuli bankis prezidentad<br />

1992 wlis oqtomberSi dainiSna.<br />

manamde erovnuli banki mTavrobis<br />

daqvemdebarebaSi iyo. dvaliSvilis<br />

daniSvnis Semdeg ki saxelmwifo<br />

meTaurisa da parlamentis<br />

daqvemdebarebaSi gadavida. dvaliSvili<br />

meore dResve gamovida parlamentis<br />

sxdomaze da ganacxada,<br />

rom liberaluri fulad-sakredito<br />

politikis momxre iyo da amaSi<br />

eduard SevardnaZe uWerda mxars.<br />

am dRidanve erovnulma bankma<br />

uzomod didi kreditebis gacema<br />

daiwyo. radgan erovnuli banki<br />

mTavrobis daqvemdebarebaSi aRar<br />

iyo, Cven mis saqmianobaSi Carevis<br />

ufleba aRar gvqonda. 1993 wlis<br />

martSi ministrTa kabinetSi Sssdan<br />

Semovida pirveli informacia,<br />

rom bankSi cudi ambebi xdeboda.<br />

maSinve davniSne samTavrobo komisia,<br />

romelmac es informacia<br />

pirveli aprilis daskvnaSi daadastura.<br />

amis Semdeg SevardnaZes vTxove,<br />

saswrafod moewvia TaTbiri<br />

bankebis TandaswrebiT. saerTod,<br />

sesxad gasacemi Tanxebis zRvruli<br />

norma saxelmwifos mier unda<br />

dawesebuliyo. im droisTvis es<br />

norma weliwadSi 170 miliard maneTs<br />

Seadgenda, magram 6 TveSi 400<br />

miliards gadaaWarba. es iyo katastrofa.<br />

TaTbirs Cem garda eswrebodnen<br />

vice-premierebi _ roman<br />

gociriZe da zurab kervaliSvili,<br />

ekonomikis imJamindeli ministri<br />

mixeil jibuti, finansTa ministri<br />

popiaSvili da parlamentis sabiujeto<br />

komitetis Tavmjdomare Temur<br />

basilia. Cem gamosvlas yvelam<br />

erTxmad dauWira mxari, magram SevardnaZem<br />

ganacxada, erovnuli<br />

bankis mier gatarebuli politika<br />

sworiao. amis Semdeg ukve parlamentis<br />

sxdomaze gavakeTe moxseneba,<br />

sadac specialuri komisia<br />

Seiqmna, magram parlamentma 1995<br />

wels ise daamTavra muSaoba, rom<br />

es sakiTxi aRar ganxilula.<br />

...daiwyes „piramidis” TamaSi,<br />

bevri kerZo banki gaixsna, fuli<br />

aiRo da mere gaqra. ras niSnavs<br />

„piramida”, amis sailustraciod<br />

erT magaliTs mogiyvanT: erT-erTma<br />

firmam (samwuxarod, saxeli ar<br />

maxsovs) aiRo krediti 2 miliardi<br />

maneTi, amiT iyida saqoneli, gayida<br />

sazRvargareT, miiRo mogeba 4<br />

milioni dolari, romelic var-<br />

Savis erT-erT bankSi Seinaxa. arsebuli<br />

kreditis, anu 2 miliardi<br />

maneTis dabrunebis droisTvis,<br />

radgan firma aRwerili finansuri<br />

operaciebis bolomde miyvanas ver<br />

aswrebda, Seiqmna e. w. padstavnoi<br />

firmebi „lana” da „meda”. erovnuli<br />

bankidan maTac gamoitanes miliardmaneTiani<br />

krediti da im pirvdemur<br />

dvaliSvilis mkvlelobisa<br />

es gasuli saukunis 90-iani<br />

giorgi abaSiZe<br />

wlebis erT-erTi yvelaze bneliT<br />

moculi istoriaa. marTalia, ofi-<br />

cialuri versiiT, TviTmkvleloba moxda, magram adamianebis<br />

umetesobas ar sjera, rom erovnuli bankis prezidentma, demur<br />

dvaliSvilma, Tavi moikla. ise, gavleniani safinanso institutis<br />

xelmZRvanelma, SesaZloa, marTlac, suicidiT daas-<br />

rula sicocxle, magram sagamoZiebo organoebs ar daudgeniaT<br />

an, ufro sworad, ar gauciaT kiTxvaze pasuxi: dvaliSvili<br />

TviTmkvlelobamde xom aravin miiyvana? asea Tu ise, am trage-<br />

diidan ori aTeuli wlis Semdegac bankiris gardacvaleba bevr<br />

kiTxvis niSans aCens, miT umetes, im fonze, roca arsebobs ver-<br />

sia, rom dvaliSvils e. w. davTari hqonda, romelSic yvela im<br />

adamianis gvari ewera, visac saxelmwifosgan krediti hqonda<br />

gatanali. sxvaTa Soris, dvaliSvilis „Savi siis” arsebobas zogi<br />

eWvqveS ayenebs, magram roman gociriZe, romelic erovnuli<br />

bankis prezidenti iyo, ambobs, rom qveynis mTavari safinanso<br />

institutis sacavSi es „Savi sia” nanaxi aqvs.<br />

zogadad, dvaliSvilis mkvlelobasa<br />

Tu TviTmkvlelobaze bevri<br />

Tqmula da dawerila, magram miuxedavad<br />

amisa, es gaxmaurebuli saqme<br />

mainc aqtualuria, miT ufro, axla,<br />

roca „girCis” liderma, iago<br />

xviCiam, dvaliSvilis saqme wamoswia<br />

da erovnul banks zemoxsenebuli<br />

dokumentaciis gasajaroeba sTxova.<br />

mokled, ra moxda 1994 wlis 9<br />

seqtembers Sss-Si, sadac dvaliSvili<br />

dakiTxvaze iyo misuli? _<br />

„qronika+” qarTul mediaSi gamoqveynebuli<br />

masalebisa da aseve<br />

TviTmxilvelebis naambobze dayrdnobiT,<br />

dvaliSvilis saqmis erTgvar<br />

retrospeqtivas gTavazobT.<br />

aqve imasac getyviT, rom „dvaliSvilis<br />

saqmis” erT-erT mTavar figurantad<br />

yofili premieri, Tengiz<br />

sigua iTvleba, Tumca Tavad sigua<br />

momxdarTan kavSirs kategoriulad<br />

uaryofs.<br />

maS, ase! _ 1994 wlis 9 seqtemberi.<br />

erovnuli bankis prezidenti,<br />

demur dvaliSvili, Sss-Si dakiTxvaze<br />

midis da gaurkvevel viTarebaSi<br />

iRupeba, Tumca, oficialuri<br />

versiiT, man cecxlsasroli iaraRiT<br />

moikla Tavi. am ambavs, cxadia,<br />

didi gamoxmaureba moyveba,<br />

Tumca ojaxi tragediidan mxolod<br />

20 wlis Semdeg daarRvevs dumils<br />

da gardacvlili bankiris qaliSvili,<br />

nino dvaliSvili, erT-erT<br />

qarTul gamocemasTan ityvis:<br />

„inflacia, romelic erovnuli<br />

bankidan mamas wamosvlis Semdeg<br />

daiwyo da man katastroful masStabs<br />

miaRwia, Turme, mxolod dvaliSvilis<br />

fulad-sakredito politikis<br />

brali yofila. Semdeg<br />

wamoiwia sxva versia da undodaT,<br />

rom momxdari liberaluri fulad-sakredito<br />

politikisa da<br />

gaucemeli anabrebisTvis daekav-<br />

SirebinaT”.<br />

diax, rogorc vTqviT, dvaliSvilis<br />

saqmeSi kreditebis Tema<br />

dominirebs. aqve imasac SegaxsenebT,<br />

rom 1994 wels, anu maSin, roca<br />

dvaliSvili Tavs iklavs, imdrondeli<br />

qarTuli fulis erTeuli _<br />

kuponi _ lamis, weliwad-naxevris<br />

gamoSvebulia. amasTan, kuponi isea<br />

gaufasurebuli, rom, magaliTad,<br />

milion kuponad mxolod erTi<br />

puris yidva SeiZleba, anu eWvi, rom<br />

dvaliSvili garkveuli finansuri<br />

maqinaciebis msxverpli gaxda, arc-<br />

Tu ararealuria, miT umetes, rom,<br />

mogvianebiT, bankiris ojaxi ityvis,<br />

rom moipova mniSvnelovani informacia<br />

maRalCinosnebis mier gacemul<br />

kreditebze.<br />

amonaridi nino dvaliSvilis<br />

interiudan:<br />

„laparakia ministrTa kabinetis<br />

yofili wevrebis _ Tengiz siguasa<br />

da roman gociriZis rezoluciebiT<br />

gacemul solidur kreditebsa<br />

da qveynis farglebs gareT gadaricxul<br />

Tanxebze. erovnul<br />

bankSi aris yvela informacia, ra<br />

odenobis sesxebi gaicemoda maTi<br />

nebarTviT, visze da romel qveynebSi.<br />

e. w. Jurnali da „Savi siac”,<br />

romelic, Turme, mamas hqonda,<br />

siguas mogonilia.<br />

mamaCemis mkvleloba didi xniT<br />

adre iyo dagegmili. mas xSirad<br />

uwevda mivlinebiT sazRvargareT<br />

gamgzavreba. erTxel CexeTSi imyofeboda<br />

da rogorc iTqva, apirebdnen,<br />

rom TviTmfrinavi, romli-<br />

Tac igi saqarTveloSi unda dabrunebuliyo,<br />

afxazeTis teritoriaze<br />

CamoegdoT. amis Semdeg Tvi-<br />

Tmfrinavi saidumlo marSrutiT<br />

dabrunda TbilisSi. xSirad yofila<br />

muqaris zarebi: magas Subls<br />

gavuxvretT, quCaSi gavagorebTo”.<br />

ver getyviT, gamoZieba am detalebiT<br />

dainteresda Tu ara,<br />

Tumca dvaliSvilis ojaxi varaudobs,<br />

rom dvaliSvili yofil Cinosnebze<br />

iseT informacias flobda,<br />

romlis gaxmaurebac aravis awyobda.<br />

amasTan, ojaxi TviTmkvlelobasac<br />

ar uSvebs da ambobs,<br />

rom dvaliSvils Tavis mosaklavi<br />

araferi sWirda.<br />

ratom mivida dvaliSvili Sss-<br />

Si? _ es am burusiT mocul saqme-<br />

Si erT-erTi yvelaze saintereso<br />

kiTxvaa. rogorc irkveva, dvaliSvilisTvis<br />

uTqvamT, konkretuli<br />

sakiTxebis garkveva gvainteresebso.<br />

vin uTxra es dvaliSvils? _ ai,<br />

albaT, aqedan unda daiwyos dvaliSvilis<br />

„gordias kvanZis” gaxsna.<br />

„televiziiT maSinve gavrcelda<br />

versia, rom mamaCemma iaraRi TiTqos<br />

pijakis jibidan amoiRo. arada,<br />

reanimaciaSi sanitari Seeswro,<br />

Tu rogor cdilobdnen misi pijakis<br />

jibeSi iaraRis Cadebas, magram<br />

rogorc Cans, ar Caetia da amitom<br />

Semdeg Tqves, dvaliSvilma<br />

iaraRi Sarvlis sartylidan amoiRoo”,<br />

_ ixsenebs bankiris qaliSvili.<br />

saintereso detali: gamoZieba<br />

ise damTavrda da saqmec ise daixura,<br />

rom iaraRis warmomavloba ar<br />

dadgenila. SesaZloa, vinmem Tqvas,<br />

albaT, pistoleti bankiris saku-<br />

Treba iyoo, magram aq erTi „magram”<br />

arsebobs. kerZod, ojaxis mtkicebiT,<br />

dvaliSvilma pistoleti<br />

erTi wliT adre Caabara da im<br />

dros, roca gardaicvala, es iara-<br />

Ri bankis seifSi ido.<br />

ratom figurireben<br />

bankiris burusiT<br />

mocul saqmeSi SoTa<br />

kviraia, zurab Jvania<br />

da Tengiz sigua?<br />

amas garda, gamoZiebam kidev<br />

erT detals ar miaqcia yuradReba,<br />

anu Wriloba gamWoli iyo, romliTac<br />

naTlad Canda, rom dvaliSvili<br />

Sori manZilidan nasrolma<br />

tyviam Seiwira!<br />

sxvaTa Soris, tragediis Semdeg<br />

zogi ambobda, dvaliSvilma sicocxle<br />

TviTmkvlelobiT imitom<br />

daamTavara, rom erovnul bankSi<br />

bevri darRveva hqonda da cixes<br />

sikvdili amjobinao, magram es versiac<br />

imTaviTve safuZvels iyo moklebuli<br />

da ai, ratom: Tu dvaliSvils<br />

darRvevebi hqonda, maSin<br />

fiCxaZesTan erTad daakavebdnen.<br />

cnobisTvis: fiCxaZe, romelic<br />

dvaliSvilis moadgile iyo, im<br />

dros, roca am ukanasknelma Tavi<br />

moikla, ukve patimrobaSi gaxldaT.<br />

sxvadasxva versiiT, ukanono kreditebs<br />

swored fiCxaZe gascemda,<br />

Tumca gardacvlili bankiris<br />

ojaxis informaciiT, dvaliSvilis<br />

tragediidan cota xnis Semdeg<br />

fiCxaZe israelSi gamoCnda.<br />

„CemTvis Tengiz sigua mamaCemis<br />

mkvlelTan asocirdeba. amis Tqmis<br />

safuZvels yvelaferi is maZlevs,<br />

rasac sigua 1993 wlis dasawyisidan<br />

akeTebda...<br />

1992-93 wlebSi erovnuli bankis<br />

mier ganxorcielebul liberalur<br />

fulad-sakredito politikaze<br />

laparakoben, rac TiTqos<br />

dakavSirebulia gaucemel sabWoTa<br />

anabrebis TemasTan, magram, ratom-<br />

Rac, ar iTvaliswineben qveyanaSi<br />

maSin Seqmnil politikur da ekonomikur<br />

mdgomareobas, anu 1992<br />

wlis ianvridan ra xdeboda erovnul<br />

banksa da sabanko sistemaSi.<br />

naxon, ra raodenobis krediti gaica<br />

naRdi fulis saxiT 1993 wlis<br />

oqtombridan da liberaluri fulad-sakredito<br />

politikis Sesaxeb<br />

Semdeg ilaparakon. mama arasodes<br />

gaurboda pasuxismgeblobas da ambobda,<br />

SesaZloa, rame mec SemeSala<br />

da raRac bolomde ver gavTvaleo,<br />

magram es Secdoma umniSvnelo<br />

iqneboda”, _ acxadebda ramdenime<br />

wlis win erT-erT qarTul gamocemasTan<br />

gardacvlili bankiris<br />

qaliSvili.<br />

sxvaTa Soris, yofili premieri,<br />

Tengiz sigua, dvaliSvilis ojaxis<br />

braldebas yovelTvis uaryofda<br />

da ambobda, kreditebis 90%<br />

dvaliSvilis mieraa gacemulio:<br />

„SevardnaZe urekavda dvaliSvils,<br />

deputatebi rom movlen, gaeci<br />

kreditio. deputatebi kredits<br />

TavisTvis ki ar iRebdnen, aramed,<br />

sxvadasxva firmas Suamavlobdnen.<br />

dvaliSvils ki yvelaferi es JurnalSi<br />

hqonda aRricxuli. isic<br />

cnobili iyo, romeli firmebis saxelze<br />

iyo gacemuli kreditebi, magram<br />

ar undodaT gamJRavnebuliyo,<br />

vin iyo gasvrili am saqmeSi<br />

da Jurnali amitomac gadamales.<br />

JurnalSi registrirebulia<br />

yvela deputati, vinc dvaliSvil-<br />

Tan kreditis saTxovnelad midioda.<br />

es Jurnali dRemde gamqralia.<br />

rodesac saparlamento specialurma<br />

komisiam dvaliSvili parlamentSi<br />

daibara da Jurnali mosTxova,<br />

prokuraturam ar gadasca. Jurnali<br />

unda mosTxovon imJamindel<br />

prokuror babilaSvils, vinaidan<br />

prokuraturam is Sss-dan amoiRo.<br />

dvaliSvili SevardnaZem gamoiyena<br />

da Semdeg mosaklavad gaimeta, pasuxic<br />

imas mosTxovon, me ras mer-<br />

Cian!” _ es gancxadeba Tengiz<br />

siguam, jer kidev, eduard SevardnaZis<br />

sicocxlis dros gaakeTa.<br />

icoda Tu ara rame eqsprezidentma<br />

dvaliSvilis ucnaur<br />

sikvdilze? _ amas verasodes gavigebT,<br />

radgan SevardnaZe cocxali<br />

aRar aris. ise, sagulisxmoa, rom<br />

6 N30 (291) 1.10-07.10.2019 w.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!