qronika+291
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />
Tengiz sigua im „troikidan” erTaderTia,<br />
romelic saqarTveloSi<br />
dabrunebulma SevardnaZem ar dai-<br />
Wira(!).<br />
ratom? _ esec pasuxgaucemeli<br />
kiTxvaa.<br />
„1992 wlis ivlisSi, roca saqarTveloSi<br />
inflacia daiwyo, mTavrobam<br />
miiRo dadgenileba anabrebis<br />
50%-iT gazrdis Taobaze. Tanxebis<br />
gacema unda dawyebuliyo naxevar<br />
weliwadSi, anu 1994 wlis<br />
dasawyisisTvis... ar maqvs informacia,<br />
rom es fuli vinmem saqarTvelodan<br />
gaitana. marTalia, ruseTidan<br />
fulis niSnebi aRar Semodioda,<br />
magram sakmaod didi Tanxa ido<br />
erovnul bankSi, rac Semdeg kreditebis<br />
saxiT gaica... demur dvaliSvili<br />
erovnuli bankis prezidentad<br />
1992 wlis oqtomberSi dainiSna.<br />
manamde erovnuli banki mTavrobis<br />
daqvemdebarebaSi iyo. dvaliSvilis<br />
daniSvnis Semdeg ki saxelmwifo<br />
meTaurisa da parlamentis<br />
daqvemdebarebaSi gadavida. dvaliSvili<br />
meore dResve gamovida parlamentis<br />
sxdomaze da ganacxada,<br />
rom liberaluri fulad-sakredito<br />
politikis momxre iyo da amaSi<br />
eduard SevardnaZe uWerda mxars.<br />
am dRidanve erovnulma bankma<br />
uzomod didi kreditebis gacema<br />
daiwyo. radgan erovnuli banki<br />
mTavrobis daqvemdebarebaSi aRar<br />
iyo, Cven mis saqmianobaSi Carevis<br />
ufleba aRar gvqonda. 1993 wlis<br />
martSi ministrTa kabinetSi Sssdan<br />
Semovida pirveli informacia,<br />
rom bankSi cudi ambebi xdeboda.<br />
maSinve davniSne samTavrobo komisia,<br />
romelmac es informacia<br />
pirveli aprilis daskvnaSi daadastura.<br />
amis Semdeg SevardnaZes vTxove,<br />
saswrafod moewvia TaTbiri<br />
bankebis TandaswrebiT. saerTod,<br />
sesxad gasacemi Tanxebis zRvruli<br />
norma saxelmwifos mier unda<br />
dawesebuliyo. im droisTvis es<br />
norma weliwadSi 170 miliard maneTs<br />
Seadgenda, magram 6 TveSi 400<br />
miliards gadaaWarba. es iyo katastrofa.<br />
TaTbirs Cem garda eswrebodnen<br />
vice-premierebi _ roman<br />
gociriZe da zurab kervaliSvili,<br />
ekonomikis imJamindeli ministri<br />
mixeil jibuti, finansTa ministri<br />
popiaSvili da parlamentis sabiujeto<br />
komitetis Tavmjdomare Temur<br />
basilia. Cem gamosvlas yvelam<br />
erTxmad dauWira mxari, magram SevardnaZem<br />
ganacxada, erovnuli<br />
bankis mier gatarebuli politika<br />
sworiao. amis Semdeg ukve parlamentis<br />
sxdomaze gavakeTe moxseneba,<br />
sadac specialuri komisia<br />
Seiqmna, magram parlamentma 1995<br />
wels ise daamTavra muSaoba, rom<br />
es sakiTxi aRar ganxilula.<br />
...daiwyes „piramidis” TamaSi,<br />
bevri kerZo banki gaixsna, fuli<br />
aiRo da mere gaqra. ras niSnavs<br />
„piramida”, amis sailustraciod<br />
erT magaliTs mogiyvanT: erT-erTma<br />
firmam (samwuxarod, saxeli ar<br />
maxsovs) aiRo krediti 2 miliardi<br />
maneTi, amiT iyida saqoneli, gayida<br />
sazRvargareT, miiRo mogeba 4<br />
milioni dolari, romelic var-<br />
Savis erT-erT bankSi Seinaxa. arsebuli<br />
kreditis, anu 2 miliardi<br />
maneTis dabrunebis droisTvis,<br />
radgan firma aRwerili finansuri<br />
operaciebis bolomde miyvanas ver<br />
aswrebda, Seiqmna e. w. padstavnoi<br />
firmebi „lana” da „meda”. erovnuli<br />
bankidan maTac gamoitanes miliardmaneTiani<br />
krediti da im pirvdemur<br />
dvaliSvilis mkvlelobisa<br />
es gasuli saukunis 90-iani<br />
giorgi abaSiZe<br />
wlebis erT-erTi yvelaze bneliT<br />
moculi istoriaa. marTalia, ofi-<br />
cialuri versiiT, TviTmkvleloba moxda, magram adamianebis<br />
umetesobas ar sjera, rom erovnuli bankis prezidentma, demur<br />
dvaliSvilma, Tavi moikla. ise, gavleniani safinanso institutis<br />
xelmZRvanelma, SesaZloa, marTlac, suicidiT daas-<br />
rula sicocxle, magram sagamoZiebo organoebs ar daudgeniaT<br />
an, ufro sworad, ar gauciaT kiTxvaze pasuxi: dvaliSvili<br />
TviTmkvlelobamde xom aravin miiyvana? asea Tu ise, am trage-<br />
diidan ori aTeuli wlis Semdegac bankiris gardacvaleba bevr<br />
kiTxvis niSans aCens, miT umetes, im fonze, roca arsebobs ver-<br />
sia, rom dvaliSvils e. w. davTari hqonda, romelSic yvela im<br />
adamianis gvari ewera, visac saxelmwifosgan krediti hqonda<br />
gatanali. sxvaTa Soris, dvaliSvilis „Savi siis” arsebobas zogi<br />
eWvqveS ayenebs, magram roman gociriZe, romelic erovnuli<br />
bankis prezidenti iyo, ambobs, rom qveynis mTavari safinanso<br />
institutis sacavSi es „Savi sia” nanaxi aqvs.<br />
zogadad, dvaliSvilis mkvlelobasa<br />
Tu TviTmkvlelobaze bevri<br />
Tqmula da dawerila, magram miuxedavad<br />
amisa, es gaxmaurebuli saqme<br />
mainc aqtualuria, miT ufro, axla,<br />
roca „girCis” liderma, iago<br />
xviCiam, dvaliSvilis saqme wamoswia<br />
da erovnul banks zemoxsenebuli<br />
dokumentaciis gasajaroeba sTxova.<br />
mokled, ra moxda 1994 wlis 9<br />
seqtembers Sss-Si, sadac dvaliSvili<br />
dakiTxvaze iyo misuli? _<br />
„qronika+” qarTul mediaSi gamoqveynebuli<br />
masalebisa da aseve<br />
TviTmxilvelebis naambobze dayrdnobiT,<br />
dvaliSvilis saqmis erTgvar<br />
retrospeqtivas gTavazobT.<br />
aqve imasac getyviT, rom „dvaliSvilis<br />
saqmis” erT-erT mTavar figurantad<br />
yofili premieri, Tengiz<br />
sigua iTvleba, Tumca Tavad sigua<br />
momxdarTan kavSirs kategoriulad<br />
uaryofs.<br />
maS, ase! _ 1994 wlis 9 seqtemberi.<br />
erovnuli bankis prezidenti,<br />
demur dvaliSvili, Sss-Si dakiTxvaze<br />
midis da gaurkvevel viTarebaSi<br />
iRupeba, Tumca, oficialuri<br />
versiiT, man cecxlsasroli iaraRiT<br />
moikla Tavi. am ambavs, cxadia,<br />
didi gamoxmaureba moyveba,<br />
Tumca ojaxi tragediidan mxolod<br />
20 wlis Semdeg daarRvevs dumils<br />
da gardacvlili bankiris qaliSvili,<br />
nino dvaliSvili, erT-erT<br />
qarTul gamocemasTan ityvis:<br />
„inflacia, romelic erovnuli<br />
bankidan mamas wamosvlis Semdeg<br />
daiwyo da man katastroful masStabs<br />
miaRwia, Turme, mxolod dvaliSvilis<br />
fulad-sakredito politikis<br />
brali yofila. Semdeg<br />
wamoiwia sxva versia da undodaT,<br />
rom momxdari liberaluri fulad-sakredito<br />
politikisa da<br />
gaucemeli anabrebisTvis daekav-<br />
SirebinaT”.<br />
diax, rogorc vTqviT, dvaliSvilis<br />
saqmeSi kreditebis Tema<br />
dominirebs. aqve imasac SegaxsenebT,<br />
rom 1994 wels, anu maSin, roca<br />
dvaliSvili Tavs iklavs, imdrondeli<br />
qarTuli fulis erTeuli _<br />
kuponi _ lamis, weliwad-naxevris<br />
gamoSvebulia. amasTan, kuponi isea<br />
gaufasurebuli, rom, magaliTad,<br />
milion kuponad mxolod erTi<br />
puris yidva SeiZleba, anu eWvi, rom<br />
dvaliSvili garkveuli finansuri<br />
maqinaciebis msxverpli gaxda, arc-<br />
Tu ararealuria, miT umetes, rom,<br />
mogvianebiT, bankiris ojaxi ityvis,<br />
rom moipova mniSvnelovani informacia<br />
maRalCinosnebis mier gacemul<br />
kreditebze.<br />
amonaridi nino dvaliSvilis<br />
interiudan:<br />
„laparakia ministrTa kabinetis<br />
yofili wevrebis _ Tengiz siguasa<br />
da roman gociriZis rezoluciebiT<br />
gacemul solidur kreditebsa<br />
da qveynis farglebs gareT gadaricxul<br />
Tanxebze. erovnul<br />
bankSi aris yvela informacia, ra<br />
odenobis sesxebi gaicemoda maTi<br />
nebarTviT, visze da romel qveynebSi.<br />
e. w. Jurnali da „Savi siac”,<br />
romelic, Turme, mamas hqonda,<br />
siguas mogonilia.<br />
mamaCemis mkvleloba didi xniT<br />
adre iyo dagegmili. mas xSirad<br />
uwevda mivlinebiT sazRvargareT<br />
gamgzavreba. erTxel CexeTSi imyofeboda<br />
da rogorc iTqva, apirebdnen,<br />
rom TviTmfrinavi, romli-<br />
Tac igi saqarTveloSi unda dabrunebuliyo,<br />
afxazeTis teritoriaze<br />
CamoegdoT. amis Semdeg Tvi-<br />
Tmfrinavi saidumlo marSrutiT<br />
dabrunda TbilisSi. xSirad yofila<br />
muqaris zarebi: magas Subls<br />
gavuxvretT, quCaSi gavagorebTo”.<br />
ver getyviT, gamoZieba am detalebiT<br />
dainteresda Tu ara,<br />
Tumca dvaliSvilis ojaxi varaudobs,<br />
rom dvaliSvili yofil Cinosnebze<br />
iseT informacias flobda,<br />
romlis gaxmaurebac aravis awyobda.<br />
amasTan, ojaxi TviTmkvlelobasac<br />
ar uSvebs da ambobs,<br />
rom dvaliSvils Tavis mosaklavi<br />
araferi sWirda.<br />
ratom mivida dvaliSvili Sss-<br />
Si? _ es am burusiT mocul saqme-<br />
Si erT-erTi yvelaze saintereso<br />
kiTxvaa. rogorc irkveva, dvaliSvilisTvis<br />
uTqvamT, konkretuli<br />
sakiTxebis garkveva gvainteresebso.<br />
vin uTxra es dvaliSvils? _ ai,<br />
albaT, aqedan unda daiwyos dvaliSvilis<br />
„gordias kvanZis” gaxsna.<br />
„televiziiT maSinve gavrcelda<br />
versia, rom mamaCemma iaraRi TiTqos<br />
pijakis jibidan amoiRo. arada,<br />
reanimaciaSi sanitari Seeswro,<br />
Tu rogor cdilobdnen misi pijakis<br />
jibeSi iaraRis Cadebas, magram<br />
rogorc Cans, ar Caetia da amitom<br />
Semdeg Tqves, dvaliSvilma<br />
iaraRi Sarvlis sartylidan amoiRoo”,<br />
_ ixsenebs bankiris qaliSvili.<br />
saintereso detali: gamoZieba<br />
ise damTavrda da saqmec ise daixura,<br />
rom iaraRis warmomavloba ar<br />
dadgenila. SesaZloa, vinmem Tqvas,<br />
albaT, pistoleti bankiris saku-<br />
Treba iyoo, magram aq erTi „magram”<br />
arsebobs. kerZod, ojaxis mtkicebiT,<br />
dvaliSvilma pistoleti<br />
erTi wliT adre Caabara da im<br />
dros, roca gardaicvala, es iara-<br />
Ri bankis seifSi ido.<br />
ratom figurireben<br />
bankiris burusiT<br />
mocul saqmeSi SoTa<br />
kviraia, zurab Jvania<br />
da Tengiz sigua?<br />
amas garda, gamoZiebam kidev<br />
erT detals ar miaqcia yuradReba,<br />
anu Wriloba gamWoli iyo, romliTac<br />
naTlad Canda, rom dvaliSvili<br />
Sori manZilidan nasrolma<br />
tyviam Seiwira!<br />
sxvaTa Soris, tragediis Semdeg<br />
zogi ambobda, dvaliSvilma sicocxle<br />
TviTmkvlelobiT imitom<br />
daamTavara, rom erovnul bankSi<br />
bevri darRveva hqonda da cixes<br />
sikvdili amjobinao, magram es versiac<br />
imTaviTve safuZvels iyo moklebuli<br />
da ai, ratom: Tu dvaliSvils<br />
darRvevebi hqonda, maSin<br />
fiCxaZesTan erTad daakavebdnen.<br />
cnobisTvis: fiCxaZe, romelic<br />
dvaliSvilis moadgile iyo, im<br />
dros, roca am ukanasknelma Tavi<br />
moikla, ukve patimrobaSi gaxldaT.<br />
sxvadasxva versiiT, ukanono kreditebs<br />
swored fiCxaZe gascemda,<br />
Tumca gardacvlili bankiris<br />
ojaxis informaciiT, dvaliSvilis<br />
tragediidan cota xnis Semdeg<br />
fiCxaZe israelSi gamoCnda.<br />
„CemTvis Tengiz sigua mamaCemis<br />
mkvlelTan asocirdeba. amis Tqmis<br />
safuZvels yvelaferi is maZlevs,<br />
rasac sigua 1993 wlis dasawyisidan<br />
akeTebda...<br />
1992-93 wlebSi erovnuli bankis<br />
mier ganxorcielebul liberalur<br />
fulad-sakredito politikaze<br />
laparakoben, rac TiTqos<br />
dakavSirebulia gaucemel sabWoTa<br />
anabrebis TemasTan, magram, ratom-<br />
Rac, ar iTvaliswineben qveyanaSi<br />
maSin Seqmnil politikur da ekonomikur<br />
mdgomareobas, anu 1992<br />
wlis ianvridan ra xdeboda erovnul<br />
banksa da sabanko sistemaSi.<br />
naxon, ra raodenobis krediti gaica<br />
naRdi fulis saxiT 1993 wlis<br />
oqtombridan da liberaluri fulad-sakredito<br />
politikis Sesaxeb<br />
Semdeg ilaparakon. mama arasodes<br />
gaurboda pasuxismgeblobas da ambobda,<br />
SesaZloa, rame mec SemeSala<br />
da raRac bolomde ver gavTvaleo,<br />
magram es Secdoma umniSvnelo<br />
iqneboda”, _ acxadebda ramdenime<br />
wlis win erT-erT qarTul gamocemasTan<br />
gardacvlili bankiris<br />
qaliSvili.<br />
sxvaTa Soris, yofili premieri,<br />
Tengiz sigua, dvaliSvilis ojaxis<br />
braldebas yovelTvis uaryofda<br />
da ambobda, kreditebis 90%<br />
dvaliSvilis mieraa gacemulio:<br />
„SevardnaZe urekavda dvaliSvils,<br />
deputatebi rom movlen, gaeci<br />
kreditio. deputatebi kredits<br />
TavisTvis ki ar iRebdnen, aramed,<br />
sxvadasxva firmas Suamavlobdnen.<br />
dvaliSvils ki yvelaferi es JurnalSi<br />
hqonda aRricxuli. isic<br />
cnobili iyo, romeli firmebis saxelze<br />
iyo gacemuli kreditebi, magram<br />
ar undodaT gamJRavnebuliyo,<br />
vin iyo gasvrili am saqmeSi<br />
da Jurnali amitomac gadamales.<br />
JurnalSi registrirebulia<br />
yvela deputati, vinc dvaliSvil-<br />
Tan kreditis saTxovnelad midioda.<br />
es Jurnali dRemde gamqralia.<br />
rodesac saparlamento specialurma<br />
komisiam dvaliSvili parlamentSi<br />
daibara da Jurnali mosTxova,<br />
prokuraturam ar gadasca. Jurnali<br />
unda mosTxovon imJamindel<br />
prokuror babilaSvils, vinaidan<br />
prokuraturam is Sss-dan amoiRo.<br />
dvaliSvili SevardnaZem gamoiyena<br />
da Semdeg mosaklavad gaimeta, pasuxic<br />
imas mosTxovon, me ras mer-<br />
Cian!” _ es gancxadeba Tengiz<br />
siguam, jer kidev, eduard SevardnaZis<br />
sicocxlis dros gaakeTa.<br />
icoda Tu ara rame eqsprezidentma<br />
dvaliSvilis ucnaur<br />
sikvdilze? _ amas verasodes gavigebT,<br />
radgan SevardnaZe cocxali<br />
aRar aris. ise, sagulisxmoa, rom<br />
6 N30 (291) 1.10-07.10.2019 w.