ASA CREW VOL.17

_แล้วเรื่องของการเรียนคัมภีร์ มีข้อกำหนดเรื่องอายุ
หรือเปล่า
ดร.อาดิศร์: โดยปกติก็จะเรียนควบคู่ไปกับการเรียน
วิชาสามัญปกติในโรงเรียน เพราะศาสนาอิสลามเราไม่มี
นักบวช ฉะนั้นทุกคนจําเป็นต้องรู้เรื่องศาสนาเพื่อที่จะ
ปฏิบัติตัวได้อย่างถูกต้อง ซึ่งเมื่อก่อนในบ้านเรานั้นศึกษา
ศาสนาจากคัมภีร์ที่เป็นภาษาอาหรับทําให้มีคนเข้าใจน้อย
ทําให้ต้องมีผู้รู้ศาสนาที่มีความรู้ด้านภาษาเป็นผู้อธิบายอีก
ต่อหนึ่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรง
โปรดให้จุฬาราชมนตรีทําการแปลคัมภีร์เป็นภาษาไทย
ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เลยเพราะทําให้ทุกคน
เข้าถึงความรู้ได้มากขึ้น
_ในเรื่องการจัดสรรพื้นที่ทางสถาปัตยกรรม คัมภีร์-
อัลกุรอานมีข้อกำหนดหรือบัญญัติเกี่ยวกับศาสนสถาน
ไว้บ้างหรือเปล่า
ดร.อาดิศร์: ในคัมภีร์แทบจะไม่ได้กําหนดรูปแบบอะไร
ของศาสนสถานเอาไว้ เพียงแค่บอกหลักการเอาไว้ว่าใน
เวลาที่ละหมาดต้องหันหน้าไปทางทิศกิบลัตซึ่งเป็นที่ตั้ง
ของวิหารกะอฺบะฮฺูในมัสยิดอัลฮูะรอมในนครมักกะฮฺู และ
ในการสร้างมัสยิดเราจะระลึกเสมอว่าเรากําลังจะสร้าง
บ้านของพระเจ้า เพื่อที่มุสลิมจะได้แสดงความภักดีต่อ
พระเจ้า ทุกชุมชนก็พยายามจะสร้างมัสยิดในแบบที่ดี
ที่สุดตามที่ศักยภาพของชุมชนนั้นๆจะสามารถทําได้แต่
จะระมัดระวังไม่ให้สร้างหรูหราฟุ่มเฟือยจนเกินจําเป็น ซึ่ง
ถ้าย้อนกลับมาในอดีตของบ้านเรา มัสยิดตามชุมชนก็
จะสร้างตามรูปแบบเรือนไม้ของแต่ละพื้นที่ เพียงแต่ว่า
อาจจะใหญ่กว่าเรือนทั่วๆไป หรืออาจจะมีการใช้ลวดลาย
ฉลุไม้เป็นส่วนตกแต่งมากหน่อย เพื่อแสดงออกว่านี่คือ
อาคารที่พิเศษกว่าอาคารอื่นๆ ในสมัยต่อมา บางชุมชน
ที่มีขุนนางที่เป็นชาวมุสลิมอาศัยอยู่ ก็จะสร้างมัสยิดตาม
รูปแบบที่คิดว่าดีที่สุดในยุคนั้น ซึ่งอาคารที่ดีที่สุดในบ้าน
เราในสมัยนั้นก็คืออาคารสถาปัตยกรรมประเภทวัดและ
วังมัสยิดในสมัยนั้นก็เลยอาจจะได้รับอิทธิพลทางรูปแบบ
จากสถาปัตยกรรมไทย ยกตัวอย่างเช่น มัสยิดต้นสนหลัง
เดิม หรือมัสยิดบางหลวง ต่อมาเมื่อเริ่มมีชาวต่างชาติ
เข้ามามากขึ้น มัสยิดก็มีการเปลี่ยนแปลงไปมีลักษณะ
เป็นอาคารแบบยุโรปมากขึ้น แต่ก็มีลักษณะบางอย่างให้
รู้ว่าอาคารหลังนั้นเป็นแบบอิสลาม ตัวอย่างเช่น มัสยิด
บางอ้อ ซึ่งเป็นตึกยุโรปแต่มีโดมแบบอิสลาม จากนั้นก็มี
พัฒนาการทางด้านรูปแบบมาเรื่อยๆ จนกระทั่งปัจจุบันที่
มีสถาปนิกจบตามระบบการศึกษาในแบบสากล ก็มีการ
ศึกษารูปแบบที่ตีความจากหลักคําสอนมากขึ้น ไม่ว่าจะ
สร้างในรูปแบบใด แนวทางในการสร้างมัสยิดส่วนใหญ่มี
ที่มาจากการสร้างตามแบบอย่างของท่านศาสดา สิ่งสําคัญ
ประการแรกคือมัสยิดที่ท่านสร้างนั้นหันไปยังทิศกิบลัต
ตามคําสั่งของพระเจ้า มัสยิดที่สร้างในเวลาต่อมาจึงหันไป
ทิศกิบลัตเพื่อแสดงความภักดีต่อพระเจ้าองค์เดียว อย่าง
ที่สองคือพื้นที่ภายในมัสยิดจะต้องมีความสะอาด สงบ
และแสดงถึงความเท่าเทียมกันคือทุกคนเสมอกันภายใต้
ความเมตตาของพระเจ้า อย่างที่สามคือตัวอาคารตอบ
สนองภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และวัสดุท้องถิ่น และไม่
หรูหราฟุ่มเฟือยเกินจําเป็น ทําให้มัสยิดในแต่ละพื้นที่ก็จะ
มีความแตกต่างกันไป ซึ่งไม่ได้เป็นข้อบังคับแต่เป็นเหมือน
แนวทางปฏิบัติเสียมากกว่า
_ทางฝั่งของศาสนาพุทธ ในพระไตรปิฎกมีข้อกำหนด
อะไรเกี่ยวกับการสร้างวัดหรือศาสนสถานเอาไว้บ้าง
หรือเปล่า
พระมาร์ค: คําสอนของพระพุทธเจ้าที่ทรงบัญญัติไว้ จะแบ่ง
ออกเป็นสองส่วนคือ ธรรมและวินัย ในส่วนของวินัยก็คือ
ข้อปฏิบัติของภิกขุ ซึ่งบัญญัติขึ้นเพื่อความตั้งมั่นของพระ
สัทธรรม การอยู่อาศัยของภิกขุก็จะมีบัญญัติเอาไว้ เช่น
การสร้างกุฏิสงฆ์ ถ้าไม่ได้มีผู้แสดงความประสงค์ว่าจะสร้าง
ให้ แต่ภิกขุนั้นเป็นผู้ที่ไปขอฆราวาสให้สร้างเพื่อตัวเอง ก็
จะสร้างได้กว้างไม่เกิน 7 คืบพระสุคต ยาวไม่เกิน 12 คืบ
พระสุคต (สาวกรุ่นหลังจะสรุปว่า 1 คืบพระสุคตเท่ากับ
25 ซม.) จะต้องสร้างบนที่ดินที่ไม่มีเจ้าของและต้องมีชาน
รอบ หากไม่ทําตามพระวินัยบัญญัตินี้ก็จะถูกปรับอาบัติ
แต่ถ้ามีผู้มาแสดงเจตนาว่าจะสร้างให้ ก็ไม่ได้มีข้อกําหนด
บังคับ ทรงอนุญาตให้สร้างได้ตามความเหมาะสมของข้อ
ธรรมและวินัย ในกรณีที่สงฆ์หลายรูปมาอยู่ร่วมกันเป็นหมู่
คณะเรียกว่ามีอาวาสเดียวกัน ก็มีกิจของสงฆ์ที่จะต้องทํา
พร้อมกัน พระพุทธเจ้าจึงทรงกําหนดขอบเขตของอาวาสขึ้น
เรียกว่าเขตสีมา โดยกําหนดขอบเขตด้วยเครื่องหมาย 8
อย่างคือ ภูเขา แผ่นหิน ป่าไม้ ต้นไม้ หนทาง จอมปลวก
แอ่งนํ้ำ แม่นํ้ำ และทรงอนุญาตเขตสีมาไม่เกิน 3 โยชน์
(1 โยชน์เท่ากับ 16,000 เมตร) บัญญัติเรื่องสิ่งปลูกสร้าง
อื่นๆเช่น กุฏิ ทางจงกรม วิหาร ห้องนํ้ำ ก็จะเน้นประโยชน์
ใช้สอยเป็นหลัก ไม่ได้ทรงบัญญัติในเรื่องของรูปแบบหรือรูป
ร่างหน้าตาเท่าไหร่ แต่จะเน้นไปที่ข้อปฏิบัติตัวของภิกขุเมื่อ
เกี่ยวข้องสถานที่หรือกิจกรรมนั้นๆ
ASA CREW 17 50 51
Spiritual