SOKRATES, BUDDA I JEZUS: OD MITU DO AUTORYTETU

Sokrates, Budda i Jezus: od mitu do autorytetu
• proroka (Łk 13.33; J 4.44)
• przewodnika (Mt 23.10)
• Inni uznawali Jezusa za:
• mistrza, nauczyciela (aram. rabbi) 17
• nauczyciela (aram. rabbouni) (J 20.16, Popowski, Wojciechowski 1993:496)
• proroka (Mk 8.28)
• syna bożego (Mk 3.11). 18
Najbardziej pasuje do niego tytuł mesjasza, ponieważ zarówno sam się za niego
uważał (Mk 14.61-62); jak i inni uważali go za niego (Mk 8.29; 15.26; 15.32).
Wiedzę o tym, że jest mesjaszem, traktował jednak jako sekretną i zakazywał
uczniom jej upowszechniania (Mk 8.29-30) (Carpenter 1999:103-124).
Jeśli za podstawę przyjąć wzorzec bohatera mitycznego, który L. Raglan
(1990:138) wyizolował z opowieści o bogach i hagiografii sławnych postaci
mitycznych, to najbardziej zmityzowany jest żywot Jezusa, a żywot Sokratesa
w ogóle nie uległ procesowi mityzacji. Do Jezusa pasuje aż 17 z 22
wyszczególnionych przez niego cech bohatera mitycznego, do Buddy tylko sześć,
a do Sokratesa ani jeden (por. Dundes 1990:188-191). Jeśli na tej podstawie można
wyciągać jakieś wnioski o historyczności tej trójki, uprawdopodabnia to
historyczność Sokratesa, a podaje w wątpliwość historyczność Jezusa. W tym
kontekście o mityczności Jezusa może też świadczyć fakt dalszej mityzacji jego
postaci, której źródłem – zdaniem niektórych badaczy – była tradycja buddyjska
(zob. rozdz. 13). Innymi słowy, nieznacznie tylko zmityzowany żywot Buddy uległ
dalszej mitologizacji w postaci Jezusa.
6. DLACZEGO RZECZYWISTĄ POSTAĆ WYPARŁ JEJ OBRAZ BIOGRAFICZNY?
Zarówno wizerunek Sokratesa z Obrony Sokratesa, jak obrazy Buddy w suttach
oraz sutrach i wizerunek Jezusa w ewangeliach uznaje się za wiarygodne, gdyż
przemawiają one do wyobraźni. W przypadku Sokratesa i Jezusa pokazują czło-
17 Mk 9.5; 11.21; Mt 23.7-8; 26.25, 49; J 1.38, 49; 3.2, 26; 4.31; 6.25; 11.8, Popowski, Wojciechowski
1993:189, 204, 110, 129, 132, 395, 397, 400, 404, 409, 420, 450.
18 Vermes 1973:149-152; Kudasiewicz 1987:68-70; Popowski 2008:1001.
91