SOKRATES, BUDDA I JEZUS: OD MITU DO AUTORYTETU

Sokrates, Budda i Jezus: od mitu do autorytetu
się bogiem dla prostych buddystów, którzy oddawali mu cześć tak jak inni składali
hołd swoim bogom (Weber 2000:201, p. 175; Dajczer 1993:319-320).
W ten sposób zakwestionowano sens ich nauczania, gdyż żaden z nich nie uważał
się za boga.
W tradycji buddyjskiej liczba buddów przeszłości wzrosła z jednego do pięciuset:
1. Jeden Budda, Konakamana – inskrypcja z filaru z czasów Aśoki (III
w. p.n.e.) 20
2. Sześciu buddów w Mahāpadāna sutta (1.4, Walshe 1987:199) 21
3. Siedmiu buddów – inskrypcja ze stupy z Bharhut (II/I w. p.n.e.) (Vogel
1954:809)
4. 24 i 27 buddów w Kronice buddów; 22 27 buddów w kanonicznym tekście
Cariyapitaka (Kosz postępowania 27, Horner 1975:96-97)
5. 56 buddów w Lalitavistara (1, Bays 1983:10)
6. 500 buddów w Wielkiej opowieści. 23
Poza Śakjamunim i buddami przeszłości, w buddyzmie mahajany zaistnieli
buddowie transcendentalni czyli oświeceni mający zamieszkiwać wyemanowane
przez siebie czyste, pozasamsaryczne krainy, tacy jak Amitabha czy przyszły
ziemski budda Maitreja. Pojawiła się także koncepcja stanu buddy jako wrodzonej
natury wszystkich istot. Aby powiązać buddów transcendentalnych
z Śakjamunim, stworzono ideę trzech ciał buddy: rzeczywistego
i wszechprzenikającego ciała prawdy (dharmakāya), pośredniego ciała błogości
(saXbhogakāya) i ziemskiego, fizycznego ciała (nirmāNakāya). Pierwsze ciało
20 Orędzie skalne mniejsze z Niglivy, w: Makowiecka 1964:53.
21 Pomimo tego w tradycji therawady najczęściej mówi się o pięciu buddach: czterech buddach
przeszłości i jednym przyszłości. Por. Nattier 2004:73.
22 W rozdziale 27 wymienia się imiona trzech pierwszych buddów przeszłości, o których nie
wspomina się w pierwszych 26 rozdziałach, oraz imię buddy przyszłości, Mettejji (BuddhavaXsa
XXVII 1-19, Horner 1975:96-97).
23 Wielka opowieść wymienia imiona 494 buddów (Mahāvastu I 136-141, Jones 1949:1.108-112),
co razem z sześcioma buddami, których imiona pojawiają się w prologu (I 1-2, s. 1-2) daje okrągłą
liczbę 500 buddów. Jednak w rozdz. I 57-59 autor – bez wdawania się w szczegóły – wspomina
o istnieniu dalszych setek tysięcy buddów (s. 48-49). Por. Reynolds i Hallisey (2005:1066-1067),
Nattier (2004:71-73); Gombrich (1980:66), oraz Thundy (1993:80).
93