SOKRATES, BUDDA I JEZUS: OD MITU DO AUTORYTETU

Sokrates, Budda i Jezus: od mitu do autorytetu
Sokrates i Jezus zostali przez swoich hagiografów pokazani jako lojalni obywatele
państwa (Kriton 51AB; Mt 22.17-21), choć przeczą temu zarówno to, co robili
w życiu, jak i sposób, w jaki umarli. Ponadto dla Sokratesa przyjaźń z tebańskimi
pitagorejczykami była ważniejsza od patriotyzmu ateńskiego, gdyż z Simmiasem
i Kebesem przyjaźnił się także podczas wojny Aten ze sprzymierzonymi ze
Spartą Tebami (por. Montuori 1988:197).
12. CZARNA LEGENDA
Teolodzy sokratejscy i chrześcijańscy oraz ich buddyjskie odpowiedniki czyli
buddolodzy zakładają, że rzetelną wiedzę o Sokratesie, Buddzie i Jezusie, przekazują,
odpowiednio, sutty i sutry buddyjskie, pisma Platona i Ksenofonta, oraz
ewangelie i listy Pawła. Argumentują, że jeśli odrzuci się te świadectwa, pozostaje
tylko sceptycyzm, bo żadne inne źródła na ich temat nie istnieją (Graham
1996:180; Gombrich 1988:20-21). Sprowadza się to więc do wyboru między
wiarą dającą namiastkę wiedzy (argument typu „uwierz, abyś zrozumiał”)
a sceptycyzmem, jaki pojawia się przy otwartym stawianiu pytań. Jednak sceptycyzm
jest w tym miejscu jak najbardziej usprawiedliwiony, ponieważ Sokrates
był sceptykiem, 35 a Budda nakłaniał swoich zwolenników, by nie przyjmowali
na wiarę niczego, co usłyszą (Kalama sutta, Woodward 1989:1.171-173). Badacze
Nowego Testamentu zwracają zaś uwagę, że ponieważ teksty ewangeliczne
i listy Pawła wielokrotnie przerabiano, nie sposób interpretować słów Jezusa,
dopóki nie zbada się, co on właściwie powiedział. A przy braku oryginałów tych
pism jest to praktycznie niemożliwe (Ehrman 2009:87).
Pod pojęciem czarnej legendy można rozumieć trzy rzeczy:
1. informacje podawane przez autorów krytycznych przekazów, rzucające
niekorzystne światło na powstającą legendę bohatera; tutaj chodzi o krytykę
Sokratesa w utworach poetów komicznych oraz Polikratesa i Arystoksenosa
2. informacje znajdujące się w hagiografiach, które można zinterpretować
w sposób odmienny od tradycyjnego; w tym wypadku chodzi o
35 Por. Cyceron (1961:97-99, Lukullus 23.72-74) i More (1917:19-20, 26-29).
103