SOKRATES, BUDDA I JEZUS: OD MITU DO AUTORYTETU

Sokrates, Budda i Jezus: od mitu do autorytetu
grafii potęguje fakt istnienia wielu sprzecznych jego żywotów. Pierwsze hagiografie
Buddy powstały około 100 roku po jego śmierci, czyli prawdopodobnie
w III wieku p.n.e. Jeśli prawdziwa jest tzw. długa chronologia życia Buddy, to
był on o pokolenie starszy od Heraklita, a jeśli tzw. krótka chronologia, to był
o pokolenie młodszy od Sokratesa. 5
Do poszerzenia naszej wiedzy o życiu Buddy przyczynili się m.in.
H. Oldenberg (1999), E.J. Thomas (1975), A. Foucher (1949), E. Frauwallner
(1956), A. Bareau (1963), F.E. Reynolds (1976:38-55) i H. Nakamura (2000:15-
21). Wszyscy jednak zapatrują się sceptycznie na możliwość poznania historii
życia Buddy. Oldenberg (1999:88) stwierdził, że biografia Buddy nigdy nie
powstała. É. Lamotte (1988:15) uznał próbę napisania jego biografii za „przedsięwzięcie
beznadziejne”. Frauwallner (1956:163-164) pisał, że Skandhaka,
uważana za najstarszą biografię Buddy, nie jest autentyczną tradycją, lecz opowieścią
legendarną, zawierającą wiele elementów mitycznych. Tekst zawiera
m.in. powiedzenia przypisywane Buddzie, oraz wydarzenia, ukształtowane
w dużej mierze pod wpływem dominującej wtedy interpretacji buddyzmu (por.
Southwold 1983:120; Reynolds, Hallisey 2005:1063-1064).
Elementy biografii Buddy pojawiają się w kilkunastu tekstach. W toku ich powstawania
Budda ze zwykłego człowieka stał się istotą o kosmicznym wymiarze:
ponadludzką i ponadboską. Wśród tych tekstów są:
• Mahāpadāna sutta (Sutta o wielkim rodowodzie) (III w. p.n.e.) – część
zbioru Dīgha-nikāya z kanonu palijskiego (Walshe 1987:199-221) 6
• Skandhaka (Sekcje) (połowa III w. p.n.e.) – wg Frauwallnera wszystkie
biografie Buddy wywodzą się od tego tekstu, będącego drugą częścią
kanonicznej winaja-pitaki
• MahāparinirvāNa-sūtra (Sutra o wielkiej parinirwanie), wchodząca w skład
winaji szkoły mulasarwastiwada (II w. p.n.e.)
• Mahāvastu (Wielka opowieść) (II w. p.n.e. – IV w. n.e.) – najstarsza samodzielna
biografia Buddy
5
Wg pierwszej Budda żył w latach 566-486; wg drugiej w latach 448-368 (Reynolds, Hallisey
2005:1061). Badania archeologiczne wskazują na to, że Budda żył na przełomie V i IV w. p.n.e.
Por. Spence Hardy (1866:78-79) i Bechert (1991a:13-15, 20-21; 1991b:236).
6
Wg Radhakrishnana (1958:341) to właśnie Mahāpadāna-sutta zawiera najwcześniejszy opis
życia Buddy.
79