![Download as PDF [10.6 MB]](https://img.yumpu.com/4266533/72/500x640/download-as-pdf-106-mb.jpg)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
072 Issue # 11/11 : PublIc Issues<br />
sanatin ahlâksiZ tekli . fi . . . . :<br />
is¸<br />
b i rli g˘i . . bi . r kolekti . f<br />
düs¸ünme denemesi .<br />
Derya Özkan in conversation with Oda Projesi<br />
Derya: Claire Bishop'un Artforum dergisinin S¸ubat 2006<br />
sayısında yayınlanan makalesini 1 okurken kafama s¸unlar<br />
takıldı:<br />
1. Bishop, Oda Projesi'nin müelliflig˘i (authorship) mini-<br />
mum düzeye indirerek kavramsal bir jest yaptıg˘ını, ve<br />
bunun nihaî olarak müelliflig˘i reddetmek üzerine kurulu<br />
bir etik gelis¸tirmeye yaradıg˘ını iddia ediyor. 2<br />
2. Estetik deg˘erin Oda Projesi için muteber bir mesele<br />
olmadıg˘ını, Oda Projesi'nin estetig˘i tartıs¸maya açılmam<strong>as</strong>ı<br />
gereken tehlikeli bir kelime olarak gördüg˘ünü söylüyor. 3<br />
3. Oda Projesi'nin kendi is¸lerini açıkça muhalif veya<br />
aktivist olarak kavradıg˘ını düs¸ünüyor. 4<br />
4. Grant Kester'in conversation Pieces b<strong>as</strong>¸lıklı kitabına<br />
referansla s¸unları söylüyor: "(...) sosyal angajmana sahip<br />
sanat is¸lerini destekleyenlere göre, katılımcı pratiklerin<br />
yaratıcı enerjisi, kapitalizmin b<strong>as</strong>kıcı araçsallıg˘ı<br />
tarafından uyus¸turulmus¸ ve bölünmüs¸ olan toplumu yeniden<br />
insanîles¸tiriyor, ya da en azından onu yabancıl<strong>as</strong>¸maktan<br />
alıkoyuyor. Bu politik vazifenin aciliyeti, is¸birlig˘ine<br />
dayalı pratiklerin otomatik olarak es¸it derecede önemli<br />
sanatsal direnis¸ jestleri olarak algılanm<strong>as</strong>ı gibi bir<br />
duruma yol açtı: adeta is¸birlig˘ine dayalı sanat b<strong>as</strong>¸arısız,<br />
kararsız veya sıkıcı olamazmıs¸ gibi, çünkü toplumsal bag˘ı<br />
güçlendirme vazifesi açısından bakıldıg˘ında bu tür sana-<br />
tın her türlüsü es¸ derecede elzem görünüyor." 5<br />
5. Bishop'a göre is¸birlig˘ine dayalı sanatta yaratıcılık,<br />
kolektif eylem ve payl<strong>as</strong>¸ılan fikirlerden ibaret bir düzeye<br />
indirgeniyor. 6<br />
6. Hirschhorn'un is¸birlig˘i yaptıg˘ı insanlarla kurdug˘u<br />
istismarı k<strong>as</strong>ten vurgulayan ilis¸kiden farklı olarak Oda<br />
Projesi'nin is¸birlig˘i yaptıg˘ı insanları gönüllü ve uyum-<br />
lu katılımcı kılmaya eg˘ilimi olan bir tür "cömertlik"<br />
sergiledig˘ini söylüyor. 7<br />
7. Son olarak, "ahâli" (community) kavramını n<strong>as</strong>ıl anladıg˘ımız<br />
meselesi var. Bishop buna Artforum yazısında pek<br />
deg˘inmiyor, ama daha önce October dergisinde yayınlanan<br />
b<strong>as</strong>¸ka bir yazısında bunu uzun uzun tartıs¸ıyor. 8 Orada<br />
Oda Projesi'nden dog˘rudan bahsetmiyor, fakat is¸birlig˘ine<br />
dayalı sanatı genel olarak eles¸tiriyor. Bu tür sanatın,<br />
ahâliyi birles¸ik (unified), onu olus¸turan kis¸ilerin birbi-<br />
riyle özdes¸les¸mesine (identification) dayalı, çatıs¸ma<br />
ve çelis¸ki (conflict, contradiction) deg˘il uyum (harmony)<br />
üzerine kurulu oldug˘unu düs¸ündüg˘ünü söylüyor. Halbuki<br />
Bishop'a göre ahâli ancak çatıs¸maların sürdürüldüg˘ü bir<br />
s¸ey olarak anl<strong>as</strong>¸ıldıg˘ında demokratik ve politik hale<br />
gelebilir.<br />
Koms¸uluk<br />
Seçil: S¸imdi bu "community"<br />
meselesi önemli; ben bu kav-<br />
ramı topluluk olarak çevirmeyi<br />
tercih edeceg˘im; yani<br />
nitelikleri açısından bir<br />
bütün olus¸turan kimselerin<br />
tümü. "Topluluk ile çalıs¸an<br />
sanatçılar" kalıbı ise<br />
malzeme haline getirilen<br />
topluluk ve bu durumun içer-<br />
dikleri üzerine düs¸ündürmeli<br />
bizi.<br />
Oda Projesi <strong>as</strong>lında kavram<br />
olarak topluluk yerine koms¸u-<br />
yu önerir diyebilir miyiz?<br />
Bunu sadece mahalledeki<br />
durus¸umuzu düs¸ünerek söylemiyorum;<br />
kimi zaman birileri<br />
bizi tanımlarken gerçekles¸en,<br />
içinde 8 sene geçirdig˘imiz<br />
mahallenin ve koms¸ularımızın<br />
bir kategoriye dönüs¸türülmesi<br />
durumunu tersine çevirme<br />
ihtiyacından hareket ediyo-<br />
rum. Teorize etmek, bir grup<br />
insanı "bir topluluk" tanımı<br />
içine sıkıs¸tırmayı gerek-<br />
tirir mi? Koms¸uluk ise meta-<br />
forik anlamda içi yeniden<br />
doldurulm<strong>as</strong>ı ve her an yeni-<br />
den s¸ekillendirilmesi gereken<br />
bir olus¸ hali. Bütünlüklü<br />
ve uyum içinde olan herhangi<br />
bir yapı zaten mümkün ya da<br />
gerçek deg˘ildir, sonradan<br />
olus¸turulmus¸tur ya da "mıs¸<br />
gibi" yapılmıs¸tır diyebi-<br />
liriz. Örneg˘in Oda Projesi<br />
Bristol'e davet edildi ve<br />
bize "s¸u toplulukla ya da s¸u<br />
grupla çalıs¸abilirsiniz"<br />
dediler. Biz tanımlı bir grup<br />
yerine bizimle bulus¸tug˘unda<br />
s¸ekillenip sonr<strong>as</strong>ında dag˘ılan<br />
insanlar ile çalıs¸mayı<br />
içeren bir proje önerdik ve<br />
kabul edilmedik. Topluluk<br />
<strong>as</strong>lında parçalı, üreyen,<br />
uyumsuz, çatıs¸malı bir yapı.<br />
Bu yüzden de bu yapı ayakta<br />
kalabilir ve yeni sözler<br />
üretebilir. Belli tanımlı<br />
bir topluluk ile çalıs¸an Oda<br />
1<br />
Claire Bishop<br />
(2006) "The Social<br />
Turn: Collaboration<br />
and its dis-<br />
contents" Artforum<br />
Sayı 44(6) (S¸ubat),<br />
s. 178-183.<br />
2<br />
Bishop 2006: 180.<br />
3<br />
Bishop 2006: 180.<br />
4<br />
Bishop 2006: 180.<br />
5<br />
Bishop 2006: 180.<br />
6<br />
Bishop 2006:<br />
180-181.<br />
7<br />
Bishop<br />
2006: 180.<br />
8<br />
Claire Bishop<br />
(2004) "Antagonism<br />
and Relational<br />
Aesthetics"<br />
October Sayı 110<br />
(Sonbahar), s.<br />
51-79.
Change language