![Download as PDF [10.6 MB]](https://img.yumpu.com/4266533/78/500x640/download-as-pdf-106-mb.jpg)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
078 Issue # 11/11 : PublIc Issues<br />
deg˘eri dedig˘im s¸ey de tam bu noktada beliriyor: I ˙ stanbul'<br />
da mekânın suiistimal deg˘erinin aktifles¸tirilmesi s¸ehir<br />
mekânının üretiminde çok önemli bir rol oynuyor. Bu aktif-<br />
les¸tirme üzerine kurulu olan mekân üretim biçimi I ˙ stanbul'da<br />
uzun zamandır hakim üretim biçimi diyebilir miyiz?<br />
Yukarıda bahsettig˘im büyük ölçekli kentsel yenileme<br />
projelerini hatırlayarak soruyorum: bunlara yatırım yapan<br />
büyük sermaye, sözkonusu suiistimale dayalı hakim mekân<br />
üretim biçimini n<strong>as</strong>ıl deg˘is¸tiriyor, deg˘is¸tirecek?<br />
Seçil: "Mekânın suiistimal deg˘erinin aktifles¸tirilmesi"<br />
demek kulag˘a güzel geliyor ama burada bir çelis¸ki var.<br />
Böyle bir cümle kurdug˘umuz zaman mekânın, bildig˘imiz<br />
anlamda "tutucu," "is¸levsel" kullanımlardan üreyen bir<br />
yapı oldug˘una inanıyoruz demektir. Yani eles¸tirdig˘imiz<br />
s¸eyi, mekân tanımının içine sokmus¸ oluyoruz. Oysa ki mekân<br />
dedig˘imiz s¸ey zaten buna sahip, yani bu ayrıca bir deg˘er<br />
deg˘il.<br />
Derya: O senin bahsettig˘in bana göre mekânın üretiminin<br />
kapitalist tanımı. Veya hakim, kural tes¸kil eden (nor-<br />
mative) bir tanımdan veya tanımlardan sözedilebilir.<br />
Hiçbir zaman en ideal haliyle hayata geçirilememis¸ veya<br />
geçirilemez de olsa, buna inanmıyor, kabul etmiyor olsak<br />
da var bu tanımlar. Yoksayamayız. Varoldug˘unu bilmek<br />
ise eles¸tirmeye ya da alternatifini düs¸ünmeye engel deg˘il.<br />
Mekânın suiistimal deg˘eri kavramını tam da bu noktada<br />
yaratma ihtiyacı duydum, bir alternatif bakıs¸<br />
gelis¸tirebilmek için.<br />
Mimarlıktan s¸ehir planlam<strong>as</strong>ına mekân t<strong>as</strong>arlama is¸i yapan<br />
bütün disiplinler, bu türden tutucu tanımlar üzerinden<br />
ilerliyor. Ben mimarlık okulunda bizatihi bunun eg˘itimini<br />
gördüm. Bu tanımlarla kars¸ıl<strong>as</strong>¸tıktan kısa bir süre sonra<br />
s¸üpheye düs¸tüm, çünkü hayat bu tanımlara hiç benzemiyordu.<br />
Bu tutucu tanımlara uymayan b<strong>as</strong>¸ka mekân üretimleri<br />
olabileceg˘ini düs¸ünmeye b<strong>as</strong>¸ladıktan sonra da zaten iflah<br />
olmadım! I ˙ nsan böyle bakmaya b<strong>as</strong>¸layınca zaten halihazırda<br />
potansiyeller, alternatif pratikler oldug˘unu da görüyor.<br />
I˙ stanbul bizi alternatif tanımlar düs¸ünmeye zorluyor, çünkü<br />
kural olus¸turan tanımlar üzerinden I ˙ stanbul'a bakınca<br />
insan "anl<strong>as</strong>¸ılmaz, acayip bir s¸ey bu" demekten öteye pek<br />
gidemiyor. "Yeniden bak!" diyor I ˙ stanbul. I ˙ s¸te bu kural<br />
olus¸turan tanımların öngördüg˘ü mekânın kullanım ve deg˘is¸im<br />
deg˘erlerine ben bir de mekânın suiistimal deg˘erini<br />
ekliyorum ve bakınız I ˙ stanbul diyorum.<br />
Özge: Aslında Maria Lind'in "Actualisation of Space" ini 20<br />
de buraya uyarlayabiliriz. Yani aktifles¸tirme ve ayrıca<br />
sürekli bir güncelles¸tirme (actualisation). Seçil'in geçici<br />
mekânlar dedig˘i yerlerde bu türden bir süreç y<strong>as</strong>¸anıyor<br />
sanki. Oda Projesi bu manada hep kentteki dinamig˘i ödünç<br />
alıyor. Sürekli güncellenen bir mekânda, yani s¸ehirde, Oda<br />
da kendi alt mekânını güncelliyor. Bunu da sanat projeleri<br />
yoluyla yapıyor. Buradan yol çıkarak, kente bir üst mekân,<br />
Oda'ya da onun alt mekânlarından biri olarak bakabilir<br />
miyiz?<br />
Aslında (müelliflik ima eden) bir yazma eyleminden deg˘il,<br />
bir çeviri eyleminden bahsediyoruz burada bence; mekânın<br />
çevirisi, ama melez bir dile çevirisi. O ölçüde de<br />
s¸ekillenebilir bir dil bu, yani "dog˘ru çeviri budur" diyen<br />
bir dil deg˘il. Sürekli, anlık olarak bile deg˘is¸en durumlara<br />
uygun çeviriler bunlar, hatta çeviriyi bile bazen yeniden<br />
çevirmek gerekiyor.<br />
Seçil: "Actualisation of space" mekânın gerçekles¸tirilmesidir<br />
bence. Aktifles¸tirme ya da güncelleme deg˘il tam<br />
olarak. Aktifles¸tirme, durag˘an bir durumu harekete geçirme<br />
anlamını t<strong>as</strong>¸ıyor. Güncelleme ise uyarlama anlamında<br />
da anl<strong>as</strong>¸ılabilir, ve süreç<br />
belirtmesi ve bir niyet içer-<br />
mesi açısından önemlidir.<br />
I ˙ mza<br />
Özge: Sanat ve müelliflikle<br />
ilgili bir de s¸u mesele var:<br />
Kolektif olarak yani üç kis¸i<br />
ortak çalıs¸tıg˘ı halde Oda<br />
Projesi bir imza mıdır yine<br />
de?<br />
Seçil: I ˙ mzadır, kaçınılmaz<br />
olarak.<br />
Günes¸: Çok ortaklı bir imza.<br />
Ortakları sürekli deg˘is¸en bir<br />
ortaklar grubu.<br />
Derya: Provokatif bir<br />
soru: Oda Projesi imza atmaya<br />
b<strong>as</strong>¸ladıg˘ı anda o imzayı<br />
(<strong>as</strong>lında) payl<strong>as</strong>¸tıg˘ı ortaklarını<br />
yitiriyor mu?<br />
Özge: Oda Projesi denen<br />
bütünün nelerden olus¸tug˘unu<br />
bir izleyicinin bir çırpıda<br />
anlayabilmesi imkansız. Ben<br />
burada mahalledeki projeleri<br />
Oda Projesi'nin biraz daha<br />
fazla müellif gibi davrandıg˘ı<br />
b<strong>as</strong>¸ka projelerden kesinlikle<br />
ayırmak gerektig˘ini düs¸ünüyorum.<br />
Her projeye göre<br />
deg˘is¸en bir sürü imza var ve<br />
bunlar sonuçta Oda Projesi<br />
adı altında toplanılabilir.<br />
Kolektif çalıs¸tıg˘ımızı dile<br />
getiriyoruz, demek ki or-<br />
taklardan bahsedebiliriz.<br />
Müelliflikten konus¸mak ger-<br />
çekten biraz bag˘lamı kaydırıyor.<br />
Sadece sanat bag˘lamı<br />
içinden bakarak "imzadır"<br />
demek çok kolay tabii.<br />
Derya: Bence burada kolektif<br />
bir müelliflig˘i hayal etme<br />
çab<strong>as</strong>ı önemli. Bu bizi alıs¸ık<br />
oldug˘umuz anlamda yani birey-<br />
sel müelliflig˘in bir adım<br />
ötesine götürüyor. Müellifli-<br />
g˘in ortakl<strong>as</strong>¸tıg˘ı ya da bugün-<br />
kü anlamıyla hiç varolmadıg˘ı<br />
bir dünya düs¸ünemez miyiz?<br />
Nihayetinde müelliflig˘in bu-<br />
günkü tanımı, kapitalizmin<br />
temellerinin dayalı oldug˘u<br />
"özel mülkiyet"e göre s¸ekille-<br />
niyor.<br />
Seçil: Müelliflik, kaçınılmazdır.<br />
Ama müelliflig˘i<br />
sorgulamak ve parçalara<br />
ayırmak elimizdedir. Hatta<br />
müelliflik durumunun<br />
varlıg˘ını yadsımadan onunla<br />
20<br />
Maria Lind (2004)<br />
"Actualisation of<br />
Space: The C<strong>as</strong>e of<br />
Oda Projesi" From<br />
studio to situation,<br />
Claire Doherty (Der.)<br />
Black Dog Publishing,<br />
s. 109-121 veya bkz.<br />
www.republicart.net/<br />
disc/app/lind01_<br />
en.htm.
Change language