TEMMUZ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2009 Sayı 49 Fiyatı 3 € Azınlıkça 1

Eftim ile 150’liklerin takasının detayları tarih sayfalarındakeşfedilmeyi bekleyen bir sır olarak durmayadevam etse bile, küçük bir ayrıntı beni oldukçamakul bir varsayıma doğru sürüklemekten menedemiyor! Anlatayım…Yunan Meclisi’nin 20 Aralık tarihli oturum kayıtlarınadikkat ettiğimizde, Venizelos 150’liklerhakkında aldığı kararı milletvekillerine karşı savunurken,ısrarla, Yunan vatandaşlığına geçmiş olanlarınsınırdışı edilmekten muaf olduklarını tekrarlar.Dolayısıyla, diyorum, Venizelos İnönü’den Papa Eftimve yandaşlarının sınırdışı edilmesini talep ettiğinde,büyük ihtimalle İnönü de aynı cevabı vermişve Türk vatandaşı olanların sınırdışı edilmelerininimkânsız olduğunu söylemiş olamaz mı? Bu cevabıalan Venizelos da, Türk hükümetinden Papa Eftimve yandaşlarının hiç değilse İstanbul Patrikhanesi’neve Rum azınlığa karşı yaptığı tacizlere bir son vermesinitalep etmiş olmalı, değil mi? Yani aradakianlaşma şu şekilde yapılmış olmalı: Yunan vatandaşıolmayan 150’likler Batı Trakya’dan uzaklaştırılacak,buna mukabil de, Papa Eftim ve yandaşlarıher gün taciz ettikleri İstanbul Patrikhanesi’nden vediğer Rum kurumlarından uzaklaştırılacaktı. Zatenolayların en heyecanlı bölümü de bu anlaşmanınardından yaşandı.II1931 yılı itibariyle Papa Eftim’in İstanbul Rumlarınıbir dönem için taciz etmeyi durdurması ve ogüne kadar ele geçirdiği kiliselerle yetinmeye zorlanması,büyük olasılıkla, Türkiye ile Yunanistanarasında, 1930 yılında imzalanan anlaşma çerçevesindegerçekleşti. Gerçi Venizelos’un beklentisi,Papa Eftim tarafından el konan kiliselerin de iadeedilmesiydi tabii. Fakat Türk tarafı bir ikilemlekarşı karşıyaydı. Yapılan zorunlu nüfus mübadelesiyle,anadili Türkçe olan fakat Ortodoks Hıristiyaninancını taşıyan Karamanlıların gönderilmesi,zaten Ankara’yı bin pişman etmişti. Ne yani!Venizelos’u bir kısım Yunan tarihçiler 150’liklerlePapa Eftim takasında gösterdiği pasifliktendolayı eleştirler. Oysa Türkiye ile Yunanistanarasındaki dengelerin karmaşıklığı ve diğerdengeler bu olayda da en büyük etkendi.Şimdi de, 150’liklerden olan 10-13 kişinin BatıTrakya’dan gönderilmesiyle Papa Eftim ve yandaşlarıbir mi tutulacaktı? Bu sıkıntı, Türk tarafınıfarklı bir yöne doğru itmekteydi. Çünkü PapaEftim’in, üç-beş 150’likten çok daha fazlasına değdiğineinanıyorlardı. Zaten iki hükümetin yetkilileritarafından alınan karara rağmen, ileride doğabilecekolası sorunlara karşı 150’liklerin tamamınınYunanistan’dan sınırdışı edilmemesi, sadece BatıTrakya’daki 150’liklerin uzaklaştırılmaları ve baştaÇerkesler olmak üzere diğer Ankara muhaliflerininYunanistan’da yaşamaya devam etmeleri, yapılananlaşmanın ne kadar karmaşık bir sorun yumağıetrafında gerçekleştiğini göstermekteydi. Yunantarihçilerin bir kısmı, Venizelos’u, Batı Trakya’daki150’liklerle Papa Eftim arasındaki anlaşmada gösterdiğipasiflikten dolayı eleştirseler bile, büyükihtimalle Türkiye ile Yunanistan arasındaki dengelerinkarmaşıklığı bu olayda da kendini göstermişti.Yani taraflar hem çözüm istiyor, hem de kendi milliçıkarları açısından çözümün yeni sıkıntılar doğur-Azınlıkça 19