Onafhankelijk Verbindend Verbreden

Structurele inhoudelijke verbindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid met
derde partijen komen echter slechts sporadisch voor. In vergelijking met de tijdelijke
ad-hoc allianties, hebben meer structurele samenwerkingvormen diverse voordelen.
Zo hoeft er minder capaciteit geïnvesteerd te worden in activiteiten als het zoeken
naar een andere partij, het sluiten van contracten, het communiceren over elkaars
werkwijze en over de wederzijdse verwachtingen etc.. Bovendien kan eenvoudiger
structurele uitwisseling plaatsvinden van kennis en ervaringen. Dit kan het over en
weer leren stimuleren en kan tot een opwaartse spiraal leiden. Tijdens een van onze
eerste gesprekken met de Onderzoeksraad voor Veiligheid 54 hebben wij gesproken
over de mate waarin de Raad structurele verbindingen zoekt met andere partijen.
Daarbij kwam naar voren dat hierover (nog) geen eenduidig standpunt is ingenomen
door de Raad, maar dat met name werd gevreesd dat een structurele samenwerking
een risico zou kunnen vormen voor de onafhankelijkheid.
Uit de gesprekken die wij hebben gevoerd blijkt dat de onafhankelijkheid
van de Raad door de geïnterviewden vrijwel unaniem als bijzon-
“wees onafhankelijk,
wees eigenwijs” der waardevol wordt beschouwd. Een aantal van hen beschouwt de
onafhankelijkheid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid als wezenlijk
onderdeel van zijn betrouwbaarheid en geloofwaardigheid of als
(media)
‘het grootste goed’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, dat ten
koste van alles moet worden beschermd. Volgens een van de geïnterviewden
is het zelfs de raison d’être van de Raad. 55 Volstrekte onafhankelijkheid van
de Onderzoeksraad voor Veiligheid van een onderzochte gebeurtenis is ook het uitgangspunt
geweest bij het opstellen van de Rijkswet. 56 In een zeer recent naamsbekendheidonderzoek
57 naar de Onderzoeksraad voor Veiligheid wordt het positieve
beeld dat de mensen over de werkzaamheden van de Onderzoeksraad hebben onder
andere toegeschreven aan het belang dat men hecht aan de onafhankelijkheid van de
Raad. Dat (het imago van) onafhankelijkheid voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid
van prominent belang is, onderschrijven wij.
Het spanningsveld dat de Raad ervaart tussen (structurele) samenwerking
en de eigen onafhankelijkheid is dan ook ontegenzeggelijk in onafhankelijkheid”
“de Raad is krampachtig
aanwezig en de prudentie die door de Raad aan de dag wordt gelegd
(openbaar bestuur)
ten aanzien van dit thema is tot op zekere hoogte gerechtvaardigd.
Een positieve eigenschap kan echter ook ‘doorschieten’ en daarmee
niet meer bijdragen aan de effectiviteit of zelfs afbreuk doen daaraan.
Bij de evaluatie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid door de Commissie Sint is
een aantal keren gewezen op het te krampachtig vast te willen houden aan de onaf-
54
Gesprek dhr. Mertens en mevr. Visser, 14 februari 2012.
55
Interview met betrokkene uit het openbaar bestuur.
56
In de Memorie van Toelichting bij de Instellingswet staat hierover o.a.: “Voor het vormen van een zuiver
beeld van de feiten van een voorval en het trekken van objectieve conclusies daaruit is het vereist dat een
onderzoeksinstantie zich volstrekt onafhankelijk ten opzichte van het voorval kan opstellen. Zij mag op geen
enkele wijze betrokken zijn bij belangen die bij een voorval in het geding zijn. Het kan daarbij enerzijds gaan
om belangen van de overheid die regelgeving tot stand heeft gebracht die bij het voorval in het geding is, of die
uitvoerende taken vervult die een relatie hebben met het voorval. Het kan daarbij anderzijds gaan om partijen
in de samenleving die enige persoonlijke of zakelijke betrokkenheid bij een voorval hebben. Aan de raad wordt
de vereiste onafhankelijke positie gegeven.”
57
Intomart GfK bv (2012), Naamsbekendheidsonderzoek naar de Onderzoeksraad voor Veiligheid .
Konvooi, samen optrekken
49