„POLAND”

12
Raport Krajowy 2009: Sytuacja narkotykowa w Polsce
1.1. Ramy prawne
•
Ustawy, rozporządzenia, dyrektywy lub zalecenia dotyczące przeciwdziałania
narkomanii (popyt i podaż)
W końcu 2008 r. oraz na początku 2009 r. dyskusja społeczna na temat jakichkolwiek zmian legislacyjnych
dotyczących prawa narkotykowego została zdecydowanie zdominowana przez problem dopalaczy.
Z tego powodu chcieliśmy w ramach tego raportu trochę szerzej opisać sam problem dopalaczy, jak
i rozważane rozwiązania prawne.
Od kilku lat coraz częściej pojawiają się w Europie sklepy oferujące legalne środki o działaniu psychoaktywnym.
Bardzo często są to sklepy oferujące swoje towary za pośrednictwem internetu. W Polsce
do 2008 r. produkty o działaniu psychoaktywnym sporadycznie pojawiały w internecie w sklepach ze
sprzedażą wysyłkową. Zjawisko miało ograniczony charakter. Sytuacja zmieniła się ponad rok temu.
Na początku 2008 r. pojawiły się pierwsze informacje na temat witryny internetowej www.dopalacze.com.
Sklep, jako pierwszy w Polsce, oferował w sprzedaży wysyłkowej legalne substancje psychoaktywne
na dużą skalę, a zarazem w profesjonalnej oprawie marketingowej. Produkty będące w ofercie
miały bardzo atrakcyjne opakowania, strona internetowa za pośrednictwem której sprzedawano towary,
nowoczesny design, hasło „życie jest zbyt krótkie, aby jeść niezdrowe tabletki” – doskonale trafia
w marketingowy target. Następnym krokiem było powstanie stacjonarnego sklepu. Pierwszy z nich
powstał w Łodzi na przełomie sierpnia i września. Fakt powstania sklepu wywołał szeroką debatę
społeczną oraz zainteresowanie szczególnie ze strony mediów, także ze strony społeczności lokalnej
i władz. Okazało się, że nie ma prawnych instrumentów pozwalających na zamknięcie sklepów. Oferowane
produkty sprzedawane były pod szyldem wyrobów kolekcjonerskich. Do końca 2008 r. otwarto
ponad 40 stacjonarnych sklepów. Sytuacja ta wywołała zdecydowany sprzeciw obywateli. Zorganizowano
nawet kilka demonstracji społeczności lokalnych domagających się zamknięcia sklepów z „dopalaczami”.
W powyższej sytuacji do planowanej od marca 2008 r. nowelizacji polegającej na wprowadzeniu
BZP (1-benzylpiperazyny) do załączników ustawy 3 będących wykazem substancji kontrolowanych,
w drodze projektu poselskiego wprowadzono 15 dodatkowych roślin 4 najczęściej występujących
w skła dzie dopalaczy oraz syntetyczny kanabinoid JWH-018. Nowelizacja przeszła przez obie izby parlamentu,
została podpisana przez prezydenta oraz weszła w życie 8 maja 2009 r. 5 Celem nowelizacji
było ograniczenie zjawiska handlu dopalaczami. Nowelizacja, choć prawdopodobnie przyczyniła się do
wycofania z obrotu dopalaczy zawierających w swym składzie substancje i rośliny objęte kontrolą, nie
rozwiązała jednak problemu dopalaczy. Sklepy z „dopalaczami” wprowadziły nową ofertę produktów.
Stąd też stało się oczywiste, że w celu kontroli i rozwiązania kwestii związanej z dopalaczami potrzebne
jest podejście systemowe i implementacja pewnych kompleksowych rozwiązań, zawierających procedury
wprowadzania substancji do załączników ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W związku
z powyższym, w połowie 2009 r., w ramach zespołu roboczego pod auspicjami Głównego Inspektora
Farmaceutycznego, przy współpracy Głównego Inspektora Sanitarnego, Ministerstwa Zdrowia oraz
Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, opracowano rozwiązania systemowe, które
pozwoliłyby ograniczyć ryzyko dla zdrowia publicznego związane z dopalaczami. Działanie systemu
opierałoby się na kilku podstawowych etapach: 1) aktywny monitoring, 2) wstępna ocena, 3) czasowa
kontrola 4) ocena ryzyka oraz ocena konsekwencji legislacji, 5) kontrola stała lub zaniechanie kontroli.
3
Zgodnie z Decyzją Rady Unii Europejskiej o określeniu 1-benzylpiperazyny (BZP) nową substancją
psychoaktywną, która może być przedmiotem kontroli oraz sankcji karnych (Council Decision 2008/206/JHA).
4
Były to: argyreia nervosa, banisteriopsis caapi, calea zacatechichi, catha edulis, echinopsis pachanoi, kava
kava, leonotis leonurum, mimos tenuiflora, mitragyna speciosa, nymphea caerulea, peganum harmala, rivea
corymbosa, salvia divinorum, tabernanthe iboga, trichocereus peruvoanus.
5
Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 63 poz. 520).