„POLAND”

Część A: Problem narkotyków i narkomanii oraz odpowiedź na zjawisko 57
karaniu za przestępstwa narkotykowe również znajdują się zapisy bezpośrednio związane z terapią.
Art. 72. 1. ustawy mówi, że jeżeli osoba uzależniona lub używająca substancje psychoaktywne szkodliwie,
której zarzucono popełnienie przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia
wolności, podda się leczeniu i rehabilitacji lub udziałowi w programie profilaktyczno-leczniczym
prowadzonym przez zakład opieki zdrowotnej lub inny podmiot działający w ochronie zdrowia, prokurator
może zawiesić postępowanie do czasu zakończenia leczenia. W praktyce jednak instrument ten
jest niewykorzystywany (więcej informacji w punkcie 9.3 „Interwencje w ramach wymiaru sprawiedliwości”).
W zakresie leczenia, rehabilitacji, redukcji szkód zdrowotnych i reintegracji społecznej Krajowy
Program Przeciwdziałania Narkomanii, mający rangę rozporządzenia Rady Ministrów, wytycza kierunki
strategii działań dla organów i instytucji rządowych oraz samorządów. Na bardziej szczegółowym
poziomie określone są zatem rodzaje działań, podmioty realizujące i odpowiedzialne (a więc także
i źródła finansowania poszczególnych działań dla poszczególnych obszarów), wskaźniki monitoringu
a także harmonogram pracy.
5.2. Systemy leczenia
•
Organizacja, zapewnienie jakości, dostępność i różnorodność oferty leczenia
Udzielanie świadczeń zdrowotnych osobom uzależnionym od narkotyków zorganizowane jest
w oparciu o sieć placówek ambulatoryjnych i stacjonarnych, tj. poradnie leczenia uzależnień, oddziały
detoksykacyjne, oddziały dzienne, oddziały leczenia uzależnień w strukturach szpitala, ośrodki rehabilitacji
średnio i długoterminowej oraz w oddziałach dla osób uzależnionych w zakładach karnych.
W przypadku braku ww. placówki na danym terenie istnieje możliwość skorzystania ze świadczeń
w poradni zdrowia psychicznego lub poradni/oddziale leczenia uzależnienia od alkoholu w związku
z ich dużą dostępnością (16-krotnie wyższa w porównaniu z placówkami leczenia uzależnień od narkotyków
(Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2008). Ponadto, osoby uzależnione od opiatów mogą leczyć się
w ramach programów leczenia substytucyjnego. Placówki te posiadają status publicznych lub niepublicznych
zakładów opieki zdrowotnej. W ramach systemu świadczone są następujące usługi dla osób
uzależnionych od narkotyków: porada diagnostyczna i terapeutyczna, psychoterapia indywidualna,
grupowa i rodzinna, sesje psychoterapii psychoedukacyjnej, leczenie zespołów abstynencyjnych, terapia
podtrzymująca (zapobieganie nawrotom), leczenie substytucyjne.
W Polsce najbardziej powszechnym modelem leczenia uzależnień jest terapia stacjonarna oparta
na całkowitej abstynencji i prowadzona metodą społeczności terapeutycznej. W 2008 r. dominowały
programy długo i średnio terminowe (12 miesięczne i dłuższe), jednakże nadal, podobnie jak w ostatnich
latach, względy ekonomiczne i zmiana charakterystyki pacjentów stopniowo wymuszają tendencję
skracania tych programów. Realizatorami są głównie zakłady opieki zdrowotnej prowadzone przez
organizacje pozarządowe (towarzystwa, stowarzyszenia, fundacje).
W Polsce leczenie jest bezpłatne, istnieje ponadto możliwość uczestniczenia w terapii prowadzonej
w placówkach prywatnych lub udzielanej przez prywatnych terapeutów (odpłatnie). Brak jest danych
dotyczących prywatnych placówek i praktyk lekarskich.
Terapia uzależnień, podobnie jak wszystkie świadczenia zdrowotne, finansowana jest ze środków
Narodowego Funduszu Zdrowia. W ostatnich latach obserwujemy wzrost nakładów na terapię
uzależnień przez NFZ, ale także i wzrost wymogów stawianych świadczeniodawcom (zakładom opieki
zdrowotnej).