„POLAND”

Część A: Problem narkotyków i narkomanii oraz odpowiedź na zjawisko 83
7. Działania zaradcze wobec konsekwencji zdrowotnych
i zjawisk pokrewnych
Dawid Chojecki, Artur Malczewski, Łukasz Jędruszak
Wstęp
Od 1996 r. w Polsce wdrażane są programy redukcji szkód, choć działania polegające na wymianie
igieł i strzykawek zostały zainicjowane już w 1989 r. jako dodatkowe usługi wybranych poradni leczenia
uzależnień, nie zaś jako odrębne programy. Od samego początku programy redukcji szkód realizowane
były przede wszystkim przez organizacje pozarządowe na terenie dużych miast, na ulicach,
w noclegowniach dla bezdomnych, w miejscach spotkań osób uzależnionych (meliny, dworce kolejowe,
ulica, parki), w miejscach sprzedaży usług seksualnych. W 2008 r. Krajowe Biuro dofinansowało
8 programów ulicznych (Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 2009). Igły i strzykawki
wymieniane były także w stacjonarnych punktach wymiany igieł i strzykawek (tzw. „drop in”), których
w Polsce w 2008 r. działało 5 oraz w noclegowniach dla osób używających narkotyków (w 2008 r.
działały 2 tego typu noclegownie) (Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 2009).
W roku sprawozdawczym Krajowe Biuro dofinansowało na terenie całego kraju łącznie
18 programów redukcji szkód zdrowotnych i społecznych dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych,
nie zmotywowanych do leczenia, w tym również w zakładach karnych i aresztach
śledczych (jednak bez wymiany sprzętu do iniekcji, gdyż jest to zabronione), a także w szpitalu
zakaźnym – w oddziale przeznaczonym dla osób uzależnionych od narkotyków i żyjących z HIV/AIDS.
W 2008 r., z dotacji Krajowego Biura rozdano 254 053 igieł i 261 249 strzykawek. Zrealizowano ok.
15 000 godzin działań środowiskowych oraz 2 463 interwencji kryzysowych (Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania
Narkomanii, 2009). W 2008 r., podobnie jak w latach ubiegłych, Krajowe Biuro współfinansowało
również wydawanie magazynu „Monar na bajzlu” adresowanego do użytkowników narkotyków
oraz realizatorów programów leczniczych, w szczególności programów redukcji szkód zdrowotnych.
Poza Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii, we wspieranie tego typu programów
zaangażowane są także niektóre samorządy terytorialne. W 2008 r. – 29 samorządów gminnych
wspierało finansowo programy ograniczania szkód zdrowotnych związanych z używaniem narkotyków.
Dofinansowano łącznie 68 programów redukcji szkód, w tym: 12 programów wymiany igieł
i strzykawek; 20 programów pracowników ulicznych z wyłączeniem wymiany igieł i strzykawek
(objęto nimi 12 580 osób); 6 dziennych programów pomocy medycznej i socjalnej dla czynnych
użytkowników narkotyków (objęto nimi 103 osoby); 7 noclegowni dla osób uzależnionych (objęto nimi
113 osób), 11 programów dyskotekowych (objęto nimi 16 084 osoby) oraz 12 programów leczenia substytucyjnego
(objęto nimi 37 osób). Łącznie programami ograniczania szkód zdrowotnych współfinansowanymi
przez samorządy gmin objęto w 2008 r. 36 039 osób.
W roku sprawozdawczym zwiększyła się liczba programów ograniczania szkód zdrowotnych finansowanych
przez samorządy gmin, liczba odbiorców, a także kwota globalna przeznaczona na ten
cel o ponad 36 000 PLN (Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 2009).
7.1. Zapobieganie nagłym wypadkom związanym z narkotykami
i redukcja zgonów z powodu narkotyków
Z uwagi na wzrost popularności narkotyków syntetycznych w Polsce, od kilku lat rozwijają się
programy, których odbiorcami są osoby okazjonalnie, rekreacyjnie używające narkotyków. Programy