Mundus Subterraneus

nam
LIB.II. DE OPIFICIO GLOBI TERRENI. 103
ea^xni. C A p u T XVII.
De Magnetica Telluris conftitutione five de OJfatura Tellms.
Uemadmodum Opus Natur£E , Opus fit illa vis h\ Ccelo correfpondens , ad ^umm.
]
Intelligentis eft , ita fieri quociuejquam fe Te';-/-^ accommodet ? Audax fane;^^''*''''^'.
Q-non poteft , ut tumultuarie & cafualiquadamrationeomniacoaluerint
;
quinimb
omnia fummo ordine , diftinftione , &
partium diftributione difpofita a principio
fuifle, is folus'nefcire poterir, qui miros Divinae
Sapientias lufus in OrbeTerrarum non
Geotofmi cxpendit. Tellurem itaque five .Geocofmum
Diyina Providcntia eo ordine & fitu difpo-
tnira conftt-
NatursB facinus proponitur , ad quod expo- tiv
nendumnonnifiaudaxingenii conatus requiritur.
Myfterium itaque fi non audaci,
faltem eo quem ingenii noftri debilitas
permittit , conatu enucleemus.
Sciendum itaque ,DeumOpt. Max.
ineffabili Providentix fu£ difpofitione ita
in Mundans aurx fluxili expanfo Corpora
fuit,utcum veluti hafis &ultimusjf»ij totius
Cirleftia ad Terram mmohilem ordinaffe ; ut
Naturse conditx futurus eftet , in qviem ficuti illa perpetuo ex Ortu in Occafum,
veluti in totius Naturae gremium principiumque
omnisL &.{mgula. ,imperfurhahili quadam le-
paffivum , omnia reliqua Mundi ge fuos motiu intra Diei naturalis fpatium
luperni Corpora, fua fpermata & virium circa Terram decircinant : ita fmguli quoenergias
diminderent ; certe id ex fe &fua que Globi, feu Aftralia Corpora, hanclegemfervant,
natura quietem poftulare videbatur , omni
ut videlicet fingula Coeleftia
locomotiva facuitate deftitutam;hocenim Corpora , circa Terram, non confusi vertigine
pafto aptius ambientium Aftrorum viribus
, fed ea motus conjiantia circumvolve-
feminaliumque rationum mifcellis imprsgnata
rentur, ut flngulorum Globorum, flve Aftra-
fubdebatur. Porro nunc merito quseri lium Corporum Poli , Polis Terrce perferentur,
poteft ;
Quonam modo vel qua virtute fub hac cl:a quadam adaptatione correfponderent.
immenfa 'immohilitatis firmitudine fuftineatur
Num proprice gravitatis indefedlibili rum lynceorum fagacitas aperuit .>
: Videmus ^^vl^ Txi
Qiiod arcanum hodierna nobis Obfervato- AxesCcdc-
trutina aequilibrata num per fuperadditam enim .^
, omnia Corpora Cceleftia , Solem , Lu- Ten» panam
Qui virtute quandam virtutem , veluti fraeno quodam ei
, caeterafque Stellas ita adaptatas
rallelum y»-
..f.
immobihs injefto , impertutbabili conftantia femper
Biedio.
eafdem Mundi partes refpiciat ? Antiquitas
fimplicior immohilitatem Telluris in folum
nativa gravitatis pondus conjecit. Pofteri
experientii rerum do(R:iores , altiufquefpeculati
,
gravitati , vim Ternz in loco fuo indeflexibili
quadam ftabilitate continendam
adjunxerunt , quam magneticam vocant.
Quomodo vero lijec omnia perficiantur ,
oftendatur ,
paulo altius ordiri vifum eft.
Suppono itaque priuio , Tellurem ita a
Divina Providentia, uti Jupra didum fuit,
conftitutam efl~e, ut in Cceleftes plagas, veluti
quietis fuae terminos innato quodam &
intrinfecoappetimnaturaliter feratur. Jam
yero cum nullares inflto appetitu feratur in
aliud, nifi in eo , in quod fertur aliquidflt,
quodeam bene afficiat,cujusbonofoveatur:
Certe Tellus in circumfltas Mundi plagas
tam indeflexibjli conftantia minime ferretur,
nifl vis quaedam fotrix & benefaftrix
Terrce, Coeleflibus correfpondentibus Plagis
inefTet , flve jam illa flt vis magnetica,
nve virtuti magneticce quidpiam analogum,
flve mirus quidam Ccekftium Corporum confenfus
,
juxta quem irremiffihili fe fiahilitate disponat
; nifi enim hanc vim feu univerfse
Naturas confenfum admitteremus , non effet
ratio, cmTerrce Po/i hancpartemCcelipotius,
quam aliam adfpicerent : Ergb neceflario
dabitur vis quasdamin Coeleftibus Corporibus
, magneticce virtuti ,
qua Tellm imbuitur,
analoga, c^2i'm{u2.flahilitate mcon
cufla confiftat. Nunc itaque quasritur, QiiJe- bus deftruftum iri.
j
ut
quos Circulos Polofque in Terreno Gloho nobisimaginamur,
eofdemin omnibus&flngulis
Siderum Globis expreffos videamus
hac tantum interveniente differentih , quod
in Terra immobili, immohiles , in Siderihus
verbcircaproprium Centrum agitatis, mo'
hiles comperiantur. Sed uthsecpropius intueamur,
Eft in Solari Gloho iEquinocftialis & Zons SolarisGlc^
Torridae Plaga, ineffabili fervoris seftu ebul- ^' ll^f/J*^
"
liens , nofire Mquino^iali , & Zona Torridce fpondet.
exafte refpondens , & ^quidiftans , unicum
macularum Seminarium ;
quje cum una cum
Corpore Solari circa Centrum proprium rotentur
, & wa^ioAAj^AwJ ad noftram Plagam
Noto-Zephyrio motu agitentur,mox etiam
Solarium Polorum punfta noftris pundis
perfede congruentia , & axem Solarem Terreno
parallelum efTe , comperirnus : neque
Solare Corpus unquam a tanto cum Geocojmo
confenfu , vel in minimo deflexifTe hucufque
obfervatum fuit , excepta axis aliquantula
a Polis Terrejlrihus ultro citroque ob flngulares
a Natura intentos fines nutatione,
quod in Itinerario nojlro Extatico , de Itinere
in Solem, expofuimus, ad quem Leftorem
remitto. Habemus itaque , Solarem Glohum
Globo Terreno immutabili partiumfltuadaptari.
Si enim Globus Solaris confufa quadam
vertigine circumvolutus , Polos , axem,
Plagafque Tc^rr^gcongruasimmutaret, certum
eft, oranium Inferiorum , Superiorumque
Symmetriam mox confufis Naturae jurisea