Mundus Subterraneus

convertitpabulum
Cap. II.
LIB. IV.
voreajluans ; unde ad confervationeni fui,
auxiliares copias advocantes vicinas carbonisficcihincinde
particulas ad ignitionem
difpofitas arripiunt, atque iis acce
in maximum Ignis incrementum ; ll vero externa
adjutrix defuerit ,
quantum poflunt,
fe concentrant, donec tandem ambientis
frigore enervati extindique & a luce & ab
araore ceffent.
Lux Ignis Sed ut tandemad Suhterranei Ignisin^lfro
diverfi. tutum tevertamur , re6te in Definitione
diximus portionem ejje Ignis Elementaris non
,
^^sai^elt!
puri , fed uaria fubterreftrium comhuftihtlium
rerum mifcella tinB:i ; tingitur autem ille
Corn. Se
verus.
PYROGRAPHI
C U S. 185
Ut proinde vel hinc admiranda Jgjtisfuhterreflris
vis & potentia ekiceat, dum ordinato
impetuadfcendensfurfum, &quje fuperat,
facit adfcendere;crefcitlin multiplicata ana-
Ignis pro diverfa fomitis natura , fi fulphuri
j
puro jungatur, candicat , fi bitumini , fufc^
fiammh mxret\ fi bitumini una cumasrugine,
viret ; ruhet , fi minioautfmiilibusrubri
coloris mineralibus jungatur ; fi arfenico
, ochrae , fandarachs ,
fiavet ; fi uliginofje
materiz pingui & oleaginofs applicetur,
omniiQih. luce d.^flituitur ,iumo tantum
indolem fuani prodens. Quae omnia experientia
docebit , fi ex diB:is materiis oleo commixtisin
lucerna Ijchnum acccenderis. Atque
hinc eft quod Jgnis Elementum etiamfi in
omnibus rebus idem fpecie fit ,
pro combustibilium
tamen rerum natura , fpecie differre
videatur.
Puteolano refert ,
funt ihi fpecus vafii , funt
ingentes receffiis ^ fpatia , Jufpenfs hinc inde
nsontihus faxa , fimul ahrupti in infinttum hiatus,
quifape illapfas receperunt urhes ^ ingentem
in alto ruinam condiderunt ; & ut
dicebat Corn. Severus in Jttna,
Quacunque immenfus Terrafeporrigit Orhis,
Extremique Maris curvis incingitur undis,
Non totum eftfoUdum,defit namq; omnis hiatu.
Fa£ta e(i omnis humus penitufq; cavata iatehris
Exiies fufpenfavias agit.
ptis ,
prsfertim (xjiatu juvetur , invalefcant logia fere in infinitum , corrumpit & tra»f-
wutatquodcunque occurrit in fui fuhftantiam,
neque wnc^^im demptaexeo parte diminuitur.
Siquidem in Cavernis Terrce conclufus %»«V Snb-
{^{q. ajTirans, ubi invenerit aditum, penetrat ^^^f'^"'"*
\
j , .11.
*^ /7- mirefedtf.
adexitum adplura centenamilha pafluum/«Wr>.
etiam fubter Mare & invios Terrse anfra-
(R:us; utiinP/Y^/if^owew/jtanquam omnium
oculatus infpeftor , docuimus. Etdummajoresjugiteracquiritvires,
terras, quseoccurrunt
, & vel ipfafaxa montefque in faum
, ut nifi ambitu Oceani
Qiiibus fubfcribit Piintus,JEiianus, Lucretius, Terrae Hominumque ruinam; quod in illa
IgnU^
caeterique rerum naturalium Scriptorfes. temporis plenitudine futurum exiftimo,
Habitant in differentibus longe lateque quando ruptis ferocientis Naturae fraenis , &
rTrVm'^'^ patentibus Cryptis fummo amicitis fcedere apertis Ignium Suhterraneorum cataraBis, Divins
Potentise imperio non Tellus tantum,
conjugium. junfta Ignis Sc Aqua ; qus eam moliuntur
rerum varietatem quam Metalla , Mineralia,
fed& Elementa calore folventur, cum to-
Succi, Glebse , Fonrium falebrae nobis 'tiusMundiruina&interitu.Utquemadmo-
Manilius. patefaciunt. Nam, ut redle Maniiius, dum in univerfali illo Cataclyfmo apertis
Sunt autem cuntlis permijii partihus ignes,
Qui gravtdas hahitant fahricantes fuimina
cataraftis Coeli , abyflorumque barathris,
nuhes,
Et penetrant terras JEtnceque minantur 0-
lympo,
Et caiidas reddunt ipfis in fantihus undas.
& Omnipotentis Numinis jufTu cohiberetur
, univerfam Elementaris Naturae molem
in inextinguibite traheret incendium.
Neque mirum eft,tantam Ignis •viminTerris
a Natura conftitutam ; cum ab hujufmodi
Ignihus univerfa Suhiunaris Naturce faius dependeat
; neque enim in iis rebus prsefertim
confervandis , qux , five neceflltatem five
diuturnitatem fpeftes, Ignis adminicuio carere
non poflluit , Natura parca , angufta &
manca, fed prorfus liberalis & magnifica
efl^e debuit.
QiiemadmodumenimCcelum immenfo
ambitu, quod cundla comprehenderet,con-
Hujufmodi itaque/^«(?w Terra vifcerihus ftituit , vaftamque difpofuit Elementorum
ad Sublunaris Naturae tutelam , rerumque molem , & Maris immenfum pelagus, unde
omnium proventum inclufum efle Definitio inuniverfi Geocofmi venas indeficlentem
Teyra tou ^^^"^^^- Terram cavernofam efl^ in prxcedenfovernofa
ti Libro amplc oftenfum fuit , ubi & Terre-
Providentiae,proportione fervata, magnum
aquarum copiam diftribueret : ita Divinse
efi.
num Globumimmenfaintrapropria vifcera
fpatia , concameratas Speluncas , Tra-
cifl"e'confentaneum fuit : unde per longifll- xerr"%pa*
valde in Ventre Naturce , Ignis apparatum fe- '^ngem jgnk
ftus immenfos , Abyfl"os impenetrabiles mos veluti Caminos infinitum diffunderet ram.
Seneca. efl!e expofuimus. Nam ut Seneca de Jgro fervorem ad neceflariarum rerum ufum,
Telluris, Hominum,Animantiumque emolumentum.Etficuti
Aquisfuos ftatuit terminos
,
quos prjeterire non liceat ; ita hanc
IgnisnsLtmam tam admirabili diftributione,
tantoordine& fymmetriae proportione in
ahditis Suhterrejiris Naturafemitis attemperavit.neabambientisOceani
undis longe
lateque inflnuatis fuffocaretur , neque a
praefcripto fibi termino exorbitaret ; fecus
enim motu fuo liberrimo foras prorumpens
omnia fufque deque verteret in apertam
Mundum aquarum inundatione perdidit:
ita & ultimis temporibus eundem Ignium
inundatione fit p(Srditurus . Quam quis neget
fiituram , fi aftuantem in terris perpetuum
Ignem adfpexerit , fi vafta provinciarum
A a
incen-