Mundus Subterraneus

,
Cap.%1.
3W/>a proprietcu
Salii.
LIB.X.
gentum vivum , deinde
hocpafto iiitra aquam
pofitam examina.quem
gradumnotet: optime
autem feceris , fi tantum
argenti vivi immiferis
intra phialam
ut
intra aquam pofita
phialaadquintum gradum
fubmergatur. Hoc
perafto , vel fignaturihermetica,
wd. cera
A ,
orificium phialae
quam arftiffime claudes
: & habebis Inilrumentuminfallibilenon
tantum ad fufficientiam
co(5lionis explorandam
aptum , led &
ad omnis generis a-
quas, quantum videlicet/d//j- contineant, explorandas,
mire opportunum : hoc enim intra
falfi aqua repletum vas impofitum , fi
prscife ad quintum gradum fubmergatur,
jam certus fis , aquam concoftioni aptam : fi
vero infra quintum gradum fubmergatur,
idplusSalisaquam tenere indicium eft: fi
vero fupra quintum gradum fubmergatur,
id pro ratione fubmerfionis majoris aut minoris,
minorem Salis portionemhabere fignum
eft. Ratio luculenter patet ,
quanto
enim plus falis aquse ineft , tanto minus fubmergetur
in ea pondus ;
quanto minus falis
aqusinextiterit : tantoponderofum corpus
plus in eaprofundari adeo certum eft, ut de
eo nemo dubitare aut poflfit aut debeat;& patet
innavibus, qua; in Tybri plus merguntur,
quam ubi mari concreditsfuerint, ibi
enim fubinde ad tres,aut quatuor palmos ob
marinse aqus ex falfugine denfitatem altius
attolluntur. Experieris quoque , fi hoc Inllrumentum
aquae dulci puras impofueris
videbis idquafi totum teftumiri, quiauti
aqua eft puriflima, & fubtiliffima, itaquoque
pondus phialx fme refiften tia quafi fundum
vafis , in quo aqua ponitur ,
petet. Sed
haec in primoTomo fufius deduximus.
Hoc loco non modicumdubiumabHalurgismihipropofltum
fuit : Curaquaadconcctiionem
apta , medietatem quandam/i?^e?«/',
itzuttion mmium falfa fu ,
neque minus filfa,
nam uti fupracitatus Pater Joannes Ei(J'ert
mihifcribir,experimenroconftat,fifruftum
Salis folidum quantumvis mag'num dulci
aquae injeceris, ea tamen nonplusindeattrahet
, quam neceffiirium fttadconcoftio-
DE FODINARUM CONDiTIONIBUS. 245
Natura in ufum hominum tali , & tali temperamento
digeftam , quodubiobtinuerir,
nil aliud requirere videtur ; & experimento exih
conftat in pifcihus , qui cum perpetuo in fal- """•
fuginofo mari degant, ex falfuginetamen
tantuminfederivent, quanrum Naturaad
fuftentationemeorum,necpIus,necminus,
requirit; quod & in fale artiiicialicontingit
: Nam fi abHalurgis, uti referunt, pifces
recentes in fartagine falinaria coquantur,
elixenturque, non plus tamen a fale condientur,
quam ad eos edendos opus fit, licet
toti quanti immerfi in fartagine aqus falfas
bulliant. ,.
Sed & hoc mirabile in didis locis evenire
dicit, quod aqua falfa adfartaginem , in qua '"
coquitur,invicinoIocofrigido,ubiinufum '^"""''
Halurgorum aqua dulcis hauritur , adhjereat,
& congelafcat aqua falfa , ibidemvarias
eafque puIcherrimasjfg«wformafque
adeo diaphanas acquirat, ut a CryJ}a/lo\iK
diftinguipoffit, &haudfecusacfalgemm2
nunquam rotunda , fed femper quadrata
Aliud adtntrationt
figuraanaturainftruftsreperiantur. Quod cauf^red.
vero in illo frigido loco nafcantur, alia cau-'^'""'-^''''**
fa non eft, nifi quoddum Salinvicinafar-^"'"''""''
tagine coquitur, halitus, vaporefquefalini
elevati.ubifrigidum illum locum incurrerint,
ibidem condenfati, ineas,quasdicimus,
formas degenerant. utienimignisvi
ab omni terreftri fcoria depurantur fublimatione,itaquoqueconjunftos,unitofque
frigore loci , non nifi in cryftallinam transparentiam
coagulari neceffe eft.
Additur, eodem loco candida corpora re- sactharea
periri, ita a Natura elabqrata,ut a
* •^"
facchareis ^*/f
bellariis diftingui non poffint : Cujus rei ratio
alia non eft ,
quam quod vapor cum rerreftribus
adhuc, nitrofifque quilquiliis infedlus
fit, unde frigido in loco condenfatus,
nonin diaphanam, fed opacamfubftantiam
candidam degeaerat.
Eft abhujufmodi Salinisnonproculre- H>rfr«,
mota Hydria ,
Argenti vivi fodina,dequa^'"''
tametfi in Capite de Argento vivo multa
egerimus,quiatamenfupracitatus PaterdQ
multisnonitapaffiimobviis, qux dehujusmodi
fodina obfervata fuerunt, certiorem
mefecit, ea hocloco opportune inferenda
duxi.InHydria,i»pi/,oftomiIIiariumfpatioLabacodiffita,
argento w^o feraciffima,
& maximorum redituum fodina Archiducum
Jurifdidioni fubdita fpedatur, de qua
memoratu dignum referunt , dismunculos
montanos qukm frequentiffime ibi
fubterranei.
fpeftari,
felicefquefecreduntfofltjres
, fi eos audierint,
& communis opinio eft, ibi folum ejusnem,
ita ut aqua, fufficienti falfedine imbuta,
veluti naufeabunda, abulteriori attraftione
cefTet , adeoque fruftum impofttum reperiri , audiunturque frequenter laborare
modi daemunculos, ubi divites ven^ funt,
integrumremanear. Quod ut folvatur, Dico,
hujus rei ration em aliam non efle, quam jurantes, fiftulatores, feu quofvis fceleftos
malleo ,
casterum invifibiles. Blafphemos,
quodaqua non plus, aut minus appetatde nonpatiuntur; unde folent foflbres fuper-
Sale , quam quantum requiritur ad falfedinem
fodinae primigeniam , & nativam ,
a
ftitiofi indies ollulam cibo refertam certo
locQ illis exponere, &quotannis togulam
^