<strong>Gaceta</strong> <strong>de</strong> la CNDHner a cualquier persona sin mandamiento judicial, en casos <strong>de</strong> flagrancia y <strong>de</strong> urgencia, remitiéndonoseste último término al precepto constitucional invocado, también lo es que el exceso en su utilizaciónpue<strong>de</strong> originar abusos que se traducen en violaciones a <strong>de</strong>rechos humanos, como es el caso <strong>de</strong> las <strong>de</strong>tencionesque se analizan en seguida:Detención <strong>de</strong> Agustín Luna Valencia, Isaías Ambrosio Ambrosio, Manuel Nicandro Ambrosio José,Emiliano José Martínez, Luis José Martínez y Elpidio Ramírez García.Según parte informativo número 131, <strong>de</strong> fecha 26 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1996, elementos <strong>de</strong> la PolicíaJudicial <strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> Oaxaca, a las 4:00 horas localizaron a las citadas personas en el crucero <strong>de</strong>Jalatengo y el camino a San Agustín Loxicha, cuando se percataron que uno <strong>de</strong> el<strong>los</strong>, <strong>de</strong> nombre ElpidioRamírez García, pretendió correr y arrojó hacia algunos arbustos un cua<strong>de</strong>rno que contenía datos <strong>de</strong>lgrupo armado; asimismo, el resto <strong>de</strong> las personas refirió tener datos sobre la existencia <strong>de</strong>l “EPR”, porlo que <strong>los</strong> trasladaron ante el agente <strong>de</strong>l Ministerio Público, y fueron presentados a las 8:30 horas <strong>de</strong>ese día, sin embargo, según parte informativo número 133, <strong>de</strong> la misma fecha, la citada corporaciónpolicial refiere que en cumplimiento a una or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>de</strong>tención emitida por el agente <strong>de</strong>l MinisterioPúblico en la indagatoria 406/996, las referidas personas fueron <strong>de</strong>tenidas a las 17:30 horas en Bahías<strong>de</strong> Huatulco, en la parada <strong>de</strong> microbuses que van a San Pedro Pochutla.De acuerdo al primer informe <strong>de</strong> la referida corporación, no se <strong>de</strong>spren<strong>de</strong> que se encuentren acreditados<strong>los</strong> supuestos que señala la ley para <strong>de</strong>tener a una persona sin mandamiento escrito <strong>de</strong> autoridadcompetente, ya que <strong>los</strong> elementos policíacos refieren que fueron “presentados” ante el Ministerio Público,e incluso éste, en su acuerdo <strong>de</strong> las 8:30 horas <strong>de</strong> la citada fecha, en la indagatoria 406/996, haceconstar la recepción <strong>de</strong>l parte informativo y las citadas personas; sin embargo, al tomarles su <strong>de</strong>claraciónor<strong>de</strong>nó hacerles <strong>de</strong> su conocimiento las garantías que otorga la Constitución Política <strong>de</strong> <strong>los</strong> EstadosUnidos Mexicanos como si les estuviera tomando <strong>de</strong>claración como indiciados.Por otro lado, no existe constancia en la averiguación previa que <strong>de</strong>termine si quedan retenidos o<strong>de</strong>tenidos, ni que señale en qué momento quedaron en libertad; sin embargo, <strong>de</strong> manera posterior a su“presentación” y <strong>de</strong>claración ministerial se libró una or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>de</strong>tención en la cual se señala que <strong>los</strong><strong>de</strong>tuvieron más tar<strong>de</strong>. Incluso <strong>los</strong> agraviados manifestaron en su queja que fueron <strong>de</strong>tenidos a las 4:30horas, pero jamás señalan haber sido puestos en libertad y que posteriormente fueron nuevamente <strong>de</strong>tenidos.Como pue<strong>de</strong> observarse, la mecánica que se <strong>de</strong>spren<strong>de</strong> <strong>de</strong> las constancias analizadas permitenacreditar una <strong>de</strong>tención arbitraria y por en<strong>de</strong> violatoria <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos, ya que son <strong>de</strong>tenidosy puestos a disposición <strong>de</strong> la autoridad ministerial, con carácter <strong>de</strong> “presentados”, y señalan quetenían “información relativa al grupo armado”, sin que mediara una citación formal emitida por laautoridad ministerial en apego al Código <strong>de</strong> Procedimientos Penales para el estado <strong>de</strong> Oaxaca, a<strong>de</strong>más<strong>de</strong> que fueron <strong>de</strong>clarados como indiciados, sin que existiera previamente un acuerdo para ser consi<strong>de</strong>radoscomo tales.Adicionalmente, existe una contradicción entre <strong>los</strong> partes informativos 131 y 133 rendidos por agentes<strong>de</strong> la Policía Judicial <strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> Oaxaca, <strong>de</strong> fecha 26 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1996, ya que en el pri152
Informes especialesmero se señala que Emiliano José Martínez y otros fueron <strong>de</strong>tenidos a las cuatro <strong>de</strong> la mañana en elcrucero <strong>de</strong> Jalatengo y el camino que conduce a San Agustín Loxicha; sin embargo, en el segundo serefiere que fueron <strong>de</strong>tenidos en Bahías <strong>de</strong> Huatulco, a las 17:30 horas, con motivo <strong>de</strong> la or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>de</strong>tenciónlibrada en la indagatoria 406/996. También es importante establecer que existe una constanciaministerial <strong>de</strong>l 26 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1996, <strong>de</strong> las 8:30 horas, relativa al parte informativo 131, en laque se presentan a Emiliano José Martínez y otros; sin embargo, el Ministerio Público libra <strong>de</strong> maneraposterior, a las 16:00 horas <strong>de</strong> la fecha, una or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>de</strong>tención en contra <strong>de</strong>l agraviado. Lo anterior,contradice también lo señalado por el agraviado en el sentido <strong>de</strong> que lo <strong>de</strong>tuvieron a las 9:15 horas <strong>de</strong>l25 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1996.Tal y como ha quedado vertido, y esto en relación con <strong>los</strong> elementos <strong>de</strong> la Policía Judicial <strong>de</strong>l Estado,si bien es cierto tienen como función la persecución <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>de</strong>litos bajo el mando inmediato y directo<strong>de</strong>l Ministerio Público, también lo es que ello no les autoriza a <strong>de</strong>tener a persona alguna por encontrarseen “actitud sospechosa” o “marcado nerviosismo”; ya que también su <strong>de</strong>ber es el <strong>de</strong> proteger<strong>los</strong> <strong>de</strong>rechos y garantías fundamentales <strong>de</strong> las personas, principalmente <strong>de</strong> aquellas en cuyo arresto o<strong>de</strong>tención intervengan. Las actitu<strong>de</strong>s “sospechosas” o “marcado nerviosismo”, no constituyen evi<strong>de</strong>nciasque <strong>de</strong>noten la comisión <strong>de</strong> un ilícito.En efecto, ha sido criterio <strong>de</strong> esta Comisión <strong>Nacional</strong> que no es posible afirmar que las actitu<strong>de</strong>s“sospechosas” o “marcado nerviosismo” sean la evi<strong>de</strong>ncia por la cual <strong>los</strong> elementos policíacos tengannoticia <strong>de</strong> un <strong>de</strong>lito o se percaten <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong>l mismo, y en esta virtud no se pue<strong>de</strong> señalar que<strong>los</strong> agentes puedan legalmente proce<strong>de</strong>r a <strong>de</strong>tener a cualquier persona porque se encontraba en la comisión<strong>de</strong> un flagrante <strong>de</strong>lito, o a realizarle una revisión o interrogatorio, ya que se <strong>de</strong>tiene para confirmaruna sospecha y no para <strong>de</strong>terminar quién es el probable responsable <strong>de</strong> haber cometido un <strong>de</strong>lito.Lo anterior, atenta contra <strong>los</strong> principios <strong>de</strong> seguridad jurídica y legalidad previstos en el artículo16 constitucional, anteriormente citado.Las incongruencias e imprecisiones referidas por el agente <strong>de</strong>l Ministerio Público, originan dudarespecto <strong>de</strong> las circunstancias <strong>de</strong> <strong>de</strong>tención <strong>de</strong> <strong>los</strong> agraviados, aunado al hecho <strong>de</strong> que, como se mencionó,aun cuando hubieran sido remitidos ante el agente <strong>de</strong>l Ministerio Público con carácter <strong>de</strong> “presentados”para <strong>de</strong>clarar en torno a <strong>los</strong> hechos materia <strong>de</strong> la indagatoria, <strong>de</strong>bió haber existido una citaciónemitida conforme a <strong>de</strong>recho, con lo que queda acreditado que su <strong>de</strong>tención se realizó <strong>de</strong> maneraarbitraria, violando así sus <strong>de</strong>rechos humanos.Detención <strong>de</strong> Gregorio Ambrosio Antonio y Eleuterio Hernán<strong>de</strong>z GarcíaLa Policía Judicial <strong>de</strong>l Estado, a través <strong>de</strong> su parte informativo número 154, <strong>de</strong>l 15 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 1996, refirióal agente <strong>de</strong>l Ministerio Público, que con base en su oficio <strong>de</strong> investigación 451, <strong>de</strong>l 14 <strong>de</strong> mismomes, <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong> la averiguación previa 447/996, se entrevistaron con Gregorio Ambrosio Antonio,Eleuterio Hernán<strong>de</strong>z García y Fulgencio Almaraz Martínez, quienes proporcionaron datos paraesclarecimiento <strong>de</strong> <strong>los</strong> hechos, y “por su propia voluntad” <strong>de</strong>cidieron comparecer a rendir su <strong>de</strong>claración,motivo por el que <strong>los</strong> presentaron ante el representante social, quien mediante acuerdo <strong>de</strong>l 15 <strong>de</strong>153
- Page 2 and 3:
Gaceta de la Comisión Nacionalde l
- Page 4 and 5:
Gaceta de la CNDHRecomendacionesRec
- Page 7 and 8:
Programa Anual de Trabajo 2003PROGR
- Page 9 and 10:
Programa Anual de Trabajo 2003Prese
- Page 11 and 12:
Programa Anual de Trabajo 2003• R
- Page 13 and 14:
Programa Anual de Trabajo 2003Por e
- Page 15 and 16:
Programa Anual de Trabajo 2003• P
- Page 17 and 18:
Programa Anual de Trabajo 2003El Pr
- Page 19 and 20:
Programa Anual de Trabajo 2003Líne
- Page 21 and 22:
Programa Anual de Trabajo 2003menta
- Page 23 and 24:
Programa Anual de Trabajo 2003• D
- Page 25 and 26:
Programa Anual de Trabajo 2003• P
- Page 27 and 28:
Programa Anual de Trabajo 2003Líne
- Page 29 and 30:
Programa Anual de Trabajo 2003Líne
- Page 31 and 32:
Programa Anual de Trabajo 2003las a
- Page 33 and 34:
Programa Anual de Trabajo 2003C.Pro
- Page 35 and 36:
Programa Anual de Trabajo 2003regla
- Page 37 and 38:
Programa Anual de Trabajo 2003Líne
- Page 39 and 40:
Programa Anual de Trabajo 2003C. Pr
- Page 41 and 42:
Programa Anual de Trabajo 2003En ra
- Page 43 and 44:
Programa Anual de Trabajo 2003Objet
- Page 45:
Estado que guardanlas Recomendacion
- Page 48 and 49:
Gaceta de la CNDH18 15/90-B Procura
- Page 50 and 51:
Gaceta de la CNDH30 24/91 Procurado
- Page 52 and 53:
Gaceta de la CNDH28 73/91 Procurado
- Page 54 and 55:
Gaceta de la CNDH91 124/91-B Gobern
- Page 56 and 57:
Gaceta de la CNDH30 20/92 Gobernado
- Page 58 and 59:
Gaceta de la CNDH93 74/92 Procurado
- Page 60 and 61:
Gaceta de la CNDHQUINTO PERIODO(Seg
- Page 62 and 63:
Gaceta de la CNDH61 160/92 Procurad
- Page 64 and 65:
Gaceta de la CNDH125 224/92 Goberna
- Page 66 and 67:
Gaceta de la CNDH30 2/93 Procurador
- Page 68 and 69:
Gaceta de la CNDH92 63/93 Gobernado
- Page 70 and 71:
Gaceta de la CNDH23 114/93 Gobernad
- Page 72 and 73:
Gaceta de la CNDH79 168/93 Gobernad
- Page 74 and 75:
Gaceta de la CNDH137 217/93 Goberna
- Page 76 and 77:
Gaceta de la CNDH22 266/93 Gobernad
- Page 78 and 79:
Gaceta de la CNDH80 40/94 Procurado
- Page 80 and 81:
Gaceta de la CNDH133 82/94 Gobernad
- Page 82 and 83:
Gaceta de la CNDH23 108/94 Procurad
- Page 84 and 85:
Gaceta de la CNDHDÉCIMO PERIODO(Pr
- Page 86 and 87:
Gaceta de la CNDH47 37/95 President
- Page 88 and 89:
Gaceta de la CNDH96 83/95 Secretari
- Page 90 and 91:
Gaceta de la CNDH20 107/95 Gobernad
- Page 92 and 93:
Gaceta de la CNDH72 146/95 Gobernad
- Page 94 and 95:
Gaceta de la CNDH25 7/96 Presidente
- Page 96 and 97:
Gaceta de la CNDHDECIMOTERCER PERIO
- Page 98 and 99:
Gaceta de la CNDH49 75/96-A Preside
- Page 100 and 101:
Gaceta de la CNDH103 117/96-A Gober
- Page 102 and 103: Gaceta de la CNDH26 18/97-B Preside
- Page 104 and 105: Gaceta de la CNDHDECIMOQUINTO PERIO
- Page 106 and 107: Gaceta de la CNDH55 90/97 Subsecret
- Page 108 and 109: Gaceta de la CNDHDECIMOSEXTO PERIOD
- Page 110 and 111: Gaceta de la CNDH50 38/98 Gobernado
- Page 112 and 113: Gaceta de la CNDH26 72/98-B Ayuntam
- Page 114 and 115: Gaceta de la CNDH75 113/98-A Secret
- Page 116 and 117: Gaceta de la CNDH25 22/99-A Goberna
- Page 118 and 119: Gaceta de la CNDHDECIMONOVENO PERIO
- Page 120 and 121: Gaceta de la CNDH49 86/99-A Procura
- Page 122 and 123: Gaceta de la CNDHVIGÉSIMO PERIODO(
- Page 124 and 125: Gaceta de la CNDH21 19/00-B Procura
- Page 126 and 127: Gaceta de la CNDHVIGÉSIMO TERCER P
- Page 128 and 129: Gaceta de la CNDH28 26/02 Gobernado
- Page 130 and 131: Gaceta de la CNDHExpedición de Rec
- Page 132 and 133: Gaceta de la CNDH132
- Page 134 and 135: Gaceta de la CNDH134
- Page 136 and 137: Gaceta de la CNDHqueja que se resue
- Page 138 and 139: Gaceta de la CNDHaltos índices de
- Page 140 and 141: Gaceta de la CNDHblemática suscita
- Page 142 and 143: Gaceta de la CNDHgunos casos, en vi
- Page 144 and 145: Gaceta de la CNDHEn efecto, en la m
- Page 146 and 147: Gaceta de la CNDHdo testimonios de
- Page 148 and 149: Gaceta de la CNDH6. Justino Hernán
- Page 150 and 151: Gaceta de la CNDHEn este sentido, a
- Page 154 and 155: Gaceta de la CNDHoctubre de 1996, o
- Page 156 and 157: Gaceta de la CNDHponsable en la com
- Page 158 and 159: Gaceta de la CNDHsucedidos el 29 de
- Page 160 and 161: Gaceta de la CNDHcontra del inculpa
- Page 162 and 163: Gaceta de la CNDHdetención por par
- Page 164 and 165: Gaceta de la CNDHsus respectivas de
- Page 166 and 167: Gaceta de la CNDHOaxaca, se dio ini
- Page 168 and 169: Gaceta de la CNDHbre de 1996, aprox
- Page 170 and 171: Gaceta de la CNDHCabe mencionar que
- Page 172 and 173: Gaceta de la CNDHEn cuanto al proce
- Page 174 and 175: Gaceta de la CNDHEn este sentido, q
- Page 176 and 177: Gaceta de la CNDHEn atención a la
- Page 178 and 179: Gaceta de la CNDHAl Gobierno del Es
- Page 181 and 182: ActividadesENTREGA DE APOYOS ECONÓ
- Page 183 and 184: ActividadesDÉCIMO ANIVERSARIO DE L
- Page 185 and 186: ActividadesCARTA DE LOS DERECHOSFUN
- Page 187 and 188: Actividadesna Paciotti, y de un jur
- Page 189 and 190: Actividadesfinición de un catálog
- Page 191 and 192: Convenios
- Page 193 and 194: ConveniosCONVENIO DE COLABORACIÓNE
- Page 195 and 196: Por definir (mayo)Recomendaciones19
- Page 197 and 198: Por definir (mayo)Recomendación 1/
- Page 199 and 200: RecomendacionesIndicó que a las 09
- Page 201 and 202: Recomendacionescontracción uterina
- Page 203 and 204:
Recomendacionesgrados en los artíc
- Page 205 and 206:
RecomendacionesDe la opinión médi
- Page 207 and 208:
Recomendacionessabilidades de los S
- Page 209 and 210:
Por definir (mayo)Recomendación 2/
- Page 211 and 212:
RecomendacionesGobierno del Estado
- Page 213 and 214:
Recomendacionesrecho, por lo que no
- Page 215 and 216:
Recomendacionesque el licenciado He
- Page 217 and 218:
Recomendacionesviado a la Comisión
- Page 219 and 220:
Recomendacionesdo que su baja fue p
- Page 221 and 222:
Recomendacionesla Constitución Pol
- Page 223 and 224:
Por definir (mayo)Recomendación 3/
- Page 225 and 226:
Recomendaciones167, de su Reglament
- Page 227 and 228:
Recomendacionesrechos Humanos de es
- Page 229 and 230:
Recomendacionesciones, así como la
- Page 231 and 232:
Recomendacionesdades va más allá
- Page 233:
Centro de Documentacióny Bibliotec
- Page 236 and 237:
Gaceta de la CNDHCENTRO LEGAL PARA
- Page 238 and 239:
Gaceta de la CNDHKOREA. THE OMBUDSM
- Page 240 and 241:
Gaceta de la CNDHÁLVAREZ LEDESMA,
- Page 242 and 243:
Gaceta de la CNDHFROMOW RANGEL, Mar
- Page 244 and 245:
Gaceta de la CNDHSOBERANES FERNÁND
- Page 246 and 247:
Gaceta de la CNDH“Decreto promulg
- Page 248 and 249:
Gaceta de la CNDHGONZÁLEZ SCHMAL,
- Page 250 and 251:
Gaceta de la CNDH_________, Reunió
- Page 252 and 253:
Gaceta de la CNDHOTROS MATERIALES *
- Page 255:
PresidenteJosé Luis Soberanes Fern