sabirJo saqmis safuZvlebi

fasiani qaRaldis cneba pirvelad germaniaSi warmoiSva da
Semdeg sxva qveynebSi gavrcelda. saukunenaxevris winaT germanelma
samarTalmcodneebma fasiani qaRaldi nivTobriv-samar-
Tlebrivi Sinaarsis mqone dokumentad miiCnies. Tanamedrove
gagebiT, germanul Teoriasa da praqtikaSi, fasian qaRaldad
iseTi dokumenti iTvleba, romlis wardgena masSi ganivTebuli
uflebebis gansaxorcieleblad aucilebelia. 1
germanelTa Teoriul Sexedulebebs mTlianad iziareben
SveicariaSic. gansakuTrebuli mdgomareoba ukavia frangul
samarTlebriv doqtrinas. franguli samarTali ori saxis fasian
qaRaldebs cnobs: pirveli moicavs masiuri emisiis im qa-
Raldebs, romlebic safondo birJebze maklerebis xelSewyobiT
mimoiqcevian. maT miekuTvneba obligaciebi da aqciebi. meore
saxeobad iseTi qaRaldebia miCneuli, romlebic savaWro
operaciebis angariSsworebisaTvis arian gankuTvnili, mag., Tamasuqebi
da Cekebi.
amgvarad, frangi iuristebis azriT, pirvel variantSi
gvaqvs kapitalis bazari, xolo meoreSi _ fuladi bazari.
Tumca, isic unda aRiniSnos, rom franguli samarTali konosaments
arc erT jgufSi ar iTvaliswinebs. 2
mocemuli sakiTxis Sesaxeb saerTo anu anglo-saqsonuri
samarTali erTmaneTs daesesxa da dReisaTvis erToblivi Sexeduleba
Camoayaliba. mag., amerikulma samarTalma sabrunavi
dokumentebis Sesaxeb didi britaneTis 1882 wlis kanoni `sabrunavi
Tamasuqebis Sesaxeb~ gamoiyena da Tavis samarTalSi fasian
qaRaldebs securities-i uwoda, romelic mogvianebiT did
britaneTSic gavrcelda.
fasiani qaRaldebis Sesaxeb aSS-Si ramdenime kanonia miRebuli:
1933 wlis kanoni `fasiani qaRaldebis Sesaxeb~, 1934 wlis
kanoni `fasiani qaRaldebisa da safondo birJebis Sesaxeb~, 1940
wlis kanoni `komerciuli korporaciebis Sesaxeb~, aseve erTiani
amerikuli savaWro kodeqsi.
aSS-Si fasian qaRaldebs Semdeg jgufebad yofen:
sabrunavi instrumentebi (`negotiable instruments~) _ aqciebi,
pai (wili);
sainvesticio fasiani qaRaldebi (`investment securities~). maT
miekuTvneba upirobo gadaxdis iseTi dokumentebi, rogoricaa
1
Алексеев И.А. Ценные бумаги: Опыт Германии. Иркутск. 1994, С. 67.
2
Агапеева Е.В. Правовое регулирование рынка ценных бумаг в России и
США. М., 2004, С. 12.
46