KULTURAREN EUSKAL PLANA - Euskara - Euskadi.net

KULTURAREN EUSKAL PLANA
18
datz hauek dituelarik: kultur eta hizkuntz ondarea, gutxi edo gehiago komunak diren sinbologia eta autobalorazio
identifikagarriak —mestizaje ugariz zeharkatuak, jakina—, erreferentziako instituzionalizatzea,
eta produkzio, pertsona arteko eta erakunde mailako harreman sarea. Horrek «gu» bat moldatzen du, «guztiok»
moduan ulertuta. Gunearen kontzeptuak, prozesuen, birtualtasunaren eta harremanen baitakoa den
heinean, esparru politiko-administratiboak gaindikatzen ditu, baita lurraldeetakoak ere.
1.2.2. Gunea eta lurraldea Euskal Hirian
Euskal Herria txikia da eta elkarrengandik urrunen dauden puntuen arteko gertutasunak posible egiten
du Bernardo Atxagaren Euskal Hiria bezala ikustea. Hiri globala bezala ere ikus daiteke, pertsonen eta
jardueren ezagutza eta harreman hurbila ahalbidetzen duen eta gero eta etekin handiagoekiko harremanen
sistema konplexu eta sarri bat ehuntzen duen hiri gisa; edo berezko euroeskualde bezala, indarrean
dauden egitura politiko-administratiboen gaindikoa; edo Arku Atlantiko osoa hartuko duen euroeskualde
baten gune dinamizatzaile moduan. Hurbilketa horiek guztiak, bateragarriak ez ezik,
beharrezkoak ere badira.
Kultur eta informazio mugarik ez dagoen aro honetan, ez litzateke ulergarria izango euskal lurraldearen
barruan euskalduna bezalako kultura minoritario —eta, euskararen alorrean minorizatu— batean
eragiten duten gai kultural hutsen gainean mugak egotea. Hemen, Euskal Herria, lurralde garapeneko
aldeak dituen arren, ondarea, artea, kultura eta historia partekatzen dituen entitate historiko kulturala
bezala ulertzen da. Pentsatzekoa da erakunde politiko-administratiboek osagai horiek lurralde bakoitzaren
ondare gisa babestuko dituztela, baina baita kultur komunitate zabalago baten ondare komun partekatu
gisa ere.
Kulturaren Euskal Plana EAEk sustatzen du —euskal komunitateen artean zatirik handiena—, eta EAEn bakarrik
dago indarrean. Baina Kulturaren Euskal Plana gainerako lurraldeekin eta diasporarekin kultur harreman
egokiak ezartzeko pentsatua dago, honako neurri hauen bitartez:
— Erakunde komunak sendotzea: adibidez, Euskaltzaindia, Eusko Ikaskuntza…
— Lankidetza maila askotan: jarduera eta proiektuetan beste lurraldeetako entitate eta erakunde publiko
eta pribatuekin; ondare, arte edo kultur industrien mailako jardueretan kultur elkarte komunekin;
zerbitzuetan; enpresen artean; Kulturaren Euskal Plana garatzeko lantaldeetan parte hartuz;
sortzaile euskaldunei lagunduz, edozein lurraldetakoak direla ere; erakundeen arteko
hitzarmenak eginez...
— Guztion artean duguna sustatzea: euskararen mundua; etnografia, bibliografia eta katalogoak;
informazioaren eta ikerketaren esparruak; kultur zerbitzuak...
— Lurralde batzuetan zein besteetan, bertako obraren zabalkundeari lehentasuna ematea, eta, ondorioz,
merkatua sortu eta zabaltzea.
1.2.3. Sistema kulturala eta gune horren erreprodukzioa
Garaiotan, eta gehiago indarra hartuz doan «informazioaren gizartea» bereizten duen harreman etengabeko
kulturen arragoan, kultur eta komunikazio gunea behar bezala erreproduzituko bada, kultur sistema
instituzionalizatu eta iraunkorra eduki behar da. Egituraketak bakarrik ahalbidetuko du kultur garapen endogeno
eta jasangarria, kultura bideratuko duen proiektu edo eredu batez eta jardueren bidez hura eratuko
duten kultur politikako bitartekoak direla medio. Sistema horren zati erabakigarriak dira gizarte zibila
eta gizarte eragileak.
Miraria da euskal kultura historikoaren zati batek erakundeen sare sendorik gabe bizirik iraun izana, eta
kulturaren euskal eremuak aurrera egin izana. Gune horrek iraun dezan, eutsiko dioten egiturak edo sistemak
sustatu behar dira. Horien artean garrantzitsuenak honako hauek dira: hezkuntza sistema, sistema
politiko autogestionaturen bat, komunikazio sistema eta kultur sistema.
Ildo horretatik, euskal gune kulturala de facto onartzea eta eraikitzea, kontraesankorra izan gabe, errealitate
beraren alderdi ezberdinak dira: sistema batetik abiatuta kultur proiektu eta jarduera bat eraikitzea,
emaitza moduan abiapuntuko gunearen erreprodukzioa, garapena eta aldaketa emango duena.