KULTURAREN EUSKAL PLANA - Euskara - Euskadi.net

industrien bitartez aberastasuna sortzeko aukera gisa ikusten zuen batik bat. Ereduak, ordea,
errentagarriak ez diren kultur jarduerak edo kulturaren zentzua bera bazter uzteko arriskua du
berarekin.
f) Dimentsio anitzeko garapenaren eredua: 90eko hamarraldiaz geroztik UNESCOk bultzatutako
planteamendua da. Sintesi eredu bat da, kulturaren balio pertsonala, soziala, komunitate mailakoa
eta ekonomikoa barne hartzen dituena, ikuspegi naro eta osoagoa ekarriz. Kultura aberastasun
pertsonalerako, gizarte kohesiorako, identitate kolektiborako, hirien birsorkuntzarako, norbere
burua kanpoan ezagutarazteko, garapen ekonomikorako eta, oro har, bizi kalitatea hobetzeko
baliabide gisa hartzen da eredu honetan.
1.4.2. Kultur eskubideak
XX. mendera arte, kultura ez zen legeak berariaz babestutako ondasun bat. Berrogeiko hamarraldiaz geroztik
hasiko dira ezagutzen kultur eskubideak:
a) Kultur eta hizkuntz ondarea babesteko eta norbere identitate kulturala zaintzeko eskubidea.
b) Kultura batekoa izate hutsagatik bazterketarik ez jasateko eskubidea.
c) Sorkuntza askatasunerako eskubidea.
d) Egile eskubidea eta jabetza intelektualaren eskubidea.
e) Kultura eskuratu ahal izateko eskubidea.
Hortaz, kultura oinarrizko gizarte eskubide bezala hartzea nahiko lorpen berria da, eta nazioarteko zuzenbidean
jasota dago (Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala; Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen
Nazioarteko Ituna; UNESCOren Deklarazio Unibertsala Kultur Aniztasunari buruz; Europar Batasunaren
Oinarrizko Eskubideen Gutuna; Eremu Urriko Hizkuntzen Gutuna...), eta baita XX. mendeko azken laurdeneko
konstituzio modernoetan nahiz gobernuen kultur politika bideratzen duten irizpideak garatzen dituzten
legeria nazionaletan ere.
1.4.3. Kultur politikaren balio eta printzipioak
Baliotzat ulertzen bada gizarte mailan desiragarria denari buruz gehiengo handi batek partekatutako oinarrizko
ideia, eta printzipiotzat hartzen baldin bada gizabanako, elkarte eta erakundeen jarduera bideratzen
duen irizpide multzoa, kultur politikaren ikuspegi desberdinen euskarri diren balio eta printzipio garrantzitsuenak
taula batean labur daitezke.
Balioa Printzipioa
1. Identitatea — Memoria historikoa gordetzea.
— Kultur jarraipena.
— Kulturen arteko elkarrizketa sustatzea.
2. Askatasuna — Bertako sorkuntza garatzea.
— Kultur adierazpenen aniztasuna.
— Gogoeta kritikoa askatasunean.
3. Berdintasuna — Kulturaren demokratizazioa (sozializazioa).
4. Partaidetza — Demokrazia kulturala.
— Subsidiariotasuna.
— Lankidetza.
5. Bizi kalitatea — Garapen integrala.
KULTURAREN ETA KONTZEPTUEN ESPARRUA
25