Alderdien Legeak dioena beteko duela agindu du ... - datu-basea19

2010eko azaroaren 28a • IgandeaBurgosko prozesua 03Berrogei urte beteko dira abenduaren 3an Burgoskoepaiketa hasi zenetik. Hamasei euskal militante igaro zirenEspainiako militarrek osaturiko epaimahaiaren aurrean, etahorietako seiri heriotza zigorra ezarri zieten. Mobilizazioek,baina, gobernua atzera egitera behartu zuten.Gotzon HermosillaHalaxe laburbilduzuen Telesforo Monzonek,hain berezkoazuen sen poetikoarekin,Irabazidugu abestian: «Ezpatari nagusituzaio herria». Ezpata eta herria,biak aurrez aurre, Burgosen (Espainia).Ezpata, militarren metaforagisa, hura gerra epaiketaizan zelako, Espainiako armadarenepaitegi batean egina eta militarrekebatzia; eta ezpata metaforatikharago ere, euskaldunenprotestaldiaren aurka militarrekbenetako ezpatak atera zituztenekoaepaiketa haren gertaerarikgogoratuenetako bat bilakatubaitzen.Datorren ostiralean, abenduaren3an, berrogei urte beteko dira31-69 auzia hasi zenetik. Burgoskoprozesua izenez sartu da historian,Espainiako hiri horretanegin baitzuten. ETAko kideak zirenedo erakunde horri laguntzealeporatzen zieten hamasei euskaldunepaitu zituzten han. Seirentzat,heriotza zigorra eskatzenzuen fiskalak.Akusazioan jasotzen zenez,ETAk 1968ko udaberritik 1969komaiatzera izandako jardueraepaitzea zuten helburu, berezikiMeliton Manzanas komisarioarenhilketa, 1968ko abuztuan gertatutakoa,eta Fermin Monasteriotaxilariarena, 1969ko apirilekoa.Baina akusatuen multzoangarai eta leku desberdinetan atxilotutakohamasei lagun sartu izanakerakusten zuen xedea ekintzazehatz batzuen ingurukoerantzukizuna ebaztea baino ha-rago zihoala. Hala uste du MiguelCastells (Busturia, Bizkaia, 1931)epaiketan defentsaren abokatuaritutakoak. Haren aburuz, «argizegoen ETAren kontrako epaiketanagusia egin nahi zutela».Argi geneukan epaiakanpoan erabakiko zelaeta kanpotik etorri beharzuela irtenbideak ere»MIGUEL CASTELLSAbokatua«Castellsek esan zidanauzian sartu nindutela,seguru asko, epaiketaateak itxita egiteko»JULEN KALTZADABurgosko epaiketan auzipetua«Hilotz usaina»Castellsek dioenez, sumarioa irakurribezain pronto, abokatuetakobatek esan zuen hark «hilotzusaina» zuela: «Normalean, epaiketamilitarrak azkar egiten zi-‘‘tuzten, baina hau prestatzeko biurte eman zuten, eta elkarrekinoso harreman argia ez zeukatenhamasei lagun sartu zituzten; garaihartarako, oso kopuru handia.Gerra epaiketa zen hura, eta sumarioariamorrua zerion. Urteakziren ETAko kide bati heriotza zigorraezarri nahi ziotela. Iñaki Sarasketaeta Andoni Arrizabalagarekinezin izan zuten, eta orainarrazoiak pilatu nahi zituzten horretarako.ETAren ikur izan zitekeennorbait hil nahi zuten».Hori baiesten du Antton Karrerarenlekukotzak (Amezketa, Gipuzkoa,1942). Bere lana kulturgintzaneta Nafarroako CCOOsindikatuaren sorreran garatubazuen ere, epailearen aurreanamaitu zuen: «Nire bizitzan,behin ere ez dut armarik ukitu,ezta nahi izan ere. Garai hartanatxiloketa asko egon ziren, eta denakzaku berean sartu gintuzten,frankismoak auzi horrekin zigoreredugarria eman nahi zuelako.Asmo hori nik uste dut nahikogarbi zegoela».Itziar Aizpuruak (Deba, Gipuzkoa,1943) ere pentsatzen du frankismoarenasmoa «Euskal Herriazigortzea» zela. Horregatik, okerrenaere etor zitekeela pentsatzenzuten, Aizpuruaren kasuanbereziki larria zena, heriotza zigorrariaurre egin behar ziotenetakobat Jokin Gorostidi bikotekideabaitzen: «Garbi ikusten genuenhasierako sei heriotzazigorreko eskaeretatik bazitekeelanorbaiti aplikatzea, beraz,arrisku horren jakitun ginen.Hala eta guztiz, itxaropena nagusituzen nigan, eta indartsu sentitzennintzen Jokinen hurbiltasunazela medio, heriotza zigorra eskatuarren».Apaizak tarteanEpaituen artean bi apaiz zeuden,Jon Etxabe eta Julen Kaltzada(Busturia, Bizkaia, 1935). Azkenhorren kasua bitxia izan zen:1968ko Gabonetan atxilotu zuten,baina libre utzi zuten geroago.Handik hilabete batzuetara berriroatxilotu eta Zamorako kartzelara(Espainia) bidali zuten, bestelau apaizekin batera torturarenkontrako gose greba egiteagatik:«Zamoran nengoela, militar batetorri zitzaidan deklarazioa hartzera.Hiruzpalau galdera eginzizkidan, nik guztia ukatu nuen,eta joan zen. Handik gutxira, Miguelek[Castells] esan zidan Burgoskoepaiketan sartu nindutelaeta, haren ustez, epaiketa ateakitxita egiteko zela».Izan ere, Espainiaren eta Vatikanoarenarteko hitzarmenarenarabera, apaizak tartean zeudenepaiketak ateak itxita egin beharziren, eta, Castellsek sumatzenduenez, Kaltzada auzian sartzeahori lortzeko amarrua baino ezzen izan: «Nik esan nion Castellsieman beharreko pauso guztiakemateko, sekularizazioa barne,epaiketa ateak zabalik egin zedin.Azkenean, epaiketa ateak zabalikegitea lortu zen, eta ni sekularizatubeharrik ez zen egon», dio Kaltzadak.Epaiketa lekuko eta kazetarienaurrean egin behar izatea izanzen, beharbada, frankismoak auzirakoprestaturiko estrategiarenporrotaren lehen urratsa, horrek(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)Hamasei auzipetuentzako eskaria:sei heriotza zigor eta 752urteko kartzela zigorrak.p1970eko abenduak 1: Hamarmila lagunek epaiketaren kontrakomanifestazioa egin zutenParisen (Frantzia). Euskal Herrianez zen mobilizaziorik egin,indarrak abenduaren 3ko grebarakogorde nahian.p1970eko abenduak 2: AlemaniakDonostian zeukanohorezko kontsul Eugen Beihlbahitu zuen ETAk.Manuel Ordovas koronela.p1970eko abenduak 3: Epaiketahasi zen, Ordovas koronelamahaiburu zela. Grebak, mobilizazioaketa kale istiluak hasiMontserrateko agiria.ziren Euskal Herrian. Iturri ofizialenarabera, ehun atxilotuegon ziren epaiketaren lehenengoegun hartan.p1970eko abenduak 4: Epaiketan,akusazioak irakurtzeariekin zioten. Arratsaldean,prentsaurrekoa eman zutenCastells eta Bandres abokatuek,eta heriotza mehatxuakjaso zituztela salatu zuten.Beste aldetik, epaiketaren kontrakomobilizazioei aurre eginnahian, Espainiako GobernuarenMinistro Kontseiluak salbuespenegoera ezarri zuenGipuzkoan hiru hilabetez. Halaere, greba eta mobilizazioakorokortu egin ziren, berezikiGipuzkoan eta Bizkaian, etamanifestazio batean RobertoPerez Jauregi gaztea tiroz zaurituzuten guardia zibilek Eibarren.p1970eko abenduak 5: Larunbataizanagatik ere, epaiketakez zuen etenik izan, eta egunhartako saioan akusazioakaurkezturiko frogen balioareninguruko eztabaida egon zen.Euskal Herrian mobilizazioekere ez zuten etenik izan.