Alderdien Legeak dioena beteko duela agindu du ... - datu-basea19

22 KrisiaEgitura •2010eko azaroaren 28a01.RichardFuldKrisia paregabekoaukera zelakoan...02.SeanFitzpatrickDirua bukatu zaio;damua ez zaio iritsi03.LloydBlankfeinKapitalismoarenjainkoa04.FredGoodwinEnpresa birrindu,eta saria jaso05.JohnPaulsonZaborra urre eginduen Midas erregeaLehman Brothersen presidenteaAnglo Irish bankuko buruzagi ohiaGoldman Sachseko presidenteaRBS bankuko agintari ohiaPaulson & Co-ko presidenteaDHunkigarriak dira RichardFuldek (1946)AEBetako Kongresuan2008ko urrian egindako adierazpenok:«Gauero esnatzennaiz pentsatuz ‘zer egin nezakeendiferente? Zer egin beharnukeen?’ Eta gauero ondorioberera heltzen naiz: garai hartan,neukan informazioarenarabera hartu nituen erabakiak».Hunkigarriak lirateke esanok,bai, inoizko kiebrarik handienazhitz egiten egongo ezbalitz. Hunkigarriak lirateke,bai, «garai hartan» lotan egitenzituen orduetan ere orduro13.000 dolar kobratu izan ezbalitu. Hunkigarriak lirateke,bai, Lehman Brothersen arduradunnagusia izaki, erantzukizunazuritu nahian ibiliko ezbalitz. Hainbeste kalte eragindituen kiebra bat informaziooker bati soilik egoztea jendeainozotzat jotzea da.Izan ere, iaz Anton ValukasekLehman Brothersen kiebrariburuzko 2.200 orrikoikerketan ondorioztatu zuenez,2006an inbertsio bankuak«estrategia oldarkor»bati ekin zion, eta apalankamentubidez arriskua handituzuen. Zuhurtziaz jokatu beharrean«hamarkadan behingertatzen diren krisiak» diruaegiteko aukera paregabetzatjo zituen bankuak, eta ondorioakgutxietsi egin zituen.Arriskuaren kontrol sistemekhuts egin zuten, erabakiakhartzeko orduan lehentasuna«negozioak zuelako». Eta horiguztia gutxi balitz, hasierakourratuak zauri hilgarri bihurtuzirenean informazioa ezkutatuzuen. Horren guztiaren arduradunizan zen Fuld. Lo egingabe jarraitzen al du?DGooglen ‘Sean Fitzpatricketa ustela’ bilatuzgero, 7.820 artikulu agertzendira. Ez dago gaizki herrialdetxiki bateko banku arrunt batekoburu izandakoarentzat.Seanie Fitzpatrick (1948) AngloIrish bankuko kontseilariordezkaria izan zen 1998tik2005era, eta presidentea2008eko abenduan IrlandakoGobernuak bankua bere gainhartu zuenean. Baina hori bainogehiago, Fitzpatrick Irlandarenamets ekonomikoaamesgaizto bilakatu zenekoikurra da.Anglo Irish eraikuntzari lotutakobanku txikia zen. 1987an42 milioi euroko irabaziak izanzituen, baina hogei urte beranduago1.200 milioira iritsi ziren.Gaur egun ez du zentimobat ere balio, eta gutxienez30.000 milioi euroko galerakekarri dizkio Irlandako Errepublikari.Fitzpatricken eskutik,eta Fianna Fail gobernuko alderdiarenlaguntzarekin, AngloIrish maileguak neurrigabeematen hasi zen Irlandako etaErresuma Batuko eraikitzaileei.Arazoa da maileguak ezzeudela gordailuetan babestuta,nazioarteko bankuetanlortutako maileguetan baizik.Etxeen prezioa amiltzen hasieta garabiak geratu zirenean,mailegu horiek ordainezinakbihurtu ziren.Uztailetik bankarrotan dagoFitzpatrick, Anglo Irishi ezkutuaneskatutako 87 milioi euroitzultzerik ez duelako. Damutuote da? «Erraza izango litzatekeniretzat barkatu esatea.Baina gure arazoen iturria globaladenez, ezin dut zintzotasunezbarkamenik eskatu».‘Fitzpatrick eta harroa’ klikatuta,4.210 testu azaltzen dira.D«Badakit eskua moztukobalidate,jendea poztuegingo litzatekeela».LloydBlankfeinek (1954) ondotxodaki Goldman Sachsek suminaeragiten duela.«Jainkoarenlana egiten dugu»,zioeniaz.«Oso garrantzitsuak gara.Sistema erortzen bada,gurenegozioa eroriko da,eta egonzaitez ziur zurea eta gainontzekoguztiena ere bai».Bankubarruan esan ohi dute 40 urterako«nazkagarriki aberats»bihurtzen direla.Blankfeinek,2007an 53 milioi dolarrekobonusa jaso zuen eta iaz 100milioi dolarrekoa.Baina adi, Blankfein kapitalismoakinoiz sortu duen makinariabiribilenaren egungoordezkari gorena (baino ez)baita. Goldman Sachsen lanegin ostean, politikara (HenryPaulson, Romano Prodi, RobertRubin, Robert Zoellick...)edo beste bankuetara jauziegin dutenen zerrenda oso luzeada. Hala, finantzak egitekoeredu basati bat esportatzeazgain, negozioaren eta politikarenarteko muga era susmagarrianhausten dute,Horregatik,Goldman Sachsikiratsa dario.Iraganeko krisietanbeti tartean egon da(1929ko burtsaren crash-arenonuradun izatea egotzi zionGalbraithek).81 urte beranduago,akusaziobera egitenzaio.Subprimeen krisian,bezeroenlepotik dirua irabazizuen,eta Europa egun jasatenari den konfiantza krisiaren erdianere egon da.Izan ere,Greziariestatistika publikoak ezkutatzenlagundu zion,makinabat milioi euroren truke.Galdera da: Zergatik inork ezdu inoiz bankua gerarazi?DEz da harritzekoa herritarxeheak oso begikoez izatea Frederick AndersonGoodwin eskoziarra (1958).Finantza sistema txikitu dutenbekatuen bilduma bizia daGoodwin. Royal Bank of Scotlandeko(RBS) gidaritzanarrisku gehiegi hartu, bankuaporrotaren ertzeraino eraman,eta, lotsaren lotsaz azalpenakeman ordez, ondo ordaindutakoerretiroa poltsikoratuzuen Goodwinek, ErresumaBatuko gobernuak finantzaerakundea zergapekoen diruarekinerreskatatu beharzuen bitartean.Bankari harro eta gupidarikgabekoa izatearen ospeaorain dela urte asko irabazi zituen.National Australia Bankentzatlanean ari zela Clydesdalefiliala doitzeko enkarguajaso zuen. Mandatuabetetzeko asmoz, 18.000 lanpostusuntsitu zituen. Citykobeste exekutiboek iraungozuen ezizena jarri zioten orduan:Fred The Shred (Birrintzekomakina).RBSren zuzendaritzatik eskualdemailako erakunde ertaineta zuhurra zena nazioartekobosgarren banku handienabihurtuko zuen zazpiurtetan. Baina estrategia horrekzulo gehiegi utzi zituen estaligabe, eta finantza krisiakaurretik eraman zituen Goodwinenametsak.2008ko urrian kargua utzizuen, erreskatearen truke gobernuakbehartuta. Eskandaluairitsi zen Goodwinek urtero826.000 euroko pentsioa jasokozuela zabaldu zenean.Uko egingo zion parte bati,baina ordurako MundukoBankari Txarrenaren tituluaDNortzuk dira hipotekenkrisiarekin dirutza irabazidutenak? Nortzuk diramundu guztiak aipatu bainaaurpegirik ez duten espekulatzaileak?Horietako bat ezagutunahi izanez gero, begiratuargazkiari: John Paulson(1955)da. Duela lau urteraarte Wall Streeten harraparibat gehiago baino ez zen. Halaere, inork baino lehenago hipoteketanoinarritutako finantzaproduktuak gainbeheransartzear zirela antzemaneta kasino batean bezala, eurenaurka apustu egin zuen.Nola? Goldman Sachsenlaguntzaz. Bankuak bezeroeihipoteka toxikodun produktukonplexuak saltzen zizkien,eta Paulsonek gero euren aurkaapustu egiten zuen deribatuenbidez. Burtsan, RoyalBank of Scotland eta LehmanBrothersen aurka apustu egiteaere leporatu zaio. Horri denariesker, Paulsonek 8.000milioi dolar irabazi zituen; besteinork baino gehiago. Zaborraurre bihurtu du.Merkatuak kasino erraldoibatean bihurtu diren paradigmada Paulson. Orain, batetik,urrea erosten dabil, ustez inflazioarenitzulera baten aldeeginez. Bestetik, Irlanda, Espainiaeta Greziako zorrarenaurka ere jo du. Duela gutxi jakinda Paulsonek eta emazteakNicolas Sarkozy eta CarlaBruniren arte fundazio bati500.000 euro eman dizkiotelaurtero. «Bikote amerikarbaten opari filantropikogisa» deskribatudutedonazioa. Zeinda apustua?