dinara maRlakeliZefilmis stilisturi normebisa da konvenciebis esTetikas,mayurebelze filmis zemoqmedebisa da mayureblis mier filmiscnobieri aRqmis problemebs ikvlevs. borduelisneoformalisturi, kognitivisturi gamokvlevebis ZiriTad Temasmayureblis mier filmis gacnobierebul aRqmasa dakinokulturas Soris urTierTkavSiris dadgenis Seswavlawarmoadgens. borduelisa da tompsonis gamokvlevebi calkeulifilmis mayureblis Cveuli aRqmis gaucxoebiT gamowveulikognitiuri procesis warmoCinebasa da misi saSualebiTkinematografis funqciisa da motivaciis istoriis gagebasisaxaven miznad.semiotikuri da formalisturi Teoriebis impulsebiTaainspirirebuli cnobili frangi kinos Teoretikos jildeliozis 24 1980-ian wlebSi kinos filosofiaSi SeqmniliumniSvnelovanesi Sromebic. deliozis Teoriuli teqstebi 25kinematografis semiotikur gagebas efuZneba. misi TvalsazrisiT,filmis reJisori, imavdroulad, filosofosicaa, romelic aracnebebis, aramed gamosaxulebisa da xmis saSualebiT operirebs.deliozis TvalTaxedviT, kinematografi moZravi gamosaxulebisuniversaluri mediumia.Dsamyaros swored kinematografismeSveobiT SeuZlia sakuTari Tavis danaxva, romelic mxolodgamosaxuleba, xati ki araa, aramed Tavadaa samyaro.deliozisaTvis kinematografi is konkretuli adgilia, sadacsamyaros dakvirveba da Secnoba xdeba. igi gansakuTrebulyuradRebas moZraobis mniSvnelobas uTmobs kinematografSida Tvlis, rom moZraoba Tavis TavSi moicavs rogorc inerantul,aseve trancendentur momentebs.deliozi gamosaxulebis moZraobasTan mimarTebaSi orumniSvnelovanes fazas ganasxvavebs kinos istoriaSi. moZraobiTigamosaxuleba ufro Zvelia, samyaros erTian warmodgenas emyarebada inerantuli xasiaTi aqvs, misTvis uwyveti montaJiadamaxasiaTebeli. droiTi gamosaxuleba ki transcendenturiada wyvetili montaJiT xasiaTdeba. jil deliozis Sromebikinos TeoriaSi gamosaxulebasa da xmaSi gacxadebulikinematografiuli azrovnebis istoriis dafiqsirebis mcdelobadSeiZleba CaiTvalos.kinos Teoriis ganviTarebis tendenciebierTmaneTis paralelurad arsebul kinematografisTanamedrove Teoriebs, romlebic devid borduelisa da noelkarolis formulirebiT XX saukunis 1970-iani wlebidanTeoriaTa erTian e. w. agregats qmnian, erTi saerTomaxasiaTebeli aerTianebT, kerZod, masobrivi mediumis filmissazogadoebaze zegavlenis kvleva, mayurebelTa mier filmisaRqmis meqanizmis mecnieruli interpretacia da gaazreba imisa,Tu ra aqcevs kinematografs postkapitalisturi sazogadoebise. w. idologiur agentad.Tu kinos klasikur TeoriebSi kinematografis, rogorcxelovnebis axali dargis, kulturul legitimaciisa da filmisgamomsaxvelobiTi Taviseburebis, misi esTetikisa da stiluriTaviseburebebis kvlevas eTmoboda gansakuTrebuli yuradReba,kinematografis Sesaxeb Tanamedrove Teoriuli kvlevebi filmismedialur, ekonomikur, socio-kulturul determinantebzeaxdenen gansakuTrebul aqcentirebas. Tanamedroveobaglobalizebuli procesebiT Secvlili samyaro kinosmecnierebazec did zegavlenas axdens. Tanamedrove kinosTeoriaSi erTmaneTis paralelurad Tanaarsebobs sxvadasxvaTeoriuli Sexeduleba, romlebic kinematografs sxvadasxvaaspeqtiTa da TvalTaxedviT Seiswavlian.XXI saukunis kinos mecnierebaSi gansakuTrebuli yuradRebaeqceva kinematografis intermedialuri, interteqstualuristruqturebis kvlevasa da vizualur mediaTa sxva formebTanmis damokidebulebaze refleqsirebas, aseve kinos genderul, 26fsiqoloanalitikur 27 da interkulturalobis 28 Teoriulkvlevebs.1. Vachel Lindsay, The Art oft he Moving Picture, New Jork, 1971.2. Helmut H. Diderich, Der Filmtheoretiker Herbert Tannenbaum, Frankfurta. M., 1987.3. SeniSvna: kinematografis, rogorc xelovnebis formis Sesaxeb SeqmnilTavdapirvel TeoriebSi ZiriTadad oTxi mimarTuleba gamoiyofa,kinoxelovnebis, samsaxiobo xelovnebis, kamerisa da ganviTarebis (anuxmovani kinos) Teoriebi;54 55
dinara maRlakeliZe4. ixileT: James Monaco, Film Verstehen, gam.: „Rowohl“ Reinbek bei Bamberg,2002, gv. 417- 427; Geschichte des deutschen Films, gam.: „Metzler“, Stuttgart,2004, gv.. 497-500 .5. Texte zur Theorie des Films, Bela Balazs, Reclam, Stuttgart, 2003, gv. 201-234 .6. Rudolf Arnheim, Texte zur Theorie des Films, Stuttgart, 2003, gv. 176-201.7. ix.: Walter Beniamin, Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischenReproduzierbarkeit, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1974.8. ix.: Theodor W. Adorno, Max Horkheimer, Dialektik der Aufklärung,Frankfurt am Main, 1947.9. SeniSvna: qarTulad iTargmneba, rogorc poeturi realizmi10. ix.: Siegfried Krakauer: Theorie des Films. Die Errettung der äußerenWirklichkeit, Suhrkamp, Frankfurt am M.ain, 1964.11. ix.: Alexandre Astrus, Naissance d, une nouvelle Avantgarde: La Camera-Stylo, 1948, Paris.12. ix.: Francois Truffaut, Une certaine tendance du cinema francaise, Paris,1954.13. SeniSvna: saavtoro Teoriis, rogorc mecnieruli cnebis, damkvidrebaniu-iorkel kinos kritikoss endriu sariss miewereba, romelic 1964wels pirveli laparakobs Auteur Theory Sesaxeb.14. SeniSvna: axali germanuli kinos saxeliT cnobili kinomimdinareobadasavleT germaniaSi. mimdinareobas safuZvlad daedo oberhauzenissaxelwodebiT cnobili manifesti, romliTac axalgazrda reJisorebmaomi gamoucxades mamaTa Taobis kinos da igi mkvdrad gamoacxades.15. SeniSvna: axali holivudis kino, mimdinareobas sxvanairadpostklasikuri holivudis kinosac uwodeben.16. SeniSvna: Jan mitri 1907-1988, frangi kinoreJisori da mecnieri,mniSvnelovani monografiebis avtori kinos Teoriasa da istoriaSi.17. SeniSvna: qarTulad iTargmneba, rogorc kinematografis esTetikada fsiqologia.18. qristian metci: frangi kinos Teoretikosi, 1931-1993.19. SeniSvna: semiotikuri kvlevis ZiriTadi principi metcis SemdgomigamonaTqvamiT gamoixateba: gageba imisa, Tu rogor unda iqnes filmigagebuli.20. umberto eko: italieli mwerali, filosofosi, mediaTmecnieri,semiotikis mkvlevari.21. pier paolo pazolini: 1922-1975 ww., italieli kinoreJisori,poeti da publicisti.22. ronald barTi: 1915-1980 ww., frangi filosofosi da mwerali.ronald barTi struqturalizmis, dekonstruqtivizmisa dakinos Teoriis ganviTarebis tendenciebifsiqoanalizis meTodebs Tanamedrove sazogadoebrivi fenomenebis: teqstis,fotografiis, kinematografis, reklamis kvlevisaTvis gamoiyenebda.struqturalisturi Teoriis radikalizaciis gamo barTipoststruqturalisturi Teoriis damfuZnebladac iTvleba.23. devid bordueli: amerikeli kinomecnieri, viskonsis universitetisada kiolnis kinos skolis profesori, kinos neoformalisturi TeoriisumniSvnelovanesi avtori. igi Tavis mniSvnelovan Teoriul Sromebskinematografis kognitiur fsiqologiaSi, romelic borduelisTvalsazrisiT, kinos formalisturi Teoriis elementia, xSirad TavismeuRlesTan, kristin tompsonTan erTad qmnis24. Jil deliozi: 1925-1995 ww., cnobili frangi filosofosi,Tanamedroveobis umniSvnelovanesi moazrovne. misi kvlevebi kulturissxvadasxva sferos: fsiqoanalizs, anTropologias, xelovnebas, musikas,kinematografs moicavs. didia misiHzegavlena Tanamedrove humanitarulimecnierebis iseT Teoriebze, rogorebicaa: Cultural Studies, Gender Studies,mediaTa da esTetikuri Teoriebi. deliozs mWidro mecnieruliTanamSromloba da megobroba akavSirebda cnobil frang moazrovneebTan:miSel fukosa da feliqs gvatarTan.25. ix.: Cinema I, 1983 w; Cinema II, 1985 w.26. SeniSvna: 1970-iani wlebidan arsebuli feministuri kinos Teoria,romelic patriarqalur sazogadoebriv normebsa da mamakacuraracnobierze dafuZnebul tradiciul kinematografs uaryofda 1990-iani wlebidan Teoriuli gaazrebis gansakuTrebul obieqtad aqcevsqali mayureblis mier filmis aRqmis Taviseburebis kvlevasa da kinosistoriis qaluri mzeris perspeqtividan konstruirebis problemas,kulturis fenomenis mamakacuri da qaluri diferenciaciiT kvlevas.Gender Studies, Popular Kulture da Cultural Studies Teoriebis gamoyenebasfeministur kinos TeoriaSi mniSvnelovani roli eniWeba.27. SeniSvna: kinematografi fsiqoanalitikuri Teoriis diskursSiaRiqmeba mediumad, romelsac e. w. sizmriseuli bunebis gamo specifikuriurTierToba akavSirebs sazogadoebriv da individualur aracnobierTan.fsiqoanalitikuri koncefciebis Camoyalibeba kinos TeoriaSi XXsaukunis 1970-iani wlebidan iwyeba da zigmund froidisa da Jaklakanis aracbobieris fsiqologias efuZneba kinos fsiqoanalitikurTeoriaSi.28. SeniSvna: interkulturaloba, multikulturaloba,transkulturaloba erTi da imave cnebis sxvadasxva dasaxelebaa.inerkulturuli komunikaciis Teoria sxvadasxva kulturis erTiansivrceSi Tanaarsebobis problemebs ikvlevs postmodernul,globalizebul sazogadoebebSi. kulturaTa sul ufro mzardi56 57