saxelovnebo mecnierebaTa Ziebani #2 (43), 2010 ART SCIENCE ...

eka gureSiZe zaqaria faliaSvili, `eTeris aria~ IV aqtidanariis Sesrulebisas aucilebelia gamoyenebul iqnassamsaxiobo elementebi, rasac moiTxovs ariis xasiaTi daSesruleba.qarTvel momRerals, romelic kargad flobs qarTulfolklors gauadvildeba nebismieri partiis Sesruleba.`eTeriani~, qarTuli xalxuri samijnuro-romantikuli eposi,abesalomisa da eTeris siyvarulis ambavi. gavrcelebuliasaqarTvelos yvela kuTxeSi qarTul, megrul da svanur enebze.`eTerianis ZiriTadi forma prozaulia, gvxvdeba leqsad daleqsnarevi prozis saxiTac. cnobilia misi 70-mde varianti.Tqmuleba gamoaqveyna p. umikaSvilma 1875 wels. wminda xalxuriteqsti pirvelad daibeWda 1858 wels gazeT `iveriaSi~ (#274).Cvenamde moRweuli `eTeriani~ X-XI saukuneebiT TariRdeba.`eTeriani~ farTo epikuri tiloa. masSi maRali xelovnebiTaris asaxuli maradiuli siyvaruliT gamsWvaluli qal-vaJistra gikul i bedi . xal xis esTeti kuri i deali damsoflmxedveloba; gadmocemulia batonymuri urTierToba,socialuri antagonizmi (mefe winaaRmdegia Tavisi vaJis _abesalomis, glexis qalze daqorwinebisa). demonur ZalTaWidili adamianebTan; abesalomis yma murmani eSmaks sulsmihyidis, jadosnobiT CaSlis qal-vaJis qorwils. eTersganSorebuli abesalomi sneuldeba da kvdeba. eTeri Tavsiklavs satrfos sarecelTan. murmani cocxlad CaimarxavsTavs maT Soris. abesalomisa da eTeris saflavze ia da vardierTmaneTisken ixrebian, murmanis saflavze amosuli nar-ekaliki qal-vaJis simbolur SeerTebasac abrkolebs. `eTerianis~siuJeturi analogiebi moipoveba Sua saukuneebis msoflioliteraturaSi (`tristan da izolda~, `virsamiani~ da sxva).mZafrma siuJetma, daxvewilma epikurma saxeebma, mdidarmapoeturma enam ganapiroba `eTerianis~ udidesi popularoba.mis safuZvelze Seiqmna vaJa-fSavelas poema `eTeri~, z.faliaSvilis opera `abesalom da eTeri~ da sxva.174 175* * *1919 wels z. faliaSvils gadauxades moRvaweobis 25wlis iubile. amave wlis 5 Tebervals daidga d. arayiSvilis`Tqmuleba SoTa rusTavelze~, xolo 21 Tebervals _ qarTulisaopero Semoqmedebis siamaye `abesalom da eTeri~. operamoicavda xuT moqmedebasa da eqvs suraTs, rolebs asruleben:abio _ qurxuli, abesalomi _ zalipski, naTela _ morozova,marix varskvlavi _ garneli, eTeri _ Sulgina-baxutaSvili.dedinacvali _ gurji, murmani _ inaSvili, naana _ mandenova,beliar-eSmaki _ lorTqifaniZe, Tandaruxi _ WumburiZe, stumari_ kurbatova, moZaxili _ orliuki, diriJorobda z. faliaSvili.baleti dadga vakarecma. cekvavdnen: bau-zaki da vakareci.dekoracia ekuTvnoda al. zalcmans. gunds xelmZRvanelobdakorSoni. speqtakli, romelic 7 saaTsa da 30 wuTze daiwyo,damTavrda 12 saaTze. darbazi xalxiT iyo gaWedili; meoremoqmedebis Semdeg kompozitors didi ovaciebi gaumarTes. presamxurvaled gamoexmaura operas. gazeT ..Ãðóçèÿ`- Si d.arayiSvilisa da z. faliaSvilis nawarmoebebis SesaxebvkiTxulobT: «Аракчиев и Палиев дали чисто грузинскуюнародную музыку со всеми своеобразными отливами, характероми образностью чисто грузинских мелодии, но облекли ее в высшиесовершенные формы европейского исскуства.Оперы Аракчиева и Палиева – несомненный вклад в мировуюмузыку и не уступают многим известным европейским орерам».imave wlis 25 aprils kvlav daidga `abesalom da eTeri~Semdegi SemadgenlobiT: abio _ qurxuli, abesalomi _sarajiSvili, naTela _ morozova, marix varskvlavi _viSemirskaia, eTeri _ Sulgina-baxutaSvili, dedinacvali _gurji, murmani _ inaSvili, nana _ cinki, Tandaruxi _ fxalaZe,stumari _ kurbatovi, moZaxili _ orliuki, diriJori z.faliaSvili, dadgma a. wuwunavasi. am speqtakliT Tbilisissaopero Teatris scenaze damkvidrda qarTuli vokalurixelovneba. v. sarajiSvilis, s. inaSvilisa da Sulginaba xu ta S v i l i s kv a l ze a R i za r dnen r ol eb i sRirseuliESemsruleblebi: abesalomisa: n. qumsiaSvili, z.anjafariZe, n. andRulaZe; eTerisa: e. soxaZe, e. gostenina;