LATVIJAS ZINĀTŠU AKADĒMIJA - Latvian Academy of Sciences

LZA ZINÂTNISKÂ UN ORGANIZATORISKÂ DARBÎBApielietoðanas iespçjas. Sâkotnçji tos izmantoja galvenokârt daþâdâs specifiskâs ierîcçs,piemçram, hermetizâcijas vajadzîbâm kosmosâ un vakuuma tehnoloìijâ, bet pamazâm,pateicoties koloîdu tehnoloìijas attîstîbai un pazeminoties to raþoðanas izmaksâm,magnçtiskos ðíidrumus sâk lietot arî plaða patçriòa ierîcçs, piemçram, personâlodatoru cieto disku hermetizçðanai un akustisko skaïruòu dzesçðanai.Ideja par magnçtisko ðíidrumu izmantoðanu skaïruòos tika izvirzîta pirms apmçram20 gadiem. Viens no pionieriem ðo pçtîjumu attîstîbâ ir arî mûsu Fizikas institûts.Iepildot magnçtisko ðíidrumu elektrodinamisko skaïruòu magnçta spraugâ, tiek sasniegtivairâki mçríi. Vispirms, pateicoties koloîdu labai siltumvadîtspçjai, jûtami uzlabojasakustiskâ elementa dzesçðana. Arî ferroðíidrumu viskozitâte ir ievçrojamiaugstâka nekâ gaisam, tâdçjâdi rodas iespçja novçrst daþâdas parazîtiskas rezonansesparâdîbas un uzlabot skaïruòu akustisko kvalitâti. Bez tam, pateicoties magnçtiskiemspçkiem, atvieglojas akustiskâs spolîtes centrçðana skaïruòa spraugâ. Visas ðîs priekðrocîbasir ïoti bûtiskas lieljaudas skaïruòos un automaðînu audio iekârtâs. Astoòdesmitogadu beigâs Fizikas institûts kopîgi ar rûpnîcu ‘‘Radiotehnika” veica plaðustehnoloìiskus pçtîjumus magnçtisko audiokoloîdu jomâ. Diemþçl rûpniecîbas sabrukumadçï ðie pçtîjumi netika pabeigti. Ðíidrumu raþoðanas lînija tika izvazâta, tehniskâdokumentâcija nozaudçta vai arî izvesta no Latvijas.Tomçr arî patlaban institûts ir iesaistîts ðajos ferroðíidrumu lietoðanas jautâjumos.Noslçgts sadarbîbas lîgums starp LZA un vienu no vadoðajâm starptautiskâm firmâm”Ferrotec-USA”, kura raþo lielâko daïu no pasaulç izmantotiem magnçtiskiem audioðíidrumiem.Mçs sniedzam ðai firmai regulârus tehnoloìiskos pakalpojumus, veicotdaþâdu koloîdu magnetogranulometrijas analîzes. Turklât apsekoti tiek ne tikai firmasjaunradîto materiâlu eksperimentâlie paraugi vien. Mçs veicam arî komerciâlo ðíidrumuatseviðíu partiju magnçtisko îpaðîbu pârbaudes.Magnçtiskie ðíidrumi audiosistçmâs pakïauti ïoti smagiem ekspluatâcijas apstâkïiem:spçcîgam magnçtiskam laukam, augstai temperatûrai un neparasti lieliem temperatûrasgradientiem. Visi ðie apstâkïi ir liels pârbaudîjums koloîdu stabilitâtei. Bûtiskaloma ir tâdâm parâdîbâm kâ nanodaïinu termodifûzija un magnetoforçze, tâs var izsauktkoloîdu fâzu separâciju un nanodaïiòu izsçðanos uz virsmâm. Fizikas institûtâtiek veikti plaði ferrokoloîdu siltuma un masas pârneses parâdîbu fundamentâlie pçtîjumi.Laika gaitâ iedibinâta aktîva un produktîva starptautiska sadarbîba, veicot kopîguspçtîjumus koloîdu termodifûzijâ, tai skaitâ pievçrðot uzmanîbu 90. gadu nogalçmûsu izvirzîtai idejai par magnçtisko nanodaïiòu termomagnetoforçzi (zinâtniskajâ literatûrâto sauc arî par ”magnçtisko Soret efektu”).Eksperimentâlie pçtîjumi tiek veikti, izmantojot divas principiâli atðíirîgas metodes.Kopîgi ar Brçmenes Universitâti mçs pçtâm koloîdu separâciju termodifûzijas kolonnâ.Izstrâdâta ïoti jutîga nanodaïiòu koncentrâcijas noteikðanas metode, tânodroðina precîzus separâcijas mçrîjumus. Izstrâdâta kolonnas teorija, kas no dinamis-170