De Nieuwe Taalgids. Jaargang 11 - digitale bibliotheek voor de ...

27
stondig bestaan van, zelfs de Heer der Schepping, aanduidt tegenover een leven
in Eeuwigheid. Doch zo dit Eeuwig leven onder 't bereik zou kunnen vallen, dan
dienden in de korte spanne tijds op aarde de zinnen vóór alles ook dit Eeuwige te
betrachten. Daarvoor zorgde reeds, - zoals gezegd is, - de wijze en goede God.
Door de natuur leerde hij onze gedachten leiden, onze wegen richten. Ze steunt en
ze waarschuwt: ze doceert in exempelen. Ze spiegelt het nietigste schepsel aan de
mens in God; ze laat de mens in God door alle wanden en weefsels van 't
wereldgebouw weerkaatsen.
Dit is de inhoud van de Binckhorst, waarvan nu eens de aard, dan weer de
vorm de auteur VAN BORSSELEN met een onverbreekbanr snoer aan de landgedichten
van ZORGVLIET's dichter en HOFWIJCK's kluizenaar en door beiden aan OCKENBURG's
weiman verbond.
De hefboom, welke deze litteratuur-trek in beweging bracht, was het zich
vernieuwend Humanisme. In Horatius Beatus ille, Virgilius' Landgedichten
en Martialis' Epigrammen, waarin de symptomen van ons eigen nationaal gedicht
zijn aan te wijzen, zullen we tevens de aspiraties naar het arkadiese leven
terugvinden, opgewekt als deze waren voor het gevoel van een geestelike
vermoeidheid, die zich noodwendig moest openbaren als een gevolg van een
hoog-opgevoerde grootsteedse-massa-kultuur; aspiraties, die immer reagerend
zullen inwerken tegen toestanden in het kultuurleven, waarin het rustig beloop van
een spontane en natuurlike ontwikkeling wordt achterhaald en overmand door een
sportatief opdrijven van geprononceerde principes en wetten, en het speculatief
exploiteren van politieke en kunstrichtingen ter voldoening aan de modezucht van
een geëxalteerde maatschappij. Alsdan verkondigen fijngevoelige geesten, als mens
herboren, wederom de oude waarheden, die in tijden van krizis op een nieuw als
onvergankelike wijsheid worden gevoeld. Hier nu was het Bestand zulk een kritieke
tijd. De oorlog had de geesten vermoeid; nu de ontspanning kwam, en de sterk
gebogen veer, die in de drang der lange jaren het schrap gestelde drijfwerk in een
zelfde vaste richting had geleid, zich ontliet, voelde men zich zelve weer, en bij zich
zelve de eenzijdigheid en de onwaarheid van een staatsleven, dat de raderen van
zijn organisme liet drijven volgens oorlogsmotieven, en de betrekkelike halfheid en
holheid van een samenleving, die zich liet voorstaan op Christelike grondslagen te
zijn gebouwd. Levendig moest men beseffen, hoe lange tijd het gevoel van
noodwendigheid dat van billikheid had moeten ondervangen, het geweld een hogere
stem was toegekend dan aan het recht. Deze er-
De Nieuwe Taalgids. Jaargang 11