downloaden - project000

dossier
Europa’s zelfmoord
The New York Times – New York
Het Europese wapen tegen de huidige economische crisis is
bezuinigen en nog meer bezuinigen. Dat is een heilloze weg,
meent de Amerikaanse econoom en columnist Paul Krugman.
Een expansiever monetair beleid is nodig.
Half april berichtte het Britse
dagblad The Times over een
Europees fenomeen dat blijkbaar
in omvang toenam: zelfmoord
als gevolg van de economische crisis,
ofwel mensen die zichzelf van het
leven beroofden uit wanhoop over de
werkloosheid en bedrijfsfaillissementen.
Het was een hartverscheurend
verhaal. Maar ik weet zeker dat ik niet
de enige lezer was, met name onder
economen, die zich afvroeg of het grotere
verhaal misschien niet zozeer over
individuen zou moeten gaan als wel
over de schijnbare vastberadenheid van
de Europese leiders om het continent
als geheel economische zelfmoord te
laten plegen.
Nog maar een paar maanden geleden
had ik het gevoel dat er nog wel wat
hoop was voor Europa. U zult zich
misschien herinneren dat Europa eind
vorig jaar aan de rand van de financiële
afgrond leek te staan. Maar de
Europese Centrale Bank, de Europese
tegenhanger van de Federal Reserve
[het federale stelsel van Amerikaanse
centrale banken], schoot het continent
te hulp. Zij bood de Europese banken
onbeperkte financieringsmogelijkheden,
zolang zij de staatsobligaties van
Europese landen maar als onderpand
bleven gebruiken. Hierdoor werden
de banken direct en de Europese overheden
indirect gesteund, en kon de
paniek worden bezworen.
Spanje is inmiddels
uitgegroeid tot het
epicentrum van de crisis
pagina 22 nr. 13 12 tot 26 mei 2012
De vraag was destijds of dit moedige
en doortastende optreden het begin
zou zijn van een bredere herbezinning.
Zouden de Europese leiders deze adempauze
aangrijpen voor een herziening
van hun failliete beleid dat de zaken zo
uit de hand had laten lopen?
Helaas is dit niet gebeurd. In plaats
daarvan deden ze er nog een schepje
bovenop. En het wordt steeds moeilijker
te geloven dat ze zich door ook
maar iets van de wijs zullen laten
brengen.
Zeepbel
Kijk maar eens naar de stand van zaken
in Spanje, dat inmiddels is uitgegroeid
tot het epicentrum van de crisis. Laten
we niet meer over een recessie praten:
Spanje bevindt zich in een regelrechte
depressie. Het werkloosheidscijfer is
23,6 procent, vergelijkbaar met dat
van Amerika op het dieptepunt van de
Grote Depressie, en de jeugdwerkloosheid
bedraagt ruim 50 procent. Dit kan
zo niet doorgaan – en dat besef is wat
de Spaanse kosten om geld te lenen
nóg hoger heeft laten oplopen.
In zekere zin doet het er niet echt toe
hoe Spanje op dit punt is aanbeland,
maar het Spaanse verhaal heeft in
ieder geval geen enkel raakpunt met de
ethische vermaningen die zo populair
zijn onder Europese functionarissen,
vooral in Duitsland. Spanje heeft helemaal
geen geld over de balk gegooid
– aan de vooravond van de crisis had
het land een lage staatsschuld en een
begrotingsoverschot. Helaas had het
eveneens te maken met een enorme
zeepbel op de huizenmarkt, een zeepbel
die in grote mate mogelijk was
gemaakt door omvangrijke leningen
van Duitse banken aan hun Spaanse
tegenhangers. Toen de zeepbel uit
elkaar spatte, kwam de Spaanse economie
droog te staan. De begrotingsproblemen
van Spanje zijn dus een gevolg
van de depressie, en niet de oorzaak
ervan.
Niettemin luidt het recept van Berlijn
en Frankfurt – u raadt het al: alleen
nog maar méér bezuinigingen. Dit is
– ik zal geen blad voor de mond nemen
– zonder meer krankzinnig. Europa
heeft al diverse jaren ervaring opgedaan
met strenge bezuinigingsprogramma’s,
en de resultaten zijn precies
zoals economische historici hadden
voorspeld: zulke programma’s duwen
Als de Europese leiders de euro
willen redden, moeten ze op zoek
gaan naar een alternatieve route
economieën die al gebukt gaan onder
een depressie nog verder in de verdrukking.
En omdat beleggers kijken naar
de toestand van de economie van een
land, als ze willen inschatten of dat
land zijn schulden kan terugbetalen,
hebben de bezuinigingsprogramma’s
er ook niet voor gezorgd dat de kosten
van leningen werden teruggedrongen.
Wat is het alternatief? In de jaren dertig
– een tijdperk waar het moderne Europa
steeds meer op begint te lijken –
was de essentiële voorwaarde voor
economisch herstel het loslaten van de
Gouden Standaard. De overeenkomstige
stap die nu gezet zou kunnen
worden is het vaarwel zeggen van de
crisisbeleid
© Hajo / CagleCartoons
euro, en de restauratie van de nationale
munten. Je kunt zeggen dat dit
ondenkbaar is, en het zou inderdaad
zowel economisch als politiek een buitengewoon
ontwrichtende gebeurtenis
zijn. Maar voortgaan op de huidige weg
en steeds zwaardere bezuinigingen
opleggen aan landen die al kampen