BIBLIOTHEEK KITLV - Acehbooks.org

93
residentiehuis in de voorstad Simpang leidt. Het verschil tusschen
de boven- en de benedenstad uit hygiënisch oogpunt,
wordt wel eens in twijfel getrokken, maar in elk geval is deze
zuidzijde een heerlijk bezit voor het overigens zoozeer van natuurschoon
misdeelde Soerabaija.
Doch wie zou iets anders verwachten bij den „zetel van een
voor Nederlandsch-Indië buitengewoon bloeiende industrie", zooals
prof. van der Lith de stad noemt? Men heeft er vele fabrieken
van particulieren ; de inlanders zijn een bijzonder nijver volkje,
maar vooral de gouvernements-werkplaatsen maken Soerabaija
tot een industrieel middelpunt. Het is een der weinige plaatsen in
Indië, waar men van een werkmansklasse kan spreken, van een
europeeschen derden stand. Dat komt door de aanwezigheid van
den artillerie-constructiewinkel, de fabriek voor marine en stoomwezen,
het z. g. marine-etablissement, de rijkswerf en het arsenaal.
Aan de gouvernements-werkplaatsen arbeiden onder toezicht
van europeesche meesterknechts vele inlanders en doen dienst
als ijzer- en kopergieters, smeden, draaiers, kuipers, modelleurs,
schilders en graveurs. Velen van die inlanders blijven jarenlang
op die wijze aan de fabriek en brengen het soms tot tractementen
van / ioo 's maands, zooals met enkele stokers en machinisten
t geval is, terwijl reeds de ƒ 30 à ƒ 40 's maands, waartoe een
pakhuismeester, een mantri bij de statistieke opname of een
hoofdmandoer bij eene handelsfirma het brengen, voor een Javaan
een aardig inkomen vormen.
hen der aardige, meest moderne gebouwen in Soerabaija is
„Concordia", waarnaar de Societeits-straat is genoemd, een onwaardeerbaar
plekje voor danslustige jonge dames en- muziekhefhebbende
baren en oud-gasten. In de europeesche toko's zijn
allerlei voorwerpen van weelde en smaak in overvloed voorhanden
en, als om zoo weinig mogelijk indisch te zijn, heeft Soerabaija
van haar aloon-aloon de regentswoning doen verdwijnen , om die
naar de bovenstad over te brengen, terwijl het oude regentenpaleis
op het heete. stoffige plein tot hoogere burgerschool is ingericht.
i-en opmerkelijke poging , om europeesche gebruiken na te vol-