BIBLIOTHEEK KITLV - Acehbooks.org

32
hoofdvoedsel is. Deze toch wordt gemakkelijk verkregen uit het
zachte celweefsel, dat de plant van binnen vult, terwijl wij nu
hebben gezien, hoeveel moeite de rijstbouw kost. Daarbij mis-
lukt de oogst niet zelden ; het waden door den modder, om de
jonge plantjes in de sawahs te zetten, is zeer ongezond en de
opbrengst is niet evenredig aan de moeite. Toch zou het ver-
geefsche moeite zijn de Javanen en andere Maleiers over te halen
tot het verbouwen van tarwe en maïs, die in voedende kracht
het waarschijnlijk van de rijst winnen, in plaats van hun lieve-
lingsvoedsel. En ook hier is het de macht der traditie, die het
oude in stand houdt. De Maleier is gehecht aan den rijstbouw,
dien het voorgeslacht van de Hindoes leerde en overnam ; allerlei
plechtige, door den godsdienst gewijde gebruiken zijn hemdier
baar geworden en hangen met den rijstbouw samen en tot zelfs
het afsnijden van de rijst op die langzame manier, zoo halm
voor halm, is een gevolg van het bijgeloof, dat het gebruik der
zeis verbiedt. Hier vooral wil hij van het 'nieuwe of vreemde
niets weten, ook al is het beter. Zoo versmaadt hij onzen ploeg,
al is die veel doelmatiger dan de javaansche, en de ouderwet-
sche wijze van bemesting, alleen door het stroo der rijst, blijft
hij op vele plaatsen volgen, al put die het land uit.
Eigenaardige bewijzen voor dat bijgeloof kan men nog in over-
vloed bijbrengen. Zoo gebiedt de adat, dat een mahomedaansch
priester wierook en padi-stroo brandt bij de slamatan of sela-
tnetan, het feestmaal waarmee hij den arbeid van het zaaien
begint en uit de richting van den rook leidt men af, of een goed
of slecht gewas te wachten is. Selamet beteekent heil, geluk, en
't woord seldmetan, eigenlijk heiloffer, heeft later den zin van
„offermaaltijd" gekregen. Als de jonge plantjes in de sawahs zijn
gezet, moet de landbouwer zich veertig dagen van alle gebruik van
zout in de spijzen onthouden; na vier uur inden middag en vóór
vijf uur in den morgen mag geen rijst gestampt worden, wijl
er dan ziekte in het gewas komt. Is de rijst volgroeid , dan heeft
er weer een slamatan plaats, om ongevallen van de vrucht af
te wenden en als de oogst aanvangt, moet een doekoen of wijze,