BIBLIOTHEEK KITLV - Acehbooks.org

217
van de tabak hebben de koelies het ook nog al gemakkelijk;
ze wonen dan in de kongsie-huizen, die nieuw gewit en geteerd
zijn, terwijl de britsen en de afwatering mede zijn nagekeken.
Er is nu tijd voor praten, kibbelen en spelen , en aan alle drie
geven de werklieden daar zich gretig over. De assistenten
krijgen ook eenige weken vacantie voor 't bezoeken van familie
en vrienden, en allen zijn daartoe in staat gesteld door de afrekening.
Even voordat de tabak is afgesorteerd, is ook de rekeningcourant
met de werklieden opgemaakt. De koelie is belast met
zijn voorschot bij de aanneming, met de geregelde veertiendaagsche
voorschotten voor levensonderhoud, met de kosten zijner
gereedschappen en van het boschkappen. In zijn credit komen
de opbrengst van zijn oogst, het loon van bundelen, sorteeren
en andere kleine werkzaamheden. Is er een saldo voor hem, dan
wordt hem dat uitbetaald.
Een ijverige koelie kan in Deli in een tabaksseizoen, d. i. in
acht of negen maanden, van ƒ 200 tot f 300 verdienen, eene
som die zijne behoeften genoeg te boven gaat, om hem tot
betrekkelijk belangrijke besparingen in staat te stellen. Jammer
slechts dat opiumschuiven en hazardspel onder hen zoozeer in
zwang zijn, en dat het gouvernement van de verpachting van
opium verkoop en speeltafels belangrijke voordeden trekt. Zoo
wordt Deli voordeelig voor onze schatkist. In 1876 werd de belastingheffing
door het gouvernement tegen de uitkeering van nog
geen/100.000 van den sultan overgenomen, en al dadelijk brachten
de verschillende verpachte middelen een pachtschat op van
/372.000, waarbij nog de opbrengst van uit- en invoerrechten
niet was gerekend. De vorsten van Langkat en Serdang hebben
ook hun recht van belastingheffing ieder voor nog geen/50.000
afgestaan, wat tot groote winsten aanleiding heeft gegeven.
Hoewel dus de regeering geen vaderlijke kan genoemd worden,
waar zij de inlanders in de verleiding brengt, die uitgaat van
spel en opium, in andere opzichten trekt zij zich het lot van
den inlandschen arbeider daarginds ernstig aan. In eene ordonnantie
van 13 Juli 1880, een eerste voorbeeld van sociale wet-