Dementie, Annemarie de Jonge

Bijlage 1 – Dementie en de hersenen
1.1 Wat is dementie?
Circa 5% van de mensen ouder dan 65 jaar lijdt aan de een of andere vorm van
dementie. Boven de 80 jaar is dit circa 20% en bij mensen boven de 90 jaar zelfs 40%.
In Nederland zijn er momenteel ruim 180.000 mensen die lijden aan dementie en dit
aantal zal in de komende jaren snel toenemen.
Dementie is het meest voorkomende psychiatrische toestandsbeeld bij oudere mensen.
Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dat komt omdat vrouwen gemiddeld
ouder worden en daardoor meer kans lopen om dement te worden. Dementie kan
overigens ook al op jonge leeftijd voorkomen. Iemand die bijvoorbeeld op jonge leeftijd
een fors hersenletsel oploopt bij een ongeval kan hierdoor dement worden.
Dementie is een toestandbeeld waarbij een aantal functies van de hersenen niet goed
meer werken. Dementerende mensen zijn bijvoorbeeld vergeetachtig of hebben moeite
met alledaagse handelingen.
De begeleiding van dementerende mensen is vaak moeilijk. Zeker als je nooit eerder met
dementerende mensen te maken hebt gehad. Indien er in je omgeving voor het eerst
iemand dementerend is dan word je meestal zelf geconfronteerd met een flinke dosis
onvermogen. Je weet niet goed wat iemand die dementerend is nog begrijpt of kan en je
weet dikwijls niet goed hoe je moet reageren op die persoon.
( M Duijnstee, M Blom, 1999)
1.2 Dementie en de hersenen
Dementie kan in de eerste plaats veroorzaakt worden door verschillende hersenziekten.
Daarom is het noodzaak dat men weet hoe de hersenen in elkaar zitten en welke functie
zij hebben.
1.3 Anatomie van de hersenen
De menselijke hersenen zijn het waarnemende, aansturende, controlerende en
informatieverwerkende orgaan in mensen. Ze bevinden zich binnenin de schedel en
samen met het ruggenmerg vormen ze het centraal zenuwstelsel. De menselijke
hersenen zijn een extreem complex orgaan; ze zijn opgebouwd uit ca. 100 miljard
zenuwcellen (neuronen) waarvan elk in verbinding staat met een groot aantal andere
zenuwcellen, soms vele duizenden. De hersenen besturen en coördineren sensorische
systemen, beweging (zowel bewust als onbewust) en homeostatische lichaamsfuncties
zoals ademhaling, bloeddruk en lichaamstemperatuur. De hersenen zijn ook de bron van
cognitie, logisch denken, verbeelding, creativiteit, emotie en geheugen.
In hoofdlijnen zijn de hersenen te verdelen in drie grote delen:
1. grote hersenen
2. kleine hersenen
3. hersenstam
1.3.1 Grote hersenen
De grote hersenen bestaan uit twee helften. Iedere helft is verder onder te verdelen in
vier grote kwabben: de frontale kwab (voorhoofdskwab), de pariëtale kwab
(wandbeenkwab), de temporale kwab (slaapbeenkwab) en de occipitale kwab
(achterhoofdskwab).
Het oppervlak van de grote hersenen bestaat uit zes laagjes hersencellen. Dit oppervlak
wordt ook de hersenschors of grijze stof genoemd. De hersencellen staan met elkaar in
verbinding via zenuwuitlopers. Het aantal hersencellen is enorm groot omdat de
hersenschors sterk geplooid is en daardoor een groot oppervlak heeft. Het binnenste van
de hersenen wordt de witte stof genoemd en bestaat onder andere uit de zenuwuitlopers.
Hiertussen bevinden zich nog de zogenoemde ventrikels(hersenholtes), gevuld met
vocht, en verder bevinden zich er een aantal kernen. Een belangrijke groep van deze
kernen vormt samen het limbisch systeem. Gewoonlijk is een van beide hersenhelften
Dementie, Annemarie de Jonge Page 12