Dementie, Annemarie de Jonge

3.3.7 Woonomgeving
Ook de woonomgeving heeft een belangrijke invloed op het gedrag. De eigen vertrouwde
omgeving met meubels en spullen waar iemand aan gehecht is, biedt de veiligheid die zo
belangrijk is voor iemand die de grip op het leven verliest. Hoewel praktische veiligheid
en comfort voor dementerenden belangrijk zijn, kunnen veranderingen aanleiding geven
tot verwarring en irritatie. Bij de ziekte van Alzheimer komt nogal eens drang tot
bewegen en lopen voor, het huis is dan letterlijk te klein.
Verandering van omgeving door ziekenhuisopname of verhuizing gaat vaak samen met
een achteruitgang van functioneren. Oriëntatieproblemen lijken te verergeren, onrust
neemt toe, de patiënt gaat vaak op zoek naar zijn huis. Men moet niet onderschatten
welke invloed regels op het gedrag van dementerenden hebben. Als de behoefte aan
structuur voor iemand belangrijk is, biedt een duidelijke regelmaat houvast en veiligheid.
Strakke regels met veel moeten en weinig mogen dragen bij tot enerzijds verzet en
agressie en anderzijds passiviteit en apathie. Dit is afhankelijk van de manier waarop
iemand in zijn leve gewoon is te reageren op regels die hem opgelegd worden.
Probleem: Uit zich in:
Veranderingen in wonen Verwarring, irritatie
Verandering van omgeving (verhuizing, ziekenhuis) Achteruitgang van functioneren
(Oriëntatieproblemen, toename van onrust)
Strakke regels met veel moeten en weinig mogen Enerzijds verzet en agressie
Anderzijds passiviteit en apathie
3.3.8 Beleving van dementie
Het is moeilijk om er achter te komen hoe dementerenden hun achteruitgang beleven.
Daarom moeten wij ons een voorstelling maken uit het gedrag dat we waarnemen. Als
iemand zelf niet meer kan zeggen wat hij denkt en voelt, dreigt het gevaar van eigen
interpretaties van het gedrag van de ander.
De beleving van dementie beschrijven door in de huid van de ander te kruipen en het
van daaruit te bewoorden, geeft een onwezenlijk beeld. Reflecteren van wat er zich in de
gedachtewereld afspeelt, is juist wat de dementerende niet meer kan en dus de kern van
het probleem. Er zijn in de literatuur wel prachtige voorbeelden beschreven die een, naar
het lijkt, realistisch beeld geven. Het blijven echter interpretaties. Alleen wanneer er
sprake is van ziekte-inzicht, zijn er gedachten over de achteruitgang en reflecties op het
proces van dementering. Deze kunnen emoties oproepen. In de meeste situaties gaat het
voornamelijk om een besef dat het niet goed gaat.
De emoties die ontstaan, zijn een reactie op hoe de dementerende de situatie ziet en
ervaart. Inzicht verkrijgen in de belevingswereld van een persoon die lijdt aan een
dementiesyndroom betekent dat je, je een beeld vormt van hoe die persoon zijn
werkelijkheid ziet en beleeft. Observatie van het gedrag, dus ook van de emoties van de
dementerende als uniek persoon, geeft meer inzicht en daarmee houvast voor de
omgang.
Probleem: Uit zich in:
Dementerenden kunnen niet meer vertellen Zelf interpreteren van de beleving van
hoe zij hun ziekte beleven (geen ziekte-inzicht) dementerenden
Observatie van het gedrag
( M Duijnstee, M Blom, 1999)
Dementie, Annemarie de Jonge Page 36