Dementie, Annemarie de Jonge

In de secundaire motorische schors liggen vooral cellen die betrokken zijn bij complexe
bewegingen. In het geheugen van deze cellen zijn gecompliceerde
bewegingsprogramma’s opgeslagen. Deze programma’s kunnen van de secundaire
motorische schors worden doorgespeeld naar de primaire motorische schors en
vervolgens ten uitvoer worden gebracht. In het secundaire motorische schors bevindt
zich ook het centrum van Broca. Dit is een groep cellen die noodzakelijk is voor de
aansturing van de spraakspieren. Het centrum van Broca bevindt zich echter alleen maar
in de secundaire motorische schors van een van beide frontale kwabben. Rechtstandige
mensen hebben hun centrum van Broca in de linker frontale kwab en linkshandige
mensen hebben hun centrum van Broca in circa 50% van de gevallen in de rechter
frontale kwab. Indien het centrum van Broca op de een of andere wijze beschadigd raakt,
is de betrokken persoon niet meer in staat om woorden goed uit te spreken. Hij weet de
woorden nog wel, maar de spraakspieren worden niet meer goed aangestuurd. Dit heet
ook wel motorische afasie.`
Pariëtale kwab (wandbeenkwab)
De pariëtale kwab omvat met name de sensibele schors en de associatieve sensibele
schors. De sensibele schors is betrokken bij de gewaarwording van verschillende soorten
gevoelsprikkels zoals pijn, temperatuur, tast, druk en het bewegingsgevoel. Vanuit het
lichaam lopen vele zenuwbanen naar de sensibele schors toe. Net zoals bij de primaire
motorische schors communiceren bepaalde gebiedjes van de sensibele schors steeds met
bepaalde regio’s in het lichaam. Bijvoorbeeld het tastgevoel van een vingertopje tot via
gevoelszenuwen en het ruggenmerg steeds op hetzelfde deel van de sensibele schors
terecht.
De associatieve sensibele schors omvat cellen die hun geheugen allerlei associaties
hebben vastgelegd. Als je bijvoorbeeld met je vinger iets voelt van een bepaalde
afmeting en hardheid, dan wordt in de associatieve sensibele schors de associatie met
een bepaald voorwerp gelegd.
Temporaal kwab (slaapbeenkwab)
De temporaal kwab wordt ook wel de slaapbeenkwab genoemd omdat ze achter het
schelbot ligt dat het slaapbeen wordt genoemd. Deze zit boven en voor de oren. De
temporaal kwab heeft verschillende functies. Met de temporaal kwab worden we geluiden
gewaar en met een bepaald deel van de kwab herkennen we woorden en taal. De
temporaal kwab bestaat uit een aantal ‘kwabben’. In de dominante kwab ligt het centrum
van Wernicke. Dit is een groep cellen die betrokken is bij de woordherkenning. Indien het
centrum van Wernicke beschadigd raakt, kan de betrokken persoon de woorden in
principe nog wel uitspreken maar kan hij de juiste woorden niet vinden, dit heet
sensorische afasie.
De temporaal kwab heeft ook een functie bij de visuele waarneming. Met name de
herkenning van bepaalde complexe vormen en gezichten is sterk afhankelijk van een
goed functionerende temporaal kwab. In het onderste deel van de temporaal kwab liggen
nog twee belangrijke structuren, namelijk de amygdala ( amandelkern) en de
hippocampus. (zeepaardenkern)
De amygdala speelt een rol bij emotionele herinneringen, emotionele belevingen en
processen zoals angst, vluchtgedrag, woede, eetgedrag en seksuele opwinding.
De hippocampus heeft een hoofdrol bij het ‘zakelijke’ (niet-emotionele) geheugen voor
feiten, gebeurtenissen uit het leven en complexe visuele herinneringen. Indien de
hippocampus beschadigd raakt, bijvoorbeeld in het dementeringsproces, ontstaan
ernstige geheugenproblemen. Betreffende personen kunnen dan meestal nog wel
herinneringen van vroeger terughalen, maar ze kunnen geen nieuwe zaken meer
aanleren. In de praktijk kan het zo ver gaan dat ze steeds opnieuw moeten kennismaken
met een persoon indien die ook maar even uit het beeld verdwijnt. Op grond van hun
functie worden de amygdala en de hippocampus gerekend tot het limbisch systeem.
Dementie, Annemarie de Jonge Page 14