Dementie, Annemarie de Jonge

Bijlage 2 - Typen van dementie
In dit hoofdstuk behandel ik een aantal vormen van dementie: onder meer de ziekte van
Alzheimer, de vasculaire dementie, de dementie met Lewy-lichaampjes en dementie ten
gevolge van de ziekte van Parkinson. Ik beschrijf bij iedere vorm eerst de symptomen,
vervolgens de oorzaken en de risicofactoren en schenk ten slotte aandacht aan de
huidige behandelingswijzen.
2.1 De ziekte van Alzheimer
De dementie van het Alzheimer type is vernoemd naar dr. Alois Alzheimer. Dr. Alzheimer
werkte destijds in het universiteitsziekenhuis te München.
Alzheimer is het meest voorkomende dementietype, circa 65% van alle dementieën. Bij
de ziekte van Alzheimer is er sprake van een aftakeling van bepaalde hersengedeelten.
Door het afsterven en slechter functioneren van hersencellen gaat een groot deel van de
communicatie tussen de hersencellen verloren, wat leidt tot de verschijnselen van
dementie. Vrij snel treden inprentingsstoornissen op. De dementerende kan vlak na het
eten niet meer vertellen wat hij gegeten heeft en zelfs of hij gegeten heeft.
De symptomen worden ingedeeld in symptomen van de eerste en de tweede orde.
2.1.1 Symptomen van de eerste orde
Symptomen van de eerste orde behoren tot de kernsymptomen, dat wil zeggen, ze
moeten aanwezig zijn om iemand als dement te kunnen diagnosticeren.
1. Inprentingsstoornissen met desoriëntatie in tijd, plaats en persoon.
2. Op zijn minst een van de volgende vier stoornissen: afasie, apraxie, agnosie,
stoornissen in de uitvoering.
3. Sterke achteruitgang in het beroepsmatig en/of sociaal functioneren.
4. De achteruitgang in functioneren is geleidelijk progressief.
5. De stoornissen mogen niet het gevolg zijn van andere stoornissen in het centrale
zenuwstelsel.
6. De stoornissen moeten ook voorkomen als de patiënt niet in een delier verkeert.
2.1.2 Symptomen van de tweede orde
Symptomen van de tweede orde komen vaak voor bij mensen die lijden aan dementie,
maar ze zijn er niet kenmerkend voor. Ze dienen dan ook niet als diagnosecriterium.
Deze symptomen komen niet bij iedere dementerende oudere voor. Symptomen van de
tweede orde zijn:
Omkering van het dag en nachtritme
Voorbijgaande periodes van verwardheid
Voorbijgaande periodes van depressie
Decorumverlies (vervaging van normen en waarden)
Confabuleren (verhalen invullen met verzinsels)
Dwalen
Emotionele ontremming
Agressie
Alzheimer wordt naast de algemene kenmerken van dementie vooral gekenmerkt door
het geleidelijk beloop. Aanvankelijk merk je slechts kleine veranderingen in het
psychische functioneren, met name lichte concentratieproblemen of lichte
vergeetachtigheid. Deze subtiele veranderingen worden ook wel minimal cognitieve
impairment genoemd. Op het ogenblik lopen er nog onderzoeken naar dit verschijnsel.
Ouderen die klagen over geheugenklachten en waarbij de tests uitwijzen dat dit maar
zeer lichte klachten zijn, worden enkele jaren gevolgd. Men wil kijken of deze lichte
beschadigingen een voorloper zijn voor het ontstaan van dementie. De resultaten zijn
nog niet eenduidig. In één onderzoek wordt een groep mensen met lichte cognitieve
beschadigingen ten minste drie jaar lang behandeld met ontstekingsremmers. Men zal de
verdere onderzoeksresultaten moeten afwachten om te zien of de behandelde groep
minder vaak/snel dement wordt dan de niet behandelde groep.
Dementie, Annemarie de Jonge Page 18