Dementie, Annemarie de Jonge

4.1.3 Valkuil 3: alle dementerenden over één kam scheren
Dementie heeft verschillende verschijningsvormen. Bij de een staan de
geheugenproblemen op de voorgrond en zijn andere functies nog langere tijd redelijk
intact, bij een ander wordt de communicatie snel moeilijker, terwijl het onthouden nog
redelijk gaat. Bij een derde zijn er vooral gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen. Bij
een vierde ligt het accent op traagheid en passiviteit. Welke verschijnselen zich voordoen
hangt onder meer samen met de aard van het ziektebeeld. Het is dus handig als men
eerst weet welk type dementie de patiënt heeft. Zo kun je een beeld krijgen van de
beperkingen en de mogelijkheden van de patiënt. Dit inzicht voorkomt dat je de
resterende capaciteiten van de patiënt over of onderschat.
Bij een patiënt met Alzheimer kun je verwachten dat zij de afspraken over het
inschakelen van hulp vergeten is. Deze aandoening maakt het immers moeilijk om
recente ervaringen te onthouden. Ook gebeurt het vaak dat de patiënt zich niet volledig
bewust is van de stoornissen en daardoor het nut van hulp betwijfelt.
Bij een subcorticale dementie is het psychisch functioneren sterk vertraagd. Wat er dus
gezegd wordt, begrijpt de patiënt minder vlot. Het duurt ook lang voor hij tot een reactie
komt. Zelfs voor het verwerken van korte, eenvoudige uitleg heeft hij meer tijd nodig.
Ook zie je bij deze vorm van dementie vaak dat de patiënt moeite heeft met het
verleggen van de aandacht naar een ander onderwerp.
Van minstens zo groot belang als het ziektebeeld is de achtergrond en de persoonlijkheid
van de dementerende oudere. Hierbij kan een gesprek met een partner, dochter of
andere direct betrokkene inzicht geven. Wat heeft de oudere meegemaakt? Wat voor
rollen heeft hij vervuld? Welke ervaringen hebben veel indruk gemaakt? Wat waren zijn
favoriete bezigheden? Zo zijn er allerlei vragen mogelijk om een beeld te krijgen van de
levensloop van de oudere. Vaak kan de dementerende hier zelf ook nog heel wat over
vertellen.
Kennis over het ziektebeeld en de levensloop maak het eenvoudiger om het huidige
gedrag te begrijpen. ( M Duijnstee, M Blom, 1999)
4.1.4 Samenvatting valkuilen met voorbeelden
Valkuil 1: De dementerende als kind behandelen
Voorbeeld: Op een hoog kinderstemmetje de dementerende aanspreken, over het hoofd
heen praten van de oudere, betuttelen. Beter is de dementerende gewoon als ieder
ander te behandelen, met respect.
Valkuil 2: de dementerende confronteren met falen
Voorbeeld: De verpleegkundige vraagt de dementerende om zijn blouse aan te doen. Als
de verpleegkundige even later terug komt en de oudere zit nog steeds met ontbloot
bovenlijf, heeft het geen zin om te zeggen dat je hem die opdracht had gegeven. Hij
weet het namelijk niet meer. Beter is hem te stimuleren en erbij te blijven staan.
Valkuil 3: alle dementerenden over één kam scheren
Voorbeeld: De verpleegkundige moet de ene dementerende ’s ochtends helemaal
verzorgen. Bij de volgende bewoner denkt ze, hij kan het ook niet meer, ik doe het
allemaal wel. Terwijl deze oudere nog makkelijk zelf zijn bovenlichaam kan wassen. Beter
is je eerst te verdiepen in de persoon. Welk type dementie heeft hij? Wat voor rollen
heeft hij vervuld? Welke ervaringen hebben veel indruk gemaakt? Wat waren zijn
favoriete bezigheden? Zo zijn er allerlei vragen mogelijk om een beeld te krijgen van de
levensloop van de oudere. Kennis over het ziektebeeld en de levensloop maakt het
eenvoudiger om je in de persoon te verplaatsen en aan te sluiten bij zijn of haar
behoeftes.
Dementie, Annemarie de Jonge Page 48