Symposiumgids 2008 - Bodembreed

Veranderend landgebruik in het landelijk gebied; wordt de
bodem er beter van?
Kor Zwart (Kor.Zwart@wur.nl, 0317-486498)
Annemieke Smit
Alterra, Centrum Bodem
Kor Zwart en Annemieke Smit
Het landelijk gebied is minder statisch dan sommigen denken. Functieveranderingen van landbouw
naar natuur of naar recreatieve voorzieningen en de uitbreiding van steden en dorpen geven het
landelijk gebied een steeds veranderend aanzien. Hoe kun je van bodeminformatie gebruik maken bij
de inrichting van het landelijke gebied?
Duurzaam bodemgebruik begint al bij het maken van de inrichtingsplannen. Dan worden keuzes
gemaakt voor de locatie van bebouwing, natuur en recreatie en voor natuurdoeltypen. Hoe kun je in
deze fase van planvorming al bijdragen aan duurzaam bodemgebruik? Vorig jaar is er in Assen een
workshop gehouden net als titel: ‘Met bodem kundig geordend’. De deelnemers aan de workshop
werden in twee groepen verdeeld die beide dezelfde opdracht kregen: Richt het gebied rondom de
dorpen Leek en Roden opnieuw in. Beide groepen konden gebruik maken van digitale kaarten en
andere informatie die in een zogenaamde MapTable kon was opgeslagen en met behulp waarvan
realistische inrichtingsschetsen gemaakt konden worden.
De ene groep kreeg daarbij een methodiek aangereikt waarmee de kansen die de ondergrond bood
systematisch kon worden beschreven en geïnventariseerd. De andere groep kreeg die methodiek niet
en was er ook niet van op de hoogte. Zij ging op een meer klassieke manier aan de gang. Daardoor
was niet alleen de aanpak verschillend. Maar ook de argumenten die later werden gebruikt om het
resultaat te beschrijven verschilden sterk van elkaar.
De groep met de ‘klassieke aanpak’ ging op zoek naar een optimale inrichting op basis van de
bestaande bebouwing en infrastructuur, met extra aandacht voor landschapstypen. Op het laatst is
getoetst of de bodem beperkingen aan het plan oplegde. Dat was deze keer niet het geval.
De andere groep kreeg als hulpmiddel een tabel met ondergrondkwaliteiten (onderdeel van de
lagenbenadering) en de uitleg daarbij. Deze groep werd ‘gedwongen’ om vanuit de ondergrondeigenschappen
een bovengrondse inrichting te ontwerpen. Het resultaat was een inrichting waarin de
structuur van de bodemkaart o.a. tot uiting kwam in de nieuwe woonwijken. Daarbij trad vervlechting
op met natuurfuncties en werd zelfs gebruik gemaakt van archeologische bodeminformatie om de
woonwijk in te richten.
In de discussie achteraf waren de meningen verdeeld over de verschillende manieren van aanpak. De
groep met het hulpmiddel vond dat die werkwijze tot een veel meer gestructureerde aanpak leidde.
Bovendien werd de bodem niet als bedreigend ervaren, wat regelmatig het geval is bij inrichtingen.
Een dergelijke gestructureerde aanpak komt ook de rol van de opdrachtgever ten goede. In de huidige
situatie zet die zich ook heel sterk in op de inhoud van de inrichting, terwijl procesbewaking en –
begeleiding de belangrijkste rol zou moeten zijn.
Voor meer informatie: A. Smit en K. Zwart (2008). Duurzaam bodemgebruik: inzichten en
aanbevelingen. Alterra, Wageningen. Alterra-rapport 1544.2
(downloaden via www.alterra.wur.nl)
13