Symposiumgids 2008 - Bodembreed

Gebiedsgericht grondwaterbeheer in relatie tot de
grondwaterrichtlijn: stand van zaken en aandachtspunten
voor de (nabije) toekomst
Eric Kessels
Eric Kessels - Actief Bodembeheer de Kempen ekessels@brabant.nl
Inleiding
In de concept-beleidsvisie ‘Gebiedsgericht grondwaterbeheer de Kempen’ heeft een eerste uitwerking
plaats gevonden over een mogelijke beheersstrategie ten aanzien van de historische belasting met
zware metalen van het ondiepe grondwater in de Kempen. Het betreft een eerst gedachtewisseling
om enerzijds aan te geven hoe we willen omgaan met verontreinigd grondwater in de Kempen en
anderzijds een oplossing willen bieden voor beleidsmatige knelpunten met betrekking tot wet- en
regelgeving op Europees, regionaal en lokaal niveau.
Kenschets grondwaterproblematiek
Als gevolg van de historische atmosferische belasting vanuit de zinkfabrieken is de bovengrond van
de Kempen sterk opgeladen met zware metalen, met name zink en cadmium. Vanuit de bovengrond
heeft uitloging plaatsgevonden naar het grondwater. In het bovenste grondwater (0-10 m) komen
hierdoor verhoogde concentraties zink en cadmium voor. Metingen laten zien dat de concentraties in
het grondwater op korte afstand sterk kunnen variëren. Zowel voor zink als voor cadmium komen op
korte afstand van elkaar grote variaties voor in gehalten, deze fluctueren in kwaliteit van schoon
(kleiner streefwaarde) tot ernstig verontreinigd (groter dan de interventiewaarde).
De diepte van verontreiniging is afhankelijk van de hydrologische en bodemchemische omstandigheden.
De diepste verspreiding wordt aangetroffen in bos- en natuurgebieden in infiltratiegebied terwijl
in kwel-gebieden vrijwel geen verspreiding naar de diepte wordt waargenomen. Uit modelstudies van
TNO-VITO blijkt dat in het gebied geen verdere verticale verspreiding van de zware metalen zal
plaatsvinden dan tot 30-40 m diepte. In het grondwaterlichaam Maas bevindt zich een duidelijk te
begrenzen gebied, van circa 30 * 30 kilometer en 40 meter diep, waarin sprake is van een significante
historische bodemveront-reiniging van zware metalen. Ook aan Vlaamse zijde van de grens bevindt
zich deze verontreiniging.
Inpassing in Europese kaders
In de periode vanaf 2002 is een onderzoeksprogramma uitgevoerd om te komen tot een
kosteneffectief beheersplan van dit gebied. Dit traject is te beschouwd als “een onderzoeksmaatregel
in het kader van de KRW”. Het daaruit resulterende meerjarenprogramma ABdK kan worden
beschouwd als het kosteneffectieve maatregelpakket voor de KRW.
In overleg met het projectbureau Kaderrichtlijn Water Maas is afgestemd om in het 1 e Stroomgebiedbeheersplan
de Kempen als een gebied op te nemen waar een historische grondwaterverontreiniging
aanwezig is. Door het uitvoeren van de maatregelen en de monitoring (modellering + meetnet) zoals
die in het Meerjarenprogramma ABdK 2005 – 2009 zijn opgenomen wordt voldaan aan de eisen die
de KRW daaraan stelt.
Inpassing op regionale en lokale niveau
Voor het gebied De Kempen worden geen grootschalige saneringsoplossingen voorstelt voor er
(ondiepe) grondwater. Een afwegingskader voor aanpak van het grondwater op lokale niveau dient
nog nader uitgewerkt te worden met gebiedsbeheerders. Dit proces zal de komende tijd door het
projectbureau ABdK wordt ingezet.
81