Symposiumgids 2008 - Bodembreed

Verontreinigingsverwachtingkaarten schetsen een robuust
beeld van de ondergrond
Adrie van Ruiten - TTE
Peter de Vries - TTE
Adrie van Ruiten en Peter de Vries
Het is, zeker in dynamische gebieden, belangrijk om inzicht te hebben in de aanwezigheid van
grondwaterverontreiniging. Alleen dan kunnen immers de risico’s daarvan op diverse ruimtelijke
ontwikkelingen worden vastgesteld en kunnen deze betrouwbaar gepland en begroot worden.
Het zal echter nog lang duren voordat gemeenten alle verontreinigingen op hun grondgebied met
zekerheid in beeld hebben kunnen brengen. De vraag is ook of dat nodig is. Voor een aantal
toepassingen kan worden volstaan met het vaststellen van de kans. Deze is relatief snel inzichtelijk te
krijgen.
Zicht op verontreinigingen
TTE heeft een systematiek ontwikkeld waarmee in korte tijd grondwaterverontreinigingsverwachtingkaarten
(GVV-kaarten) kunnen worden opgesteld. De kaarten geven inzicht in de risico’s
van indringing en verspreiding van grondwaterverontreinigingen en zijn vergelijkbaar met de
archeologische verwachtingskaarten die in veel gemeenten gebruikt worden. De kaarten combineren
kennis over het ontstaan en gedrag van verontreinigingen, en putten daarvoor informatie uit een groot
aantal databases waaronder HBB en Regis.
Gebiedsgerichte of gevalsgeoriënteerde aanpak
GVV-kaarten kunnen voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Zo kunnen zij dienen om zones
te definiëren op basis waarvan verontreinigingen gevalsgericht dan wel gebiedsgericht aangepakt
kunnen worden. Vooral echter, en primair zo bedoeld, zijn de GVV-kaarten een beleidsondersteunend
instrument waarmee de effecten van gebiedsgerichte maatregelen inzichtelijk gemaakt kunnen
worden. Feitelijk is de kaart de presentatie van de uitkomsten van een model waarmee de
ontwikkeling van grondwaterpluimen uit (verwachte) bronnen wordt beschreven.
Het model kan voor verschillende situaties worden doorgerekend en dan bijvoorbeeld aangeven in
hoeverre koude-warmteopslag leidt tot verspreiding van verontreiniging maar tegelijkertijd kan helpen
om de totale vracht in een gebied te verminderen. De kaart kan ook de informatie leveren die aangeeft
in hoeverre op termijn wordt voldaan aan de eisen aan de grondwaterkwaliteit of trendombuiging zoals
die worden gesteld in de Grondwaterrichtlijn.
In combinatie met (kaart)gegevens over bijvoorbeeld (her)ontwikkelingen en gebruik van locaties kan
zodoende gericht worden gediscussieerd over de noodzaak tot aanvullend (bodem) onderzoek, de
aanpak van verontreiniging of de interacties daarvan met andere disciplines.
Presentatie
Een belangrijke valkuil bij zowel de ontwikkeling als het gebruik van GVV-kaarten is de
tegenstrijdigheid die lijkt te liggen in de beschrijving van afzonderlijke bronnen en pluimen enerzijds
maar de gezamenlijke beoordeling daarvan op gebiedsniveau anderzijds. Aan de ene kant zijn GVVkaarten
dus niet bedoeld om de ligging van afzonderlijke bronnen en pluimen aan te geven. Aan de
andere kant kunnen de effecten van fysieke ingrepen in de ondergrond alleen worden voorspeld
indien de fysisch-chemisch-biologische interacties op bron-pluimniveau worden beschouwd. In de
presentatie zal vooral op dit aspect worden ingegaan. Daarnaast zullen voorbeelden van GVV-kaarten
worden gepresenteerd zoals die voor een aantal gemeenten zijn gemaakt.
64