Verslag van het seminarie "De dienstencheques: springplank of ...

Koen Repriels (stafmedewerker Vlaams Overleg Sociale Economie - Vosec)
Vosec is een confederaal overlegplatform, waarbij sociale werkplaatsen,
beschutte werkplaatsen, kringloopcentra en ondersteuningsstructuren zijn
aangesloten. De sociale economie is ook ingestapt in het stelsel van de
dienstencheques. Op Belgisch niveau, bezet de sociale economie ongeveer
10% van die markt. In 2007 ging dat over ongeveer een 100-tal
dienstenchequeondernemingen en tussen de 3000 à 4000
dienstenchequewerknemers.
Het thema van deze workshop is de kwaliteit van de arbeid en de stelling die
vandaag verdedigd wordt is: dienstenchequejobs zijn geen kwaliteitsvolle
jobs. Eerst worden een aantal knelpunten aangehaald die illustreren waarom
dit zo is. Daarna volgen een aantal pistes die misschien opgenomen kunnen
worden als beleidsaanbevelingen.
Eerst is het nodig om de stelling toch wat te nuanceren. Eigenlijk is het niet
een volledig faire stelling, omdat er binnen de dienstenchequemarkt ook een
groot aantal ondernemingen werkzaam zijn die het sociale nut van die
dienstencheques willen maximaliseren en eigenlijk ook maatschappelijke
winst genereren. Dit gebeurt op drie niveaus. Ten eerste herinvesteren die
ondernemingen hun financiële winst. Ten tweede maken zij de doelbewuste
keuze om zich op de onderkant van de arbeidsmarkt te richten en daar gaat
het dan wel degelijk om bijkomende tewerkstelling van mensen uit de
kansengroepen die men probeert te activeren. Ten derde gaat een heel
aantal actoren uit de sociale economie, denk vooral aan de buurt-en
nabijheidsdiensten, specifiek een politiek voeren van sociale correctie: zij
bouwen een klantenbestand op van sociaal kwetsbare doelgroepen en
onderhandelen zelfs in een aantal gevallen systemen van sociale tarifering
met OCMW's.
Dit alles neemt niet weg –en dat is ook wel voldoende aangetoond in het
artikel van het Steunpunt- dat er wel degelijk problemen zijn. Waar liggen de
knelpunten vanuit de invalshoek van Vosec?
Eén ervan is dat iedereen dienstenchequeondernemer kan worden. Bij een
erkenning als dienstenchequeondernemer, worden er geen kwalitatieve
voorwaarden gesteld. Het volstaat bij wijze van spreken een fax te sturen en
dan kan men aan de slag gaan.
Tweede knelpunt - ook reeds aangehaald-: de grote hoeveelheid van
interimjobs binnen het stelsel. Afgaande op een raming van 2007, gebeurt
35% van de gepresteerde uren met een interimcontract.
Drie: de doelstellingen die de overheid aan de dienstencheque koppelt zijn
niet bijgestuurd na 6 jaar ervaring met het systeem. Als de overheid over de
dienstencheques communiceert, gaat het altijd over jobcreatie en het
bestrijden van zwartwerk. Daarover is vandaag ook al veel cijfermateriaal
gepresenteerd. Die resultaten dienen toch wat genuanceerd te worden.
Maar hoofdprobleem is de linaire aanpak van de overheid naar de
verschillende soorten van dienstenchequeverstrekkers: er wordt niet
gedifferentieerd naar het soort van verstrekker en de kwalitatieve
19