Wetenschapswinkels worden opgestart in Vlaanderen

4. Wetenschapswinkelontwikkelingen binnen en buiten de Europese Unie
In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de wetenschapswinkelontwikkelingen
binnen en buiten de Europese Unie. Er zal nagegaan worden waarom in sommige landen
het initiatief lukte, terwijl het elders mislukte. Vervolgens zullen hieruit algemene conclusies
getrokken worden. Aan de hand van deze kennis zullen tenslotte aanbevelingen gedaan
worden voor de ontwikkeling van het huidige wetenschapswinkelinitiatief in Vlaanderen,
rekening houdend met de plaatselijke sociaal-politieke, culturele, economische en
wetenschappelijke situatie.
Meer concreet wordt in dit hoofdstuk een samenvatting gegeven van
wetenschapswinkelontwikkelingen in een aantal landen uit Europa, Noord-Amerika, Azië,
Australië en Afrika. Van elk land zal nagegaan worden waarom het
wetenschapswinkelinitiatief er al dan niet succesvol is (geweest). Het gaat hier om de landen
waarnaar door het SCIPAS project 94 onderzoek werd uitgevoerd. In Scipas Report No. 2:
Success and Failure in Starting Science Shops vinden we hiervan een uitgebreid verslag
terug. Voor een gedetailleerde beschrijving van elke case, verwijzen we dan ook naar dit
rapport.
4.1. Het model van Stewart en Kahn
Bij het analyseren van de cases, wordt (zoals in het Scipas Rapport) beroep gedaan op het
model van Stewart en Kahn dat 1985 beschreven werd.
Het succes of het falen van een wetenschapswinkel wordt, volgens dit model, verklaard aan
de hand van een aantal essentiële factoren: cliënten (de sociale vraag naar wetenschappelijk
onderzoek), wetenschappers (aanbod aan onderzoekscapaciteit), hosts (instellingen die
structurele ondersteuning geven aan wetenschapswinkels) en personeel (individuen die de
filosofie van een wetenschapswinkel in de praktijk omzetten). Ook aan beleggers en
beleidsmakers wordt in dit model een belangrijke plaats toegekend. Investeringen en
reguleringen kunnen immers in sterke mate de ontwikkelingen van wetenschapswinkels
beïnvloeden. De vier essentiële factoren, zoals hierboven beschreven, opereren steeds
94 SCIPAS (Study and Conference on Improving Public Access to Science through science shops) is
een project dat startte in maart 2000 en dat ook financieel ondersteund wordt door het STRATA
programma van de Europese Commissie. Doel van dit project is onderzoeken hoe internationale
wetenschapswinkelnetwerken het best opgezet kunnen worden. SCIPAS heeft zeven studies
uitgevoerd (wat resulteerde in zeven rapporten) en één conferentie georganiseerd over
wetenschapswinkels in Leuven.
37