m - Holland Historisch Tijdschrift

Incest in Holland
kXTZ ; g
S C h a m d e
> C 0 b
f, dat nu, uttgerust met 'Indiaens
krijgs-tuyg, op het geraamte van een paard was gezet. En ook was er het geraamte van een
vrouw die in 1615 op het schavot was gewurgd. De Delftse schepenbank had haar ter dood
veroordeeld, omdat zij incest met haar schoonzoon had gepleegd "
Helaas zijn de verhoren bij dit proces verloren gegaan. Wij weten slechts dat de vrouw
op het moment van haar terechtstelling ongeveer zestig jaar oud was, dat zij gehuwd was
met een lokale ketelboeter en dat zij het poorterrecht bezat. De schoonzoon, met wie zij het
delict had gepleegd, was een zekere Claes Geroensz., een soldaat in het leger van Hendrik
van Nassau. Twee jaar eerder was hij in het huwelijk getreden met een van haar dochters
Het mogelijk dat hij is omgekomen bij een veldslag. In ieder geval was hij met meer in
leven toen Wyve Jans en een andere dochter in hechtenis werden genomen. Deze tweede
nog ongehuwde dochter had eveneens het bed gedeeld met de soldaat. Toch ontving zij een
lu^rest^
lijkmerkwaardig dat Wyve Jans terecht werd gesteld. Tenslotte had zij de bloedschande niet
Zl Zlr ÏÏT m
m e t
T , 6 e n a a n V C r W a n t b e a a n
S - g-g hechts om een incestus
S e n Z e g t
dTen va h t , * ^ » ^ 'orthodoxe' juristen,
dat geen van hen ooit op deze rechtszaak heeft gewezen. Toch zouden zij een sterke troe
m handen hebben gehad. Hadden zij de zaak van Cent Adriaensz. uitgezocht, dan hadden
zij gemakkelijk op de overeenkomsten kunnen wijzen. Immers, incest tussen vader en stiefdochter
gold als eenzelfde vergrijp als incest tussen moeder en schoonzoon. Bovendien was
er in beide gevallen sprake van overspel. Ook Cent Adriaensz. had de bloedschande 'staande
nuwelyk begaan.
Het is mogelijk, dat dit Delftse vonnis ook uitzonderlijk was gebleven, als wij wel de verhoren
en de getuigenverklaringen hadden kunnen inzien. Het mag dan duidelijk zijn geworden
dat de strafrechtelijke praktijk een veel grotere consistentie heeft gekend dan lange tijd is
aangenomen, tegehjk moeten wij er rekening mee houden dat die consistentie ook zfjn grenzen
heeft gekend. Schepenen zullen ook wel eens een afwijkend vonnis hebben geveld Wat
zich hier wreekt het ontbreken van het dossier, geldt gelukkig met voor de overige tien zaken.
Daar zijn de relevante papieren wel bewaard gebleven.
Een koude winter
Een van de interessantste zaken is het proces van Barbera Philips, een weduwe van 46 en
Jan Jansse Fijngesel, haar zoon van 25, die nog steeds bij zijn moeder woonde. Op 25 augustus
1716, toen zij terecht stonden voor het Brielse gerecht, bekende de moeder dat zij aan
het begin van de winter met haar zoon in hetzelfde bed had geslapen. Zij hadden dat gedaan
om de scherpe koude en dat zij tot verwarming geen dekzel genoug in huis hadden' Zulke
afgelegd^ In 1652 werden de weduwe Rachel Colombij en haar zoon ontboden voor de gere-
geslapen. Maar in de consistoriekamer verklaarden zij 'heijlichlijck datse dit uijt eenvoudt-
l l
9 D. van Bleiswyck, Beschrymnge der stadt Delft (Delft 1667) 579-584
Gemeente-Archief (GA) Delft, Archief Vierschaar, no. 47 fol u 295v en 296 Vnnrh th ,". ^
roensz. en Neeltirn Simnn, -,j , , ~ -^3v en /yb. Voor het huwelijk van Claes Geiieenjen
Simons, zie idem, Trouwboek Oude Kerk (6/1/1613).
~
62