Beknopt Handboek bij het Investeren in de Braziliaanse Markt

A.2) De Braziliaanse economie in haar mondiale context
Om Brazilië als speler op de wereldmarkt te begrijpen is het nodig om een
korte blik te werpen op de recente geschiedenis:
Ten tijde van een militair regime werd in 1974 de zogenaamde
"similariteitswet" van kracht, die simpelweg de import verboodt van alles wat
het land in theorie zelf zou moeten kunnen maken. Deze draconische
maatregel leverde zowaar enkele industriëen op zoals Embraer vliegtuigen en
deed bijvoorbeeld de vier automobielfabrikanten Ford, VW, Fiat en GM in het
land investeren. Nederlandse ondernemers met ervaringen in Brazilië in de
jaren tachtig zijn dan ook vaak nog steeds van mening dat men in dit land pas
wat kan bereiken met eigen locale produktie. Zestien jaar later werden de
negatieve kanten van dit protectionisme zichtbaar in de vorm van
technologische achterstand alsmede de vorming van kartels en monopoliëen.
Eén van de eerste dingen die de democratisch gekozen president Fernando
Collar bij zijn aantreden in 1990 deed, was dan ook het afschaffen van die
similariteitsrestricties. Niet dat de markt meteen helemaal openging, want de
gemiddelde invoerrechten waren nog steeds 120%. Die werden stapsgewijs
afgebouwd van 120% in 1990 naar 15% in 1995. Maar dat wel over de hele
linie, van productiemiddelen tot consumptiegoederen. Begrijpelijk dat er in die
periode een hele technologische inhaalrace ontstond. Met name Nederlandse
ondernemers in de machinebouw hebben goede herinneringen aan Brazilië uit
die periode.
De inflatie liep in die periode op tot een hyperinflatie van 80% per maand,
waardoor het bedrijfsleven noodgedwongen met name in Amerikaanse dollars
dacht. Positieve restanten uit die tijd zijn trouwens een scherpe
betalingsdiscipline met controle- en boete mechanismen, en een uiterst
modern en gestroomlijnd banksysteem. Het succesvolle economische
herstelplan "Plano Real" werd in 1995 ingevoerd met een gelijknamige nieuwe
munt, die echter aanvankelijk nogal werd overgewaardeerd t.o.v. de US$.
Het gevolg was een negatieve handelsbalans. Zelfs Nederlandse exporteurs
van kaas konden in die tijd hun waar nauwelijks aanslepen om aan de
Braziliaanse vraag te voldoen. Aan die situatie kwam abrupt een einde in
1999 en 2001, toen de Brazilaanse overheid de munt liet devalueren.
Schommelingen als deze hadden een gigantische invloed op sektoren als het
toerisme. Was in 1998 een reis naar Europa relatief goedkoop voor de hogere
Braziliaanse middenklasse, een jaar later waren de rollen omgedraaid.
Dit historische perspectief leert ons drie dingen:
a) Brazilië is een absolute nieuwkomer op de wereldmarkt, hetgeen gepaard
ging met vallen en opstaan.
Kompas - A.2