Twi%er − april 2008 april 2008 april 2008 - Studievereniging TWIST

15
Als gespreksleider was Bas Haring, hoogleraar Publiek Begrip van Wetenschap,
uitgenodigd. Om acht uur ’s avonds verzamelden sprekers en publiek – met gevarieerde
taalkundige achtergrond – zich in de gezellige bovenzaal van café De Grote Beer. Een
kleine ruimte, overheerst door donker hout, met een bar aan de zijkant en deels ingericht
als een trein. De sprekers stonden aan een klein rond tafeltje. Zo had het geheel een
ontspannen cafésfeer. De toeloop was zodanig dat menig toehoorder genoegen moest
nemen met een staplaats. Een opsteker was het dat men zich tot en met de pauze kon
laven op kosten van het LUCL.
Nadat Crit de sprekers had voorgesteld, trad Bas Haring naar voren en legde de opzet van
het te volgen debat uit. Ondanks zijn gebrekkige kennis van het vakgebied, wilde hij wel
degelijk meedoen omdat het publiek zich in het wetenschappelijk debat zou mogen
mengen. De heren sprekers hadden afgesproken elkaar voor het gemak bij de voornaam
aan te spreken – hetgeen ik hier zal navolgen.
Eerst moest worden uitgelegd wat de comparatieve methode nou eigenlijk was, al was het
alleen maar om Bas meer wegwijs te maken in de taalkunde. Als professor in de
Vergelijkende Taalwetenschap was Sasha de uitgelezen persoon om het spits af te bijten.
Al snel liet hij echter een paar termen vallen, waardoor Bas wat van de wijs werd gebracht.
Doch, na wat meer uitleg – waarbij hier en daar even werd stilgestaan voor toelichting –
kreeg deze steeds beter een
idee over het onderwerp.
Sasha besprak de
Ausnahmslösigkeit van
klankwetten, waarbij Bas
direct op de methodiek
inging: was dit een
werkaanname, iets wat je
graag zo zou zien, of was het
een werkelijk aangetroffen
regelmaat? Het antwoord was
krachtig: de regelmaat is
onweerlegbaar. “Al zouden
we het níet willen.” Ook zette
Sasha de tegenstelling tussen klankwet en analogie uiteen. De ‘schade’ die klankwetten
toebrengen, moet analogie weer herstellen. De kwestie of sprekers zich wel bewust zijn
van klankverandering drong zich op. Marc mengde zich in het gesprek en gaf ter illustratie
van de onbewuste verandering zijn favoriete voorbeeld: film. Niet al te lang geleden zei
men nog fillem, waar je tegenwoordig haast alleen maar fiwm hoort. “Hoe bedoel je? Ik zeg
toch gewoon film?”, vroeg Bas. “Hoor je? Jij doet het nu ook!” demonstreerde Marc.
Willem bracht vervolgens in dat toch soms zelfs bewuste klankverandering voorkomt,
voornamelijk in taboewoorden. Af en toe gedurende het gesprek onderbrak Sasha een van
de andere sprekers als expert in de zaak: “Laat mij dit maar uitleggen.”
Echt spannender werd het debat voor de toehorende taalkundigen toen Willem sprak
over de vraag hoe bruikbaar de comparatieve methode is. Hij was het wel eens met Sasha,
maar moest toch zeker aanmerken dat de methode voor inheemse Amerikaanse talen een
stuk minder goed werkt dan voor Indo-Europese talen, waarvan het duidelijk is dat de
methode met deze talen is opgezet. Waar Sasha had gesproken over een tijddiepte van