Twi%er − april 2008 april 2008 april 2008 - Studievereniging TWIST

16
zesduizend jaar die bekeken kan worden in de Indo-Europese familie, is dit met dezelfde
methode onmogelijk te bereiken in veel andere taalfamilies. Dit doordat de Indo-
Europese talen een uitzonderlijk lange schriftelijke overlevering kennen in verschillende
takken en doordat de wijze van verspreiding bijzonder gunstig is geweest om veel
wederzijdse invloed tussen de talen te kunnen uitsluiten. Aan de andere kant zijn veel
indianentalen bijvoorbeeld pas opgetekend door kolonisten en vaak twee nauw verwante
talen die in hetzelfde gebied gesproken worden elkaar zodanig beïnvloed hebben, dat het
verschil tussen leenwoord en erfwoord niet uit te maken is. Bas vroeg zich af of de
comparatieve methode dan wel alom geldig was. Willem legde uit dat, al levert het soms
niet veel op, je de methode moet uitputten tot je niet meer verder komt; je hebt nou
eenmaal niets anders. Maar de methode werkt in beginsel voor alle talen. Uit het publiek
kwam de vraag of de methode niet achterhaald is; ze is immers al honderdvijftig jaar oud.
Bas haalde Einstein aan, die zei dat zijn theorie na vijftig jaar vast overboord zou worden
gegooid. Niet zomaar omdat ze dan oud is, maar omdat er dan iets beters gevonden zou
zijn. Dat de comparatieve methode nog altijd gebruikt wordt, verklaarde Sasha doordat ze
zich telkens opnieuw bewijst.
Waar de drie sprekers het onderling te zeer met elkaar
eens waren om er werkelijk een twistgesprek van te
maken, kwam er vanuit de zaal meer dan eens een
pittige vraag die de professoren voor het blok zette.
Zoals de vraag of je via de vergelijkende methode nu
een hele taal kunt reconstrueren of slechts woorden
(Sasha: alleen woorden; tegelijkertijd Willem: waarom
niet de hele taal?). Of de vraag hoe grammaticale
verandering zich verhoudt tot fonologische
verandering; of het ook mogelijk is syntactische
verandering terug te volgen; of je de vergelijking soms
überhaupt kunt trekken, zoals bij het Japans met de
Altaïsche familie. En de vraag wat je doet met lexicale
diffusie. Eén vrager trachtte zelfs aan de basis van de
theorie te knagen: Wat is de comparatieve methode
eigenlijk? Hier liep het gesprek helaas spaak, omdat de
sprekers de vraag verkeerd begrepen – wellicht in de
veronderstelling dat dit al besproken was. Het antwoord had simpel kunnen zijn, maar
toen er al te veel lange zijwegen werden ingeslagen, riep Bas sprekers en publiek terug en
verzocht op een andere vraag verder te gaan. Jammer genoeg deed hij dit soms ook als hij
de verhandeling te diep vond gaan, terwijl deze voor de taalkundigen nog geenszins te ver
voerde. Best begrijpelijk, gezien zijn onvertrouwdheid met de taalwetenschap, maar soms
wel spijtig voor het publiek. Sasha beschouwde de vergelijkende methode als een soort
algebra; feilloos en wiskundig precies kloppende reconstructies, maar je reconstrueert
alleen klanken. Dus hoewel de vergelijkende methode uiteindelijk echt uitzonderingsloze
regels oplevert voor de fonologie, kun je haar in die strikte zin niet op morfosyntaxis
gebruiken. Het publiek zag in Sasha's stelling eerder een overkoepelende claim voor
uitzonderingsloosheid, waardoor hij nogal eens werd aangevallen op het einde van het
gesprek. Hierna verklaarde hij dat hij de inzetbaarheid van de vergelijkende methode
beperkter opvatte dan gedacht, waardoor zijn bewering wel geldig is.