DE ZONDAG IN PLAATS VAN DE SABBAT Ds. L ... - Gekrookte Riet

HOOFDSTUK 11
Calvijn en de zondag (2)
In ons vorige hoofdstuk hebben we al gezien dat volgens Calvijn de sabbat niet is
afgeschaft, zoals hij ook duidelijk leert in zijn commentaar op Genesis 2 : 3.
Nu ik toch met de commentaren van Calvijn bezig ben, kunnen we er nog wel iets uit
oppikken. Daar is eerst Exodus 20 : 8. Calvijn zegt daar, dat we inderdaad en voorzeker elk
ogenblik Gods deugden behoren op te merken, maar wat wordt onze aandacht gemakkelijk
afgetrokken. Daarom heeft God, om onze zwakheid te hulp te komen één dag van de
anderen afgezonderd. Hij heeft ook bevolen, dat wij die dag van alle aardse bezigheden en
zorgen vrij zullen zijn. In het Latijn staat: „ab omnibus terrenis -negotiis et curis”. Dat is dus
wel wat anders dan dat alle dag aan de ander gelijk zou zijn. En dan staat er dat God dit
bevolen heeft (jubet), opdat niets die heilige oefening belette. De bedoeling is niet alleen,
dat elk dan thuis rust houdt, maar dat de mensen dan in het heiligdom samen komen, tot de
gebeden en offeranden en de vordering in de leer van de godzaligheid. „Wat dit stuk betreft
hebben wij de noodzakelijkheid van de sabbat met het oude volk gemeen, opdat we zo beter
in staat zijn om te leren en van ons geloof te getuigen”.
Niet minder duidelijk spreekt Calvijn in zijn preken over Deuteronomium. In de ene preek
zegt hij: „Hij, die de sabbat in verachting stelt, heeft al Gods ordinantiën onder de voeten
geworpen, zo veel als in hem is, en indien de sabbat niet wordt onderhouden is de rest niets
waard. Op andere dagen begeven wij ons, omdat wij te zeer bezet zijn door onze wereldse
handelingen, zozeer niet tot God als op die dag, welke geheel voor deze dingen is bestemd.
Die dag moeten wij rusten van de werken, welke de werken Gods en de aanroeping van
Gods Naam hinderen, of die ons stuiten in de oefening van ons zelf en Gods heilig Woord”.
Uit dit laatste begrijpen we, dat het niet genoeg is als we op zondag de kerkdienst(en)
bijwonen. Ook de overige uren van de rustdag moeten aan de hemelse dingen zijn gewijd.
„Die dag is geheel voor deze dingen bestemd”, lezen we immers. Uit een andere preek:
„God zegt, dat Hij tevreden is als wij Hem één dag toewijden, maar Hij verwijt dan ook de
mensen hun ondankbaarheid, als zij de dag der rust niet onderhouden en -heiligen. Die dag
is bevorderlijk voor het overige der week. Alle gelegenheden, om het gebod van de rust te
overtreden moeten worden weggedaan, opdat deze dag met groter eerbiedigheid worde
onderhouden”.
Ik zou zeggen, dat we nu maar weer eens moesten terugkeren tot de vraag uit de
toegezonden brief: „Bent u het met de uitlegging van dit vierde gebod door Calvijn eens?”
Van harte antwoord ik hierop met ja. De grote Hervormer spreekt in het aangehaalde toch
wel heel duidelijk van een gebod van rust op die ene rustdag. Hij maakt een helder
onderscheid tussen de ene rustdag en de zes overige dagen. De lezer echter heeft bij Calvijn
pas goed leren zien, dat God niet recht heeft op één dag in de week, maar op elke dag. Hij
ziet het zo: „Op zondag behoeven wij niet te werken, maar mogen het eventueel wel”
(Rampzondag, 1 februari 1953). Ja, dat geloof ik ook wel. Daar had ik Calvijn niet eens
voor nodig, want de Heere Jezus heeft ons al geleerd, dat we een mens op de sabbat mogen
helpen en de Joden wisten al, dat men een schaap uit een put mocht halen. Hoeveel te meer
34