DE ZONDAG IN PLAATS VAN DE SABBAT Ds. L ... - Gekrookte Riet

dan uit een zee. Maar als ik de bedoeling van de lezer goed -begrijp, wil hij stellen dat we
op zondag, als we het wensen, alles mogen doen, wat we door de week ook mogen. Daarvan
hebben wij bij Calvijn tot op dit ogenblik niets gevonden. „Wie de -sabbat niet onderhoudt,
treedt al Gods geboden met voeten”. Dat betekent toch zeker: wie geen onderscheid maakt
tussen de zes werkdagen, die ons zijn toegestaan en de ene dag, die God voor Zichzelf heeft
bestemd, handelt zeer goddeloos. Hoe is onze lezer en schrijver tot deze opvatting
gekomen?
Ik denk: door een verkeerde uitleg van een gedeelte uit de Institutie, dat we nog niet gelezen
hebben. Maar, ik geef toe, dat de goede uitleg niet zo makkelijk is. Want als we door
bovenstaande gedeelten uit de geschriften van Calvijn een duidelijke voorstelling hebben
van de grote betekenis, die voor Calvijn de zondag heeft, dan moeten we nu ook nog het
volgende uit de Institutie horen. In II, 8, 33 begint Calvijn over onrustige geesten. Zij
-maken veel rumoer en zeggen, dat het christenvolk in het Jodendom gehouden wordt.
Daarop antwoordt onze professor uit Genève, dat hij de Joodse bijsmaak van de rustdag
wegneemt. Dat is dan wat hierboven onder 1. als de oorzaak van het vierde gebod is
genoemd. Calvijn gaat op dit punt breder in. Hij wil, dat er op zondag gerust wordt, maar
niet om dan „gedachtenis te houden van de verborgenheden, die in vorige tijden bevolen
-waren”. Calvijn wil de hele zondag houden en wil, dat er niet gewerkt wordt, doch hij wil
dat niet om de rust in Christus af te beelden, doch om de kerkdienst en de persoonlijke
oefening van het geloof (vergeet dit niet) te onderhouden en het lichaam van de werkers rust
te geven. Als men de Institutie uitlegt naar de -duidelijke woorden uit de commentaren, vind
ik Calvijn nog zo onduidelijk niet. Anderen echter hebben de reformator uitgelegd naar hun
eigen vrijgevochten gevoelen, alsof de zondag gelijk te achten is met andere dagen, en dan
brengt men Calvijn in strijd met zichzelf.
Doch nu komt er in II, 8, 34 iets, wat moeilijker is om te verstaan. Eerst zegt hij daar: „De
ouden hebben ook deze dag, die wij des Heeren dag noemen niet gesteld in de plaats van de
-sabbat zonder rijp oordeel. Doch dan komt er: „En nochtans is mij aan het getal van zeven
niet zoveel gelegen, dat ik de kerk aan de onderhouding van die zou willen verbinden. Want
ik zou de kerken niet willen veroordelen die andere gezette dagen mochten hebben tot hare
vergaderingen, als ze zich maar van -superstitie onthielden. Hetwelk geschieden zal,
wanneer ze allen tot onderhouding van goede discipline en welgeschikte ordening aangelegd
worden”. Vertel me nu maar eens, wat Calvijn wil. Zou hij het goedvinden als andere
kerken op vrijdag de rustdag hielden? Zulke kerken zijn er niet of we moeten de
Mohammedanen er in betrekken. Bedoelt Calvijn dat hij er geen bezwaar in ziet om de
rustdag om de tien dagen te hebben? Ik weet het niet. Voor degenen, die het vierde gebod
willen afschaffen lijkt het mij ook al niet helder genoeg te zijn. Maar in elk geval kunnen
deze duistere zinnen de heldere uitspraken van Calvijn niet van hun kracht beroven. Zodat
ik het altijd nog met hem eens ben, voor zover ik hem versta.
In het vervolg van dit hoofdstuk geeft de schrijver van de Institutie dan een korte
samenvatting van de inhoud van het gebod. Dat is: wij moeten ophouden uit onszelf te
werken en de Heere door Zijn Geest in ons laten werken. Dan moet ieder voor zich, zo
dikwijls hij of zij tijd heeft, zich naarstig bezig houden met (zoeken toe te nemen in) een
godvruchtige kennis van Gods werken. Verder moeten wij allen tegelijk onderhouden de
wettige orde, welke tot het gehoor des Woords, tot de sacramenten en de gebeden is
ingesteld. Hierbij bedenke men hoe Calvijn voor de rust en voor de persoonlijke
35