DE ZONDAG IN PLAATS VAN DE SABBAT Ds. L ... - Gekrookte Riet

strijd. Hij bleef niet tot de boeken beperkt. Ook van verschillende kansels voer men heftig
tegen Coccejus uit, die als onrechtzinnig aan de gemeente werd voorgesteld. In 1659
verboden de Staten van Holland voor hun provincie het voortzetten van de twist. Toen
begon Franciscus Burmannus in 1665 in Utrecht. Hij maakte zijn Coccejaans gevoelen van
de sabbat bekend in een preek. Sommigen liepen die bewuste dag uit de kerk weg, anderen
-zaten te genieten. De kerk, en dat niet alleen in Utrecht werd in twee partijen verdeeld. Aan
de ene kant stonden zij die Cocce-janen werden genoemd. Zij hielden de sabbat voor
gegeven in de woestijn en het vierde gebod ceremonieel en afgeschaft. -Eigenlijk
beschouwen ze de Tien Geboden als afgedaan voor de kerk van het Nieuwe Testament.
Tegenover de Coccejanen stonden de Voetianen. Het ernstigste deel der gemeente hadden
zij aan hun zijde. Daar wordt wel eens geschreven, dat de leerlingen van Coccejus soms
verder gingen in hun stellingen dan de leermeester zelf. Hetzelfde beweert men van de
Voetianen. Dat kan heel goed waar zijn. De laatsten zullen wel eens dingen hebben gesteld,
die te wettisch waren. De zondag mag een vreugdedag blijven en het is niet zo, dat men
heiliger is naarmate men minder eet en minder rookt en minder praat op zondag. Daar is
ergens tussen twee uitersten de weg die wij gaan moeten. Toch mogen we blij zijn, dat de
Coccejanen deze strijd niet hebben gewonnen. Dan was er van de zondag nog minder
overgebleven dan nu. Want soms moeten predikanten van de kansel af wel geleerd hebben,
dat er na de kerkdienst geen reden was om niet te doen waar men lust in had. Velen hoefde
men dat maar één keer te zeggen. Zelfs als men het niet zeide, durfde men dit toch wel. Al
waren de Voetianen, sommigen tenminste, mogelijk wel eens wat al te streng, zij hebben de
gereformeerden voor een al te oppervlakkige sabbatsbeschouwing bewaard.
En hoe is deze strijd tussen de partijen afgelopen? Zij zijn enigszins bij elkaar gebleven,
doordat ze tenslotte beide hebben vastgehouden aan de zes artikelen van Dordt. Nieuwe
kerkelijke uitspraken zijn er niet gedaan en een vaste welomschreven belijdenis inzake het
vierde gebod is nooit gekomen. Maar Lodewijk XIV heeft er toch aan meegeholpen, dat de
Voetiaanse gedachte iets meer de overhand kreeg. Dat kwam, omdat hij een grote nood over
land en kerk bracht in 1672 en ook de oorzaak werd dat we een nieuwe Oranjevorst kregen.
Dit betekende winst voor het ernstige deel der kerk. Maar opgelost, nee dat zijn de vragen
niet. Zelfs nu zijn er nog predikanten, die leren, dat men er op zondag na de kerkdienst wel
een dag van de wereld van maken mag.
Stond er laatst niet het volgende berichtje in „Woord en Dienst”: „De classicale vergadering
van Maastricht heeft zich beraden op het vraagstuk van sport en spel op zondag. In haar
conclusie wijst zij de gemeenten van haar ressort op het voorrecht der kerk de zondag te
vieren als herinnering aan de opstanding van haar Heer Jezus Christus, de Enige, die de
mens naar geest, ziel en lichaam vrij maakt (vrij om Gods dag te ontheiligen, LV). Zij geeft
daarnaast in overweging, de mogelijkheid te bieden tot een vrijetijdsbesteding, resp. een
sportbeoefening op zondag, waarbij ouderen en jongeren zich gebonden blijven weten aan
de Heer der kerk”.
Hier kunt u het verschil zien. In de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw heeft de kerk
al maar gestreden tegen allerlei spelen op zondag. De kerk had die dag nodig voor haar twee
kerkdiensten, voor de huiscatechisatie, voor de rust en de heiliging. Maar de kerken in
Limburg vinden, dat er nog niet genoeg aan sport gedaan wordt en nog niet genoeg wereld
toegewijd wordt van ’s mensen tijd. Ik ben eigenlijk wel een beetje -benieuwd hoe dat
voetballen er uit ziet, dat gebonden is aan de Heer der kerk. Is dat misschien sportiever? U
ziet de Coccejanen zijn bijvoorbeeld door de synode van Overijssel in 1667 wel
39