DE ZONDAG IN PLAATS VAN DE SABBAT Ds. L ... - Gekrookte Riet

HOOFDSTUK 15
Zuid-Holland en de zondag
Deze titel is veel te wijds, ik weet het. Hij is er ook maar boven gezet om u aan het lezen te
helpen. In het vorige hoofdstuk ging het over de meningen van personen. Ditmaal bespreken
we enkele uitspraken van de kerk in Zuid-Holland na de Dordtse synode. Hieruit blijkt hoe
men allerwege juist met dit onderwerp bezig was. Nederland heeft zijn zondagsviering niet
vanzelf geleerd!
We beginnen met de classis Gorinchem. Die was het in 1621 niet helemaal met Teellinck
eens. Dat zou op heden wellicht -anders zijn. Zij was echter toen op andere wijze
samengesteld dan nu. In Gorinchems classis zat men met de vraag of men zo’n Zeeuwse
predikant zo maar in de classis toe kon laten, als hij -afwijkende gevoelens had over de dag
des Heeren. Tegenwoordig tobben we in een classis niet over dit vraagstuk. We laten
iedereen toe zonder nader onderzoek betreffende zijn leer. En dan verplichten wij de
gemeenten om in vacaturebeurten iedere predikant ook weer toe te laten. Zou het helemaal
goed zijn? Weliswaar plegen dan de gemeenten een eigen censuur te oefenen, doch daarmee
is niet alles goed gemaakt. Daar ligt toch bij een classis, bij deze meerdere vergadering der
kerk, een zekere verantwoordelijkheid voor de gezamenlijke gemeenten. Ja maar, zegt
iemand, hoe moet een classis hier iets bereiken? Wel, als er bedenkingen waren inzake de
leer van een predikant, zou de classis het recht kunnen hebben om met hem een
samenspreking te houden over de betreffende punten. Zou zo iets mogelijk zijn bij de
bestaande toestand onzer kerk? Dat zou even geweldig veel moeilijkheden geven! Hoe ging
dat in Israël? Daar oefenden de profeten een geweldige kritiek uit op de bestaande
toestanden. Die kritiek werd hen hoogst kwalijk genomen. Soms kwamen zij er voor in de
gevangenis terecht, soms werden zij er om gedood. Waarom deden die profeten dat, alles zo
kritiseren? Omdat zij niet anders konden. Liepen zij uit Israël weg? Nee, want in Israël lag
hun taak. Maar tegenwoordig hoor je nog wel eens van iemand, die de Hervormde kerk
verlaat. Is dat geen gevolg van de uitgeoefende kritiek? ‘t Kan best zijn, dat het er verband
mee houdt en het kan minstens evenzeer zijn van niet, maar moet de kritiek zwijgen, omdat
het aanwijzen van misstanden ongunstig kan werken? Dan moet de rechte prediking
onmiddellijk ophouden. De Heere Jezus predikte en men zeide: „Deze rede is hard”. Toen
liep men weg. Was die prediking daarmee veroordeeld? Er zijn in onze dagen tal van
evangelisaties opgericht, omdat men de rechtzinnige prediking niet wenst – ik -bedoel nu
vrijzinnige evangelisaties. Moet om dit gevolg de rechtzinnige prediking -ophouden?
Misschien wordt er soms nog wel eens een midden-orthodoxe evangelisatie opgericht,
omdat men de prediking -ergens te kritisch vindt, of gebeurt dat nooit? Moet daarom de
evangelisch-kritische prediking naar Schrift en Belijdenis ophouden? Dat éne alleen moet,
dat ieder die de Hervormde kerk bekritiseert, zich daartoe van Godswege geroepen voelt en
haar lief heeft. Maar als iemand God en zijn naaste niet liefheeft – al is het dan gebrekkig –
dan moet hij maar liever -helemaal niet preken of schrijven. Ik geloof niet, dat enige rechte
prediker op heden met de toestanden in onze kerk vrede kan hebben. Als hij zweeg zou het
in hem tot een vuur worden dat hem inwendig verteerde. Daarom kan ook een rechte
prediker nooit de kerk verlaten, want dan kan hij ook zijn kritische taak niet op de juiste
46