De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
106
geheel van opvattingen ligt niet eens en voor altijd vast, maar wordt geken-
merkt door een historische ontwikkeling. christendom, Jodendom en huma-
nisme hebben in onze geschiedenis zeker hun stempel gedrukt op onze cultuur,
maar er zijn ook andere invloeden. De cultuur van ons land is bij voortduring
onderhevig aan verandering. Daarbij valt te denken aan bijvoorbeeld de huidige
opvattingen over de positie van de vrouw in de samenleving met die van vijftig
jaar geleden.” (TK, vergaderjaar 2005-2006, 30 308, nr. 7: 10).
in expliciete zin wijdt de regering in de beleidsstukken nagenoeg geen enkele
opmerking aan een andere wezenlijke bindende kracht: het ‘thuisgevoel’ binnen de
ontvangende samenleving. in de literatuur is dit al in het verleden bij de voorbereidingen
op de Win 1998, maar ook meer recentelijk nog, aanleiding geweest voor
het nodige commentaar. Zo geeft Groenendijk bijvoorbeeld zeven jaar na de inwerkingtreding
van de Win 1998 aan dat emoties binnen het beleid worden verwaarloosd,
hetgeen contra-productief is (Groenendijk 2005b: 15). Shadid wijst reeds in
1994, bij het startpunt van het inburgeringsbeleid dat toen nog verre van uitgekristalliseerd
was, op hetzelfde en geeft aan dat ‘de sociale en psychologische aspecten’
van het inburgeringsproces, ontbreken. Hij benadrukt dat inburgeren méér impliceert
dan het opdoen van cognitieve vaardigheden (Shadid 1995: 2). inburgeren
houdt volgens hem ook in ‘het zich thuisvoelen’ in de nieuwe samenleving en het
‘gevoel van geaccepteerd zijn’ (Shadid 1994; Shadid 1995). Het is echter ook een
proces dat de ontvangende samenleving doorloopt om de immigrant als medeburger
te aanvaarden. Het spreken van de nederlandse taal, het doorlopen van een
scholingscursus en de toetreding tot de arbeidsmarkt zijn volgens hem noodzakelijke,
maar geen voldoende voorwaarden voor inburgering (Shadid 1995: 2).
Shadid is onder andere de mening toegedaan dat een inburgeringsbeleid nadrukkelijk
ook op de ontvangende samenleving gericht zou moeten zijn, die volgens hem juist
buiten beschouwing wordt gelaten. Het inburgeringsbeleid zou in deze visie uit 1995
tot doel moeten hebben een klimaat te creëren waarin “immigranten als medeburgers
worden geaccepteerd, met alle rechten en plichten die daarbij horen” (Shadid
1995: 3). Hiermee geeft hij in de loop van zijn betoog aan inburgering een duidelijk
bredere invulling dan die de wetgever door de tijd heen voor ogen heeft gestaan.
Hetzelfde lijkt jaren later voor Fermin op te gaan, die aangeeft dat met een betere
taalbeheersing alleen discriminatie en uitsluiting niet kunnen worden overwonnen
(Fermin 2006: 41). Het is gezien de restrictieve definitie die de regering hanteert van
het begrip inburgering echter nog maar de vraag of hier een rol is weggelegd voor het
inburgeringsbeleid of dat andere delen van het integratiebeleid hiertoe meer geëigend
zijn, zoals bestaand beleid gericht op bestrijding van discriminatie op de arbeidsmarkt.
Bovendien is het inburgeringsprogramma ook in omvang relatief beperkt.